Muzeum Józefa Stalina w Gori, czyli kontrowersyjna atrakcja w sercu Gruzji

Aktualizacja: 10 stycznia 2024 r.
Pomnik Stalina w Muzeum Stalina w Gori

Muzeum Józefa Stalina to miejsce, przez które o niewielkim Gori jest głośno na całym świecie. Miasto wpisało się do historii jako miejsce, w którym urodził się Józef Stalin – przywódca Związku Radzieckiego i zbrodniarz wojenny. Działające w Gori Muzeum Stalina to specyficzne i budzące emocje miejsce, którego zwiedzanie jest unikalnym przeżyciem.

Muzeum Stalina to powszechnie rozpoznawana, ale kontrowersyjna atrakcja Gori. Nie znaczy to jednak, że powinieneś zrezygnować ze zwiedzania tego muzeum, które zaliczyłbym do najbardziej osobliwych miejsc, które warto zobaczyć Gruzji.

Wizyta w muzeum była dla mnie niepowtarzalnym przeżyciem, które moim zdaniem warto sobie zafundować. Turyści przyjeżdżają tu często w przerwie od zwiedzania Tbilisi, w ramach jednodniowej wycieczki ze stolicy. Zobaczmy, co kryje Muzeum Stalina.

Zwiedzanie Muzeum Stalina. Czego możesz się spodziewać?

Józef Stalin jest w Gori nadal obiektem dumy. Muzeum Józefa Stalina nie da się w mieście nie zauważyć. Budynek stoi na jedynym skrawku zieleni w centrum miasta nazwanym Placem Stalina. Do placu prowadzi główna, szeroka ulica nosząca oczywiście nazwę Alei Stalina, którą dotrzesz pieszo z dworca kolejowego.

Zbyt wiele Stalinów na metr kwadratowy? Będzie ich jeszcze więcej, gdy tylko przekroczysz mury muzeum. Decydując się na zwiedzanie Muzeum Stalina, musimy przygotować się na prezentacji historii w sposób zupełnie nieznany w europejskich muzeach.

Pomnik Stalina przed Muzeum Stalina w Gori

Brakuje tu jakiejkolwiek wzmianki o okrucieństwie polityki Józefa Stalina czy zbrodniach wojennych, jakich masowo dokonywał. Ekspozycja milczy o udziale Stalina w wojennych zbrodniach, obozach przymusowej pracy, wymordowaniu tysięcy ludzi podczas tzw. Wielkiego Terroru.

Muzeum jest hołdem ku czci wielkiego mieszkańca Gori – i nic poza tym. Okresy w życiu Stalina, o których ciężko mówić w superlatywach, są przez Muzeum całkowicie przemilczane.

Wejście do Muzeum Stalina w Gori

Biografia wodza pełna jest wieloletnich dziur. Brakuje chociażby okresu między 1922 a 1941 r. lub czasów powojennych – od 1945 do 1953 r. Muzeum Stalina daje do zrozumienia, że lata te były na tyle nieciekawe, że nie warto poświęcać im miejsca w muzealnej ekspozycji.

Dla wielu mieszkańców Gori Józef Stalin pozostaje bohaterem i najsłynniejszym Gruzinem. Jego postać pokazała, że syn biednego szewca z prowincji Związku Radzieckiego mógł odbić się od dna i rządzić połową świata.

Moje porady – co zrobić przed wyjazdem do Gruzji?

1. Noclegi w Gruzji: zarezerwuj je wcześnie, żeby zaoszczędzić i mieć duży wybór.

2. Ubezpieczenie: przed wyjazdem wykup polisę i miej ochronę w nieprzewidzianych sytuacjach.

3. Wymiana waluty: możesz korzystać z polskiej karty, ale znacznie taniej będzie z kartą Curve.

4. Wynajem samochodu: będziesz elastyczny i zobaczysz więcej w krótszym czasie.

5. Mapa atrakcji Gruzji: zwiedza się lepiej z mapą najlepszych atrakcji na telefon.

6. Wycieczki z przewodnikiemsprawdź dostępne wycieczki oraz aktywności i wybierz najciekawsze.

7. Indywidualny plan podróży: zamów plan szyty na miarę i nie planuj nic sam.

8. Artykuły o Gruzji: przeczytaj inne teksty i znajdź inspiracje do zwiedzania.

Co zobaczymy w Muzeum Stalina?

Próbując zachować poprawność polityczną powiem, że Muzeum Stalina przedstawia pewien punkt widzenia na życie i dokonania Iosifa Wissarionowicza Dżugaszwili. “Stalin” był tylko przydomkiem, który miał pozwolić na zapomnienie społeczeństwa o gruzińskich korzeniach dyktatora.

Stąd widać paradoks – Gori od dziesiątek lat chwali się swoim mieszkańcem i stawia go na piedestale, a sam zainteresowany gruzińskiego pochodzenia się po prostu wstydził.

Sala w Muzeum Stalina w Gori

Muzeum powstało w 1957 r. i od tego czasu znajduje się w tej samej lokalizacji. Wcześniej jednak, bo w 1937 r. w domu rodzinnym Stalina zorganizowano izbę pamięci ku czci żyjącego jeszcze przecież wodza.

Dwupiętrowy budynek zaprojektował gruziński architekt Archil Kudiani. Przed budynkiem stoi pomnik Stalina spod dłuta Silovana Kakabadze oraz wagon – salonka, w którym wódz podróżował na konferencję w Jałcie i Teheranie. Przed wejściem stoi replika dawnego domu dyktatora. Izbę przykryto konstrukcją z kolumnami.

Zbiory w głównym budynku muzeum

Ekspozycja w głównym budynku jest stała, a zgromadzone ponad 40 000 eksponatów rozdzielono między 6 sal tematycznych poświęconych m.in. działalność Stalina w trakcie rewolucji październikowej, walce o “ekonomiczny i kulturalny rozwój kraju”, II wojnie światowej oraz prezentom dla Stalina i jego rzeczom osobistym.

Domostwo, w którym mieszkał młody Stalin
Replika domu, w którym urodził się Józef Stalin

Do 2010 r. w Muzeum funkcjonowała jeszcze jedna sala, która poświęcona była represjom i terrorowi zgotowanymi przez wodza Związku Radzieckiego. Niestety, aktualnie nie jest ona dostępna. Jedyne, negatywne spojrzenie na działalności Stalina zostało więc wymazane.

Po zakupie biletów, turyści kierowani są na pierwsze piętro. Prowadzące tam schody są wyłożone czerwonym dywanem, a u ich szczytu znajduje się kolejny pomnik wodza. Już w tej chwili czułem się jak w rezerwacie socjalizmu, a wystój wnętrz z czerwonym marmurem na ścianach świetnie z tym uczuciem korespondował.

Pomnik Stalina w Muzeum Stalina w Gori

Stalin jest bohaterem licznych obrazów, tkanych dywanów i wszelkich innych form sztuki. Artystycznie ciekawy jest obraz malarza o nazwisku Vefkhvadze przedstawiający dyskutujących ze Stalinem delegatów partii komunistycznej. Tłem do rozmowy jest posąg Włodzimierza Lenina i wiszący na ścianie portret Karola Marksa.

Wiele elementów ekspozycji podkreśla bliską zażyłość Lenina i Stalina, co historycznie nie ma potwierdzenia. Lenin wielokrotnie przecież przestrzegał komunistów przed Stalinem, obawiając się jego brutalności. Ekspozycja dotycząca wczesnych lat życia pokazuje dyktatora jako pilnego ucznia i wzór dla rówieśników.

Obraz w Muzeum Stalina

Większość opisów została przetłumaczona na angielski, ale niestety bardzo lakonicznie. Zazwyczaj turyście musi wystarczyć informacja pokroju: “prezenty dla Józefa Stalina”.

Przekaz na temat konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie stawia Józefa Stalina jako głównego gracza, decydującego samodzielnie o losach świata. I tu, niestety, znajduje się szczypta prawdy.

Pamiątkowy talerz jako prezent od Polaków dla Stalina

Wśród prezentów, jakie wódz otrzymał od bratnich narodów są m.in.: wyryta w libańskim cydrze płaskorzeźba przedstawiająca Stalina, portret wykonany z kolorowego piasku pochodzący z Ukrainy czy rumuńska kompozycja z liści tytoniu – oczywiście z Józefem Stalinem w roli głównej.

Polacy przygotowali pamiątkowy talerz z zatrważającym hasłem “Stalin – to pokój i wolność między narodami”. Mamy tu też gruzińskie wazy, irański dywan, włoski zestaw fajek i chińską porcelanę. Ta część ekspozycji była dla mnie najciekawsza. I to nie przez samego Stalina – eksponowane przedmioty były często wykonane z niezwykłym kunsztem i przez to przepiękne.

Zbiory Muzeum Stalina w Gori

Replika gabinetu Stalina była dla mnie dość zaskakująca. Wnętrza są bardzo ascetyczne, niepodobne wręcz do wyobrażeń gabinetu osoby, która trzyma w szachu połowę świata. W tym pomieszczeniu wyłożono również rzeczy osobiste wodza, jak papierosy, odświętne mundury czy telefon.

Opuszczając główny budynek muzeum, można zajrzeć do punktu z pamiątkami. Na wypadek, gdybyś miał ochotę na zakup popiersia, długopisu, kubka lub piersiówki z podobizną Stalina.

Wagon – salonka Józefa Stalina

Przed Muzeum ustawiony jest wagon kolejowy, w którym Józef Stalin podróżował m.in. na konferencje w Teheranie, Jałcie i Poczdamie. Dyktator pokonywał tak duże odległości pociągiem, w związku ze swoim lękiem przed lataniem.

Wagon dotarł do Gori 9 maja 1985 r. i od razu udostępniono go do zwiedzania. Wcześniej zaopiekował się nim sam Chruszczow, nie doprowadzając do jego zezłomowania. Wyprodukowano go w Sankt Petersburgu i pierwotnie służył jako wagon roboczy dla władz carskich.

Wagon salonka Stalina w Muzeum Stalina

Później został dostosowany do potrzeb Stalina i zaczął pełnić funkcję tymczasowego domu i biura radzieckiego dyktatora. Solidnie go opancerzono, a szyby wymieniono na kuloodporne. Masa wagonu wzrosła do 83 ton – dwukrotnie więcej, niż standardowy wagon tej budowy.

Wnętrze było zaprojektowane wygodnie, ale bez przepychu. Ściany obłożono od wewnątrz drewnem mahoniowym. Przestrzeń podzielono na część konferencyjną z dużym stołem, kuchnię, toaletę z wanną, sypialnię i część techniczną.

Wnętrze salonki Stalina

Nie potwierdziłem tej informacji, więc podam ją Wam jako ciekawostkę.

Tory kolejowe w Europie mają ciut węższy rozstaw niż te radzieckie (1435 mm zamiast 1520 mm), jednak w czasie podróży Stalina do Poczdamu nie musiano zmieniać wózków w jego wagonie na te normalnotorowe (węższe). Z okazji podróży tak znamienitego gościa… zmieniono rozstaw szyn na całej trasie.

Co warto zobaczyć w Gori i okolicy miasta?

Poza Muzeum Stalina, Gori oferuje kilka atrakcji, które warto zobaczyć przy okazji wizyty w mieście. Nad miastem góruje sporych rozmiarów twierdza, a niewielkie Stare Miasto to wdzięczny kierunek do spacerów. Zebrałem najważniejsze atrakcje Gori w artykule, który ułatwi Ci zwiedzanie.

wejście na twierdzę Gori

Piętnaście kilometrów od miasta znajduje się starożytne, skalne miasto Uplisciche z domostwami wykutymi w stromym zboczu skalnym. Położenie miasta zapewnia świetny widok na dolinę rzeki Kura.

Widok ze skalnego miasta Uplisciche na dolinę rzeki Kura

Na Placu Stalina czekają zazwyczaj taksówki, które chętnie zawiozą Cię do oddalonego o 15 km skalnego miasta. Umów się od razu na kurs w dwie strony – taksówkarz poczeka na Ciebie, gdy będziesz zwiedzał atrakcję. Na odwiedzenie zarówno Muzeum Stalina, jaki i Uplisciche wystarczy jeden dzień.

Jak dojechać do Muzeum Stalina w Gori z Tbilisi?

Do Gori możesz dojechać marszrutką odjeżdżają z placu Didube, taksówką lub prywatnym samochodem (one też czekają na placu Didube) lub wynajętym samochodem (najlepiej już na lotnisku), który ułatwi Ci zwiedzanie całej Gruzji.

Marszrutka do Gori odjeżdża z dworca Didube, do którego możesz dojechać metrem (stacja Didube). Kursów jest w ciągu dnia przynajmniej kilkanaście. Polecam dotrzeć na dworzec rano, żeby mieć więcej czasu na zwiedzanie. Dawniej z autobusu wysiadało się na dworcu niedaleko twierdzy w centrum miasta, ale przeniesiono go w północną część miasta. Czeka Cię albo spacer (2,5 km), albo przejazd taksówką do centrum.

Zapytaj również o cenę przejazdu kierowców prywatnych samochodów na placu Didube – może być szybciej i niewiele drożej (a przy tym elastycznie – mogą zawieźć Cię też do skalnego miasta Uplisciche). Nie będziesz musiał brać taksówki z dworca w Gori do centrum.

Wygodną opcją na dojazd do Gori i Muzeum Stalina jest też skorzystanie z wypożyczonego samochodu. My zarezerwowaliśmy go z odbiorem na lotnisku w Kutaisi, dzięki czemu byliśmy bardziej elastyczni w zwiedzaniu i mogliśmy zobaczyć znacznie więcej atrakcji w krótkim czasie. Gdy wpiszesz niżej datę swojej podróży, zobaczysz listę dostępnych wtedy tanich aut z wypożyczalni, z której korzystaliśmy w Albanii, Czarnogórze i na Krecie.

Ile kosztują bilety do Muzeum Stalina?

Gdy zwiedzałem muzeum, bilet na zwiedzanie ekspozycji wewnątrz budynku kosztował 10 GEL. Jeśli chcesz zwiedzić wagon-salonkę Stalina znajdującą się tuż obok gmachu, musisz dopłacić dodatkowe 5 GEL (7 zł). Nie trzeba płacić oddzielnie za możliwość fotografowania. Pamiętaj, że w czasie Twojej wizyty ceny mogą się zmienić – i raczej nie będą niższe. ;)

Jakie są godziny otwarcia Muzeum Stalina?

Najbardziej znana atrakcja Gori jest otwarta codziennie. W okresie poza sezonem turystycznym (od 1 listopada do 1 kwietnia) pracuje w godzinach od 10 do 17, w pozostałym okresie od 10 do 18. Jeśli przyjedziesz do Gori za wcześniej, możesz zajrzeć na kawę i śniadanie do Champs-Elysees.

Jednodniowe wycieczki z Tbilisi – gdzie jeszcze pojechać?

Wyjazd do Gori i skalnego miasta Uplisciche to dobry pomysł na jednodniową wycieczkę z Tbilisi. Wyjeżdżając z Tbilisi rano, powinieneś zdążyć wrócić do miasta późnym popołudniem, zwiedzając wcześniej wszystkie najważniejsze atrakcje Gori i zajeżdżając do Uplisciche. Pamiętaj też, żeby znaleźć czas na zwiedzanie atrakcji samego Tbilisi. ;)

Oto kilka innych kierunków wycieczek, które zrobiły na mnie duże wrażenie:

  • klasztor Cminda Sameba – jeden z najbardziej znanych widoków z Gruzji, z niewielkim klasztorem na szczycie góry i okazałym Kazbekiem w tle,
  • Dawit Garedża – kompleks monastyrów wykutych w skałach na granicy między Gruzją, a Azerbejdżanem (co jest przedmiotem sporu między krajami). Droga do Dawit Garedża wiedzie przez piękne, półpustynne tereny z samotną miejscowością Udabno,
  • Mccheta i klasztor Jvari – wycieczka do pierwszej stolicy Gruzji z pochodzącym z XI wieku kościołem Sweti Cchoweli oraz pobliskim monastyrem Jvari – wpisanymi na listę światowego dziedzictwa UNESCO,
  • Signagi i klasztor Bodbe – wyjazd do malowniczo położonego miasteczka w winiarskim regionie Kachetii, z zachowanymi okazałymi murami obronnymi i położonym niedaleko klasztorem Bodbe.

Co jeszcze powinienem przeczytać przed wyjazdem do Gruzji?

Zanim zaplanujesz swoją podróż do Gruzji, sprawdź dostępne na blogu materiały w kategorii Gruzja. Przygotowałem kilkanaście artykułów, które powstały w oparciu o moje doświadczenia z kilku podróży na Kaukaz. Polecam Ci przede wszystkim teksty:

Poznałeś właśnie moje wskazówki na temat tego, jak podejść do zwiedzania Muzeum Stalina. Myślę, że pomimo kontrowersji to miejsca, które warto wrzucić w swój plan zwiedzania, bo trudno o podobne obiekty tego typu. Po zwiedzaniu Muzeum Stalina polecam znaleźć trochę czasu na inne atrakcje Gori. Turyści często je pomijają, a miasto jest przyjemnym punktem na aktywne popołudnie. Życzę udanego zwiedzania!

PLANUJESZ PODRÓŻ DO GRUZJI?

Mapa atrakcji Gruzji

Oszczędź czas na planowaniu i nie przegap żadnej atrakcji z mapą ważnych miejsc Gruzji na telefonie. 

Indywidualny plan podróży

Nie planuj i nie przeszukuj internetu – wszystko zaplanuję za Ciebie i dam Ci gotowy plan podróży.

Portret Bartek Dziwak blog podróżniczy Bartekwpodrozy.pl

Dzięki, że przeczytałeś ten artykuł!​

Napisaliśmy go zgodnie z standardami jakości naszych publikacji, korzystając z 15 lat doświadczenia w podróżach. Dbamy o to, aby tekst był aktualny, wiarygodny i pełen osobistych wskazówek. 

  • Chciałbyś coś dodać do artykułu? Zauważyłeś błąd lub nieaktualne dane? Napisz do nas korzystając ze strony Kontakt.

Skomentuj artykuł

Subskrybuj
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
Zobacz wszystkie komentarze