Podróże bez znajomości języka: 5 rzeczy, aby sobie poradzić

Wybierasz się w podróż bez znajomości języka i boisz się, że sobie nie poradzisz? Byłem już w kilkunastu krajach, których języka nie znałem, i za każdym razem dałem radę. W tym tekście podpowiem Ci, jak to zrobić.

W artykule znajdziesz:

• sposoby na przygotowanie się do podróży bez znajomości języka,
• praktyczne wskazówki, jak poradzić sobie w restauracji, na dworcu czy na zakupach,
• porady, jak dogadać się w sytuacjach medycznych czy podczas rozmowy ze służbami,
• polecenia pomocnych aplikacji,
• praktyczną checklistę przed wyjazdem.

1. Co przygotować przed wyjazdem, żeby uniknąć problemów językowych?

Przed wyjazdem do kraju, którego języka nie znasz, warto wcześniej zebrać podstawowe zwroty w języku docelowym i się ich nauczyć. Na wyjeździe miej ściągawki przy sobie, w razie gdyby pamięć zawiodła. Podstawowe zwroty to:

• przywitania i pożegnania (np. Dzień dobry, Do widzenia, Cześć),
• przedstawianie się (np. Nazywam się…, Jestem z Polski),
• podziękowania i przeprosiny, 
• pytanie o drogę (np. Gdzie jest…, prawo, lewo, prosto),
• frazy związane z komunikacją (np. Proszę powtórzyć, Proszę mówić powoli, Nie mówię po…, Czy mówi Pan po…?),
• frazy związane z bezpieczeństwem (np. pomocy, pożar, niebezpieczeństwo, Potrzebuję tłumacza).

Oprócz podstawowych fraz, warto mieć przy sobie zwroty często używane w typowych sytuacjach. Przed podróżą spróbuj się ich nauczyć, a na wyjeździe miej je przy sobie na wszelki wypadek. Zawrzyj zwroty związane m.in. z:

• restauracją/kawiarnią (np. Poproszę…, Ile to kosztuje?, Mam alergię na…, Poproszę rachunek),
• zakupami (np. Ile to kosztuje?, Czy można płacić kartą?),
• transportem (np. bilet w jedną stronę, bilet w obie strony, przesiadka, odjazd, przyjazd, odlot, wylot). 

Jest kilka sposobów na stworzenie listy zwrotów. Pierwszy to kupno rozmówek w języku docelowym. To małe książeczki najważniejszymi słowami i zwrotami dla turystów z ich uproszczoną wymową. Inną opcją poproszenie sztucznej inteligencji (np. Claude, ChatGPT) o utworzenie listy zwrotów. Możesz też samemu wypisać potrzebne zwroty po polsku i poprosić o przetłumaczenie inteligentnego tłumacza lub tłumacza w smartfonie, np. DeepL. 

Oprócz listy zwrotów, przed wyjazdem warto zapisać podstawowe informacje o miejscu docelowym, np. adres hotelu, nr pociągu, numery alarmowe czy nazwy Twoich chorób i alergii w języku docelowym. Polecam zrobić to na kartce, by nie stracić dostępu do danych w razie rozładowania telefonu czy braku Internetu. Mogą się przydać w podróży i nagłych wypadkach.

2. Jak porozumieć się bez znajomości języka? Sprawdzone metody

Jest kilka metod porozumiewania się bez znajomości języka, które możesz wykorzystać niemal na całym świecie. Wiele można przekazać za pomocą mimiki i gestów. Dość uniwersalnym gestem jest prośba o rachunek – wystarczy podnieść rękę i udać, że piszesz długopisem w powietrzu. Jeśli pokażesz, że jesz, prawdopodobnie druga osoba zrozumie, że jesteś głodny, a gdy udasz, że się wycierasz, powinno być jasne, że prosisz o ręcznik.

Niestety, trudno o gesty uniwersalne na całym świecie. Większość może być różnie odbierana w zależności od kultury. W Iranie kciuk w górę jest odpowiednikiem naszego środkowego palca, a w Korei Płd. i Japonii lepszym przywitaniem od podania ręki jest ukłon. Przed wyjazdem poczytaj o gestach w kulturze Twojego kraju docelowego, by wiedzieć, na co uważać. 

Sporo można nauczyć się już na miejscu, obserwując lokalnych mieszkańców. Zauważ, jakich gestów używają, i staraj się ich naśladować. Niezależnie od kraju, w którym jesteś, warto się uśmiechać i używać przyjaznej mowy ciała. Robiąc to, wydasz się miły i sympatyczny, dzięki czemu lokalni mieszkańcy będą bardziej chętni do pomocy.

BOX Jeśli nie znasz dobrze lokalnej kultury, prawdopodobnie podczas komunikacji popełnisz błędy. To normalne i nie miej sobie tego za złe. Jeśli się pomylisz lub kogoś urazisz, po prostu przeproś. Większość osób zrozumie, że jesteś obcokrajowcem i nie miałeś nic złego na myśli. 

Jeśli przekazanie informacji gestami i mimiką okaże się za trudne, warto wykorzystać inteligentnego tłumacza. Obecnie tłumacz AI potrafi nie tylko przekładać tekst pisany, ale także mowę na żywo. To znacznie więcej niż tradycyjny tłumacz tekstu – urządzenie przetłumaczy nie tylko pisane słowa, ale także tekst ze zdjęcia czy wypowiadane zdania.

Powiedz do niego po polsku, co chcesz przekazać, a on przełoży to na język docelowy, po czym przetłumaczy Ci odpowiedź rozmówcy. Warto też wykorzystać tłumacze w smartfonie, np. DeepL – wpisz potrzebną frazę i pokaż tłumaczenie drugiej osobie.

W podróży warto mieć ze sobą mapę (elektroniczną lub papierową) lub przewodnik. Jeśli się zgubisz, wystarczy pokazać miejsce docelowe na mapie i zrobić pytającą minę lub wzruszyć ramionami. Na mapie rozmówca pokaże Ci palcem, gdzie iść, bez konieczności używania słów. W przewodnikach prócz map często znajdziesz informacje o lokalnej kulturze czy ważne numery telefonów, które warto mieć przy sobie.

3. Jak poradzić sobie w restauracji, na zakupach, w transporcie?

Jest wiele sposobów na poradzenie sobie bez znajomości języka w restauracji. W zrozumieniu menu pomoże Ci aplikacja Google Lens. Wystarczy, że zeskanujesz nią kartę dań, a ona przetłumaczy Ci ją na wybrany język. Oczywiście w tłumaczeniu mogą pojawić się drobne błędy, ale do wybrania dania z karty powinno być wystarczająco dobre. ;) Przy składaniu zamówienia wskaż kelnerowi palcem wybrane pozycje. Jeśli chcesz upewnić się, czy danie nie ma składnika, którego nie jesz, sprawdź jego nazwę w internetowym słowniku i powiedz ją w pytającej intonacji.

Przed wyjściem na zakupy warto nauczyć się frazy „Ile to kosztuje?”. Jeśli zrozumienie odpowiedzi będzie dla Ciebie zbyt trudne, poproś o zapisanie ceny na kalkulatorze lub kartce – wystarczy, że wykonasz gest pisania. Gdy potrzebujesz konkretnego produktu, przygotuj jego zdjęcie lub opakowanie i pokaż pracownikowi sklepu – powinien zrozumieć, co masz na myśli. W sklepie mogą też przydać się słowa „karta”, „gotówka” czy „reklamówka” – miej je na swojej ściągawce.

W transporcie publicznym często znajdziesz symbole, które pomogą Ci się odnaleźć bez znajomości języka (np. rysunek biletu przy biletomacie). Warto też korzystać z map linii na dworcach i przystankach – często są oznaczone kolorami, co pomoże Ci wybrać odpowiedni pojazd. Jeśli nie wiesz, czy dany środek transportu jedzie tam, gdzie chcesz, pokaż na pojazd i podaj nazwę miejsca docelowego.

Gesty przydadzą się też podczas pytania o drogę. Wskaż miejsce docelowe na mapie (papierowej lub Google Maps) i wzrusz ramionami lub zrób pytającą minę. Miej na swojej ściągawce podstawowe słowa i zwroty, jak „prosto”, „lewo”, „prawo”, „naprzeciwko”, „blisko”, „daleko”, „skręć”. Jeśli mimo to nie jesteś pewien, czy dobrze rozumiesz rozmówcę, zrób pytającą minę i wskaż kierunek, o którym wydaje Ci się, że mówi – upewnisz się, czy masz rację.

Bez znajomości języka można też poradzić sobie w hotelu/hostelu. Tutaj pomocny będzie inteligentny tłumacz – wpisz do niego, co chcesz przekazać (np. „Nie działa klimatyzacja”), i pokaż wynik na recepcji lub go odtwórz. Możesz też pokazać zdjęcie potrzebnego lub zepsutego obiektu. Jeśli to możliwe, możesz też zaprowadzić pracownika do pokoju i pokazać mu problem (np. niedziałające światło).

4. Kiedy technologia naprawdę się przydaje w podróży?

Jeśli wybierasz się na wyjazd bez znajomości języka, nowoczesny tłumacz języków obcych może bardzo Ci pomóc. Warto wykorzystać opcję tłumaczenia tekstu ze zdjęcia, która jest m.in. w aplikacji Google Lens lub inteligentnych tłumaczach np. Vasco Translator. Pomoże Ci zrozumieć np. menu w restauracji, tablice informacyjne, oznaczenia czy regulaminy. 

Prosty tłumacz tekstu może nie wystarczyć przy skomplikowanych oznaczeniach czy długich tekstach, dlatego warto korzystać z zaawansowanych rozwiązań, takich jak tłumacz AI.

Inteligentny tłumacz ma też inne opcje, np. tłumaczenie mowy w czasie rzeczywistym. Może się to przydać, gdy temat będzie zbyt abstrakcyjny, by wystarczyły mimika i gesty, np. podczas rozwiązywania niektórych problemów w hotelu czy rozmowy ze służbami. Możesz wykorzystać tłumacz AI m.in. przy składaniu zamówienia w restauracji czy w jakiejkolwiek sytuacji, w której gestykulacja nie wystarczy.

Choć technologia jest bardzo pomocna, ma też swoje ograniczenia. Telefon może się rozładować, a w podróży nie zawsze jest dostęp do gniazdka. Maszyny, zwłaszcza Tłumacz Google, mogą się mylić i błędnie tłumaczyć frazy. Większość aplikacji nie działa offline, co może być problemem, jeśli nie będziesz mieć Internetu. W takiej sytuacji zbawienne mogą okazać się rozmówki i wcześniej przygotowane podstawowe frazy w połączeniu z mimiką i gestykulacją. Warto mieć przy sobie tradycyjne, papierowe pomoce w razie, gdyby technologia zawiodła. 

BOX Tłumacz AI różni się od tradycyjnych słowników elektronicznych – potrafi nie tylko tłumaczyć pojedyncze słowa, ale także rozumieć kontekst i naturalne konstrukcje zdaniowe. Dzięki temu tłumaczenia są bardziej precyzyjne i lepiej oddają intencje rozmówców.

5. Co zrobić w nagłych sytuacjach bez znajomości języka?

Choć życzę Ci, by Twój wyjazd obył się bez nagłych wypadków, trzeba liczyć się z potencjalnymi problemami w podróży. Poradzenie sobie z nimi bez znajomości języka jest trudne i stresujące, ale nie niemożliwe. 

Na dużych lotniskach i dworcach można dość szybko się odnaleźć bez znajomości języka dzięki symbolom i ikonom, np. litera „i” i może oznaczać informację. Jeśli nie będziesz wiedział, jak dostać się do miejsca docelowego, pokaż bilet lub adres pracownikowi lotniska i zrób pytającą minę – powinien zrozumieć, co masz na myśli. Warto wcześniej zrobić zdjęcia ważnych informacji (np. numeru pociągu) i zainstalować aplikacje mobilne przewoźników – często można je automatycznie przetłumaczyć na polski, a znajdziesz tam informacje o biletach, godzinach odlotu czy opóźnieniach.

Jeśli będziesz musiał rozmawiać ze strażą i policją, także możesz wykorzystać gestykulację i obrazki, np. jeżeli zgubisz portfel, możesz pokazać jego zdjęcie i udać, że czegoś szukasz. Pomocne może być też wykorzystanie inteligentnego tłumacza i funkcji tłumaczenia mowy w czasie rzeczywistym. Jeśli porozumiewanie się ze służbami w ten sposób okaże się zbyt trudne lub niemożliwe, możesz poprosić o obecność tłumacza. Przed wyjazdem warto zapisać i nauczyć się frazy „Potrzebuję tłumacza z języka polskiego”.

Przed podróżą warto wcześniej się przygotować na wypadek problemów zdrowotnych. Miej przy sobie dokumenty, jak międzynarodowe ubezpieczenie zdrowotne czy karta EKUZ. Jeśli masz jakieś choroby lub alergie, warto zapisać je na kartce w języku docelowym i też mieć ją przy sobie. Do przekazania informacji o dolegliwościach możesz użyć aplikacji tłumaczeniowych, gestykulacji (np. masaż brzucha i zbolała mina w razie bólu brzucha) lub obrazków (np. pokazanie bolącego miejsca na rysunku ciała).

Nagła sytuacja może wywołać stres, zwłaszcza gdy wydarzy się w kraju, którego języka nie znasz. W takiej sytuacji pamiętaj o oddychaniu – weź kilka głębokich wdechów i znacznie dłuższych wydechów, by uruchomić układ przywspółczulny. By zminimalizować stres, pamiętaj o przygotowaniu dokumentów i listy fraz przed wyjazdem. Możesz spróbować też poszukać pomocy, np. wśród turystów, którzy wiedzą, jak to jest być w Twojej skórze. ;)

Najważniejsze wskazówki, które ułatwią Ci podróż

Myślę, że przed podróżą za granicę warto nauczyć się przynajmniej podstaw lokalnego języka. Podróżowanie bez języka może być stresujące, a znajomość choć kilku fraz doda Ci pewności siebie. Lokalnym mieszkańcom jest zazwyczaj bardzo miło, gdy obcokrajowiec stara się mówić w ich języku (zwłaszcza, jeśli ich język nie jest popularny) i doceniają starania, nawet gdy zdarzają się błędy.

Jeśli jednak nauka języka Ci się nie uda, nie musisz rezygnować z wyjazdu. Możesz skutecznie się porozumiewać bez znajomości języka. Na wakacjach w Bułgarii kartę jednej z moich znajomych wciągnął bankomat. Znajoma podeszła do recepcji, powiedziała „My MasterCard” i wsadziła palce w kierunku ust. Recepcjonista zrozumiał, a problem został szybko rozwiązany. ;) Jak widzisz, nawet w takiej sytuacji bez znajomości języka można sobie poradzić.

Oto najskuteczniejsze metody komunikacji bez znajomości języka:

• mimika i gesty,
• zdjęcia i obrazki,
• pokazywanie,
• używanie inteligentnego tłumacza,
• używanie tłumacza w smartfonie,
• korzystanie ze ściągawki najważniejszych zwrotów.

By podróż bez znajomości języka była dla Ciebie jak najmniej stresująca, warto się do niej przygotować. By Ci to ułatwić, przygotowałem praktyczną checklistę przed wyjazdem:

• zrobienie listy najważniejszych słów i zwrotów,
• nauka fraz z listy,
• pobranie aplikacji przewoźników,
• pobranie aplikacji tłumaczeniowych (w tym Google Lens),
• zrobienie researchu o gestach w kulturze kraju docelowego,
• przygotowanie międzynarodowych dokumentów,
• przygotowanie listy swoich chorób i alergii w języku docelowym,
• opcjonalnie: zakup inteligentnego tłumacza.

Artykuł powstał we współpracy z marką VASCO.