Szukasz ciekawych atrakcji Lublany, które warto zobaczyć w czasie zwiedzania? Stolica Słowenii jest pełna zróżnicowanych atrakcji, a ładne położenie miasta w otoczeniu zieleni i zaskakujący jak na największe miasto kraju spokój powodują, że w Lublanie dobrze się odpoczywa. Myślę, że warto umieścić zwiedzanie Lublany w planie podróży po Słowenii.
Przygotowałem przewodnik z listą najciekawszych moim zdaniem atrakcji Lublany i miejsc, które warto zobaczyć w stolicy Słowenii. Skupiam się nie tylko na najpopularniejszych zakątkach – w zestawieniu są też mniej typowe atrakcje.
Dzielę się też rekomendacjami restauracji, kawiarni i sprawdzonych noclegów, które mają dobre opinie gości. Dla ułatwienia wszystkie te miejsca zaznaczyłem na mapie 110+ atrakcji, zabytków, restauracji i noclegów w Słowenii.
Czy warto przyjechać do Lublany?
Lublana ma wysokie miejsce na mojej liście najważniejszych atrakcji Słowenii. Stolica Słowenii jest jedną z najbardziej zielonych i przyjaznych dla pieszych stolic Europy – i łatwo zauważyć to już od pierwszych minut w mieście. Trafisz tu na dużo terenów zielonych, a w centrum Starego Miasta możesz odpocząć od uciążliwego ruchu samochodów. Od wielu lat nie mają one wstępu na zabytkowe uliczki najważniejszej części Lublany.
Życie w Lublanie toczy się spokojnym rytmem – tak powolnym, jak nurt przepływającej przez centrum rzeki Lublanicy. Mieszka tu niespełna 300 000 osób, co według polskich standardów dałoby Lublanie status jednego z mniejszych miast wojewódzkich. ;) Nad Starym Miastem góruje imponujący zamek, który jest najmocniejszym elementem krajobrazu stolicy.
Atrakcji jest tu na tyle dużo, że ich zwiedzanie zajmie Ci 1-2 dni – dobrze więc zostać w Lublanie na chociaż 1-2 noce i dać sobie czas na spacery, zaliczanie kolejnych restauracji i poszukiwanie dobrych kawiarni. Jeśli lubisz zwiedzać miasta, ale nie przepadasz za tłokiem, to Lublana jest warta Twojej uwagi.
Lublana jest też dobra baza wypadowa do zwiedzania atrakcji w okolicy – i to nawet bez konieczności korzystania z samochodu (chociaż polecam wynajem auta na lotnisku w Lublanie, bo dzięki niemu zobaczysz o wiele więcej atrakcji w krótszym czasie). Pociągiem łatwo dojedziesz w góry i na krótkie, choć piękne wybrzeże Słowenii. Teraz weźmy się jednak za zwiedzanie Lublany. ;)
Gdzie spać w Lublanie?
Lublana jest najczęściej odwiedzanym miastem w Słowenii i stolicą kraju, dlatego znajdziesz tu rozwiniętą bazę noclegową. Możesz skorzystać z oferty Cacao Rooms, który znajduje się tuż obok placu Prešerena. Inną, sporo tańszą opcją na nocleg w centrum jest Apartaments Maria, oddalone od głównego targu Lublany o zaledwie 350 m.
Jeśli chcesz zwiedzać Lublanę na jednośladzie, weź pod uwagę ofertę hotelu City Glamping by ONE66, w którym masz możliwość bezpłatnego wypożyczenia roweru. Znajduje się on dość daleko od głównych atrakcji (6 km od zamku w Lublanie), jednak zapewnia pokoje w wysokim standardzie.
Zwiedzanie atrakcji Lublany – wskazówki i informacje praktyczne
Zanim przejdziemy do recenzowania kolejnych atrakcji Lublany, kilka praktycznych wskazówek z mojego doświadczenia, które ułatwią Ci podróż i pomogą zaplanować wycieczkę w te rejony Słowenii:
- rozważ zwiedzanie z kartą turystyczną – karta pozwala na wstęp do ponad 20 muzeów w stolicy, bezpłatne podróżowanie komunikacją miejską, a także na darmowy rejs z przewodnikiem po Ljubljanicy. Możesz ją wykupić online na 24, 48 lub 72 godziny – zrobisz to od razu niżej.
- weź udział w wydarzeniach kulturalnych – przed wyjazdem do Lublany sprawdź aktualne wydarzenia w stolicy, które są zebrane na stronie internetowej, poświęconej turystycznej stronie Lublany. Dzięki nim lepiej poznasz tutejszą kulturę, a także masz szansę na spróbowanie lokalnych przysmaków podczas festiwali.
- skorzystaj z transportu publicznego – Słowenia ma dobrze rozwiniętą sieć dróg, jednak łatwiej będzie ci poruszać się transportem publicznym. Pociągi i autobusy pozwolą ci na dotarcie do większości atrakcji turystycznych Słowenii, a po Lublanie możesz się poruszać pieszo.
1. Przespaceruj się uliczkami Starego Miasta
Stare Miasto to serce Lublany i najważniejsza część miasta, która ciągnie się wzdłuż Ljubljanicy – malowniczej rzeki, poprzecinanej siecią mostów. Tutaj znajdziesz najważniejsze atrakcje turystyczne Lublany i spróbujesz lokalnej, słoweńskiej kuchni.
Stare Miasto składa się z trzech rynków – Miejskiego (Mestni trg), Starego (Stari trg) i Górnego (Gornji trg), które przechodzą jeden w drugi. Część miejscowej zabudowy zachowała pierwotny, średniowieczny układ (mimo to, większość budynków przypomina styl barokowy). Na zwiedzanie Starego Miasta najlepiej zaplanuj cały dzień i sprawdź tutejsze atrakcje.
Slaščičarna pri vodnjaku (lokalizacja na mapie: 46.047159949, 14.50645120) w pobliżu Starego Rynku, to kawiarnia o nietypowym, nieco staroświeckim wystroju nawiązującym do stylu vintage. Sporo tu różnych bibelotów, jednak atmosfera jest bardzo przyjemna. Proponuję skorzystać z oferty ciast i zamówić Ježeka, który wygląda jak wyjątkowo słodki… jeż.
Podczas spaceru po Starym Mieście, możesz zwiedzić zamek na Wzgórzu Zamkowym, Ratusz przy deptaku i najważniejsze mosty – Most Smoków i Potrójny Most przy placu Prešerena (Prešerena Trg). Tam też masz okazję zobaczyć pomnik France’a Prešerena, czyli najważniejszego poety Słowenii.
Turyści często próbują odtworzyć jego nietypową pozę na zdjęciach pamiątkowych (polecam spróbować swoich sił). ;) Na Starym Mieście często możesz trafić na tematyczne festiwale, np. słynny Festiwal Win – fajną imprezę dla smakoszy tego trunku.
Na Starym Mieście możesz kupić słoweńskie specjały w lokalnych sklepikach. Spacerując po malowniczych uliczkach, zajrzyj do Honey House Ljubljana, gdzie spróbujesz pysznych słoweńskich miodów podczas bezpłatnej degustacji. Są świetnej jakości, a do tego w przystępnych cenach, dlatego moim zdaniem warto tam zajrzeć.
Innym ciekawym miejscem jest sklep Treasures of Slovenia Ljubljana, w którym dostaniesz pamiątki ze stolicy – kubki, torby i flagi Słowenii. Być może skusisz się także na lokalne słodkości, czekolady lub miody, a nawet zabierzesz do domu lublańskiego smoka w postaci maskotki, breloku lub drewnianej figurki do samodzielnego złożenia.
2. Wdrap się na zamek w Lublanie
Lokalizacja na mapie: 46.04902564, 14.50836042
Zamek w Lublanie (Ljubljanski Grad) to średniowieczna budowla, którą znajdziesz w centrum Lublany na Wzgórzu Zamkowym. Ta jedna z najważniejszych atrakcji Lublany nie jest typowym muzeum z historycznymi wnętrzami – budynek znacznie unowocześniono poprzez zmianę wyglądu wnętrz.
Dziś możesz tu przespacerować się po dziedzińcu i murach zamkowych, wejść na wieżę widokową, zwiedzić muzeum, a także wystawę w lochach. Znajdziesz tu też lokale gastronomiczne, m.in. restaurację Strelec, gdzie możesz skosztować menu degustacyjnego lub słoweńskich win. Ceny są wysokie, jednak myślę, że to dobra atrakcja dla fanów tutejszej kuchni.
Wstęp na teren zamku w Lublanie jest bezpłatny, jednak niektóre atrakcje możesz zwiedzić dopiero po zakupie biletu, m.in. online. Na stronie internetowej zamku sprawdzisz też godziny otwarcia atrakcji. Jeśli planujesz zwiedzanie z audioprzewodnikiem, weź pod uwagę, że nie otrzymasz go w języku polskim.
Jedną z najważniejszych atrakcji zamku jest wieża widokowa, którą możesz zwiedzić za opłatą. To najwyższy punkt w okolicy (400 m n.p.m.), dzięki czemu możesz z niego podziwiać panoramę Lublany i okolic. Dawniej wieża służyła jako mieszkanie dla straży pożarnej, która informowała o wybuchu pożaru w mieście wystrzałem z armaty.
Przed wejściem na wieżę widokową możesz obejrzeć krótki film o historii miasta. Na terenie zamku znajdziesz też kaplicę zamkową św. Jerzego (Yuri) z XVII wieku. Zobaczysz tam malowidła o tematyce religijnej, płaskorzeźby i freski, nawiązujące do sztuki baroku.
Na zamek w Lublanie dotrzesz pieszo ze Starego Miasta w ok. 10-15 min lub kolejką linową, która kursuje w godzinach otwarcia zamku co ok. 10 minut (wjazd trwa minutę). Bilety na przejazd kupisz przez stronę internetową kolejki. Dolną stację kolejki znajdziesz tuż za placem Krekov Trg.
Jeśli planujesz zwiedzanie zamku z dziećmi, zajrzyjcie wspólnie do Muzeum Lalek. Podczas oglądania stałej wystawy, możesz skorzystać z audioprzewodnika – poznasz tu słoweńską tradycję lalkarską i najważniejszych artystów w kraju. Będziesz miał również okazję spróbować swoich sił i wprawić w ruch lalki teatralne w Teatrze Zamkowym, który do dzisiaj wystawia odświeżone wersje oryginalnych przedstawień. Na zwiedzanie muzeum zaplanuj ok. 60 minut.
Zamek możesz zwiedzać na kilka różnych sposobów. Jeśli preferujesz klasyczne zwiedzanie, skorzystaj z audioprzewodnika, który otrzymasz po zakupie specjalnego biletu. Niestety nie jest dostępny w języku polskim, możesz jednak wybrać wersję angielską. Z audioprzewodnikiem obejrzysz wnętrza zamku, Muzeum Lalek, a także Wystawę Historii Słowenii.
Możesz też zagrać w płatną grę “Escape Castle”, która trwa ok. 60 minut i również pozwoli ci poznać historię zamku. Na koniec zwiedzania nie zapomnij zajrzeć do sklepu Friderik, gdzie kupisz pamiątki z wyjazdu. Niektóre z nich nawiązują do zamkowej maskotki, szczurka Friderika.
3. Przyjrzyj się budynkowi Ratusza przy deptaku
Lokalizacja na mapie: 46.05006067, 14.50723389
Ratusz (Rotovž) w Lublanie to historyczna siedziba władz miasta. Budynek do dziś pełni swoją funkcję, jednak został częściowo udostępniony turystom – możesz tu obejrzeć oryginalne malunki na ścianach patio, a niekiedy też zajrzeć na jedną z czasowych wystaw dzieł sztuki.
Ratusz leży w centrum Lublany, przy Mestni trg i w pobliżu Katedry Lublańskiej. Poznasz go po charakterystycznej wieży zegarowej, zbudowanej z kamienia. Pierwszy budynek Ratusza powstał tu w XV wieku w stylu renesansowym, jednak jego wygląd znacząco się zmienił przez liczne przebudowy.
Zwiedzanie Ratusza jest bezpłatne, jednak wstęp na wystawy czasowe może być płatny. Jeśli planujesz odwiedzić to miejsce, zajrzyj wcześniej do Punktu Informacji Turystycznej na Starym Mieście. Dowiesz się tam o aktualnych godzinach otwarcia, możliwościach zwiedzania i dostępnych wystawach.
Przed Ratuszem, na placu Mestni trg znajdziesz barokową fontannę Robba, inaczej nazywaną Fontanną Trzech Rzek. To jeden z najpopularniejszych symboli Lublany, który reprezentuje najważniejsze rzeki Słowenii – Ljubljanicę, Krkę i Sawę. Każdą rzekę przedstawiono jako tytana trzymającego dzban, z którego wylewa się woda.
Tuż obok Ratusza znajdziesz też niewielką galerię sztuki Laura Etno Galerija, w której kupisz np. ceramikę lub obrazy słoweńskich artystów. Dużym plusem tego miejsca jest możliwość dogadania się na wysyłkę wybranych przedmiotów na Twój adres za dodatkową opłatą. Dzięki temu nie musisz się martwić, że zniszczą się w podróży lub nie zmieścisz ich do bagażu.
4. Zrób sobie zdjęcie z rzeźbami na Moście Smoków
Lokalizacja na mapie: 46.05214259, 14.510384998
Most Smoków (Zmajski most)to najbardziej znany most w stolicy Słowenii i charakterystyczna atrakcja Lublany, który przecina rzekę Ljubljanica. Podczas spaceru poszukaj po jego obu stronach rzeźb smoków – jest ich tu blisko 30. Nazwa mostu pochodzi od czterech największych, które znajdują się na początku i na końcu budowli. Według miejscowej legendy, gdy mostem przechodzi dziewica, smoki prostują skrzydła i machają ogonami.
Inna opowieść tłumaczy, skąd wziął się w Lublanie motyw smoków. Ponoć miasto zostało założone przez herosa Jazona i Agronautów. Po kradzieży złotego runa, uciekali oni przez Morze Czarne i Dunaj, aż wpłynęli do Ljubljanicy, w której trafili na smoka. Mityczne zwierzęta mają pilnować bezpieczeństwa miasta, stojąc na moście.
Po drugiej stronie Mostu Smoków, przy samym brzegu rzeki, znajdziesz Glavną Trznicę, czyli miejski targ. Rozejrzyj się tu za lokalnymi przysmakami i owocami. Ceny są przystępne, więc warto wykorzystać okazję i spróbować miejscowych produktów.
Wcześniej jednak dopytaj sprzedawców, skąd pochodzą ich towary (wiele z nich może pochodzić z importu). Na targu możesz też kupić pamiątki z motywem kultowych lublańskich smoków lub zjeść lunch – polecam spróbować np. burka, nadziewanego bałkańskiego placka.
5. Napij się kawy w Nebotičniku i spójrz na miasto z innej perspektywy
Lokalizacja na mapie: 46.05340193, 14.50364789
Nebotičnik to imponujący, 70-metrowy wieżowiec i jeden z najbardziej rozpoznawalnych obiektów w Lublanie. Znajdują się w nim sklepy, biura i prywatne mieszkania, a na dachu czekają ciekawe atrakcje dla turystów – restauracja, klub i kawiarnia z tarasem oraz widokiem na panoramę miasta. Możesz stąd zobaczyć m.in. zamek w Lublanie i Plac Prešerena. Dobrą porą na odwiedzenie tego miejsca jest zachód słońca. Dla mnie widok zmieniającego kolory nieba był niesamowity.
Sprawdź artykuł: Co warto zobaczyć w Słowenii? 10 najciekawszych atrakcji
Nebotičnik w języku słoweńskim oznacza… wieżowiec. ;) Ten konkretny powstał w okresie międzywojennym i łączy w sobie styl neoklasyczny z art-deco. Do tutejszej kawiarni na 12. piętrze dostaniesz się windą lub spiralnymi schodami.
Godziny otwarcia restauracji, klubu i kawiarni w Nebotičniku sprawdzisz na stronie internetowej wieżowca. Możesz zarezerwować stolik w kawiarni lub restauracji online, o ile znasz słoweński – strona Nebotičnika jest dostępna tylko w tym języku.
Jeżeli czujesz się na siłach, proponuję wybrać tę drugą możliwość ze względu na zabytkową klatkę schodową w stylu art-deco. Ceny w kawiarni są dobre, jednak minusem lokalu jest obsługa, która często nie zauważa gości na tarasie. Dlatego nie bój się przywołać kelnera, gdy wybierzesz już napój i ciasto dla siebie.
6. Przejdź Potrójnym Mostem na Plac Prešerena
Lokalizacja na mapie: 46.051160604, 14.506251606
Kolejny most, z którego znana jest Lublana, to Potrójny Most (Tromostovje), przecinający rzekę Ljubljanicę. Możesz po nim przejść ze Starego Miasta na Plac Prešerena (Prešernov trg). To nietypowa konstrukcja o charakterystycznym wyglądzie – jej podstawą jest XIX-wieczny kamienny most, do którego w XX wieku dobudowano kładki dla pieszych po obu stronach. Zaprojektował je Jože Plečnik, słoweński architekt. Aktualnie po moście możesz poruszać się tylko pieszo.
W pobliżu znajdziesz Restavracija Most z tradycyjnymi, słoweńskimi potrawami, które są przygotowywane z lokalnych składników. Lokal znajduje się tuż obok lublańskiego targowiska i możesz w nim spróbować makaronów domowej roboty, a także pysznych deserów (polecam tartę czekoladową, która rozpływa się w ustach).
Plac Prešerena nazwano tak na cześć słoweńskiego poety romantyzmu i autora tekstu hymnu państwowego, France’a Prešerena. Na placu możesz obejrzeć jego pomnik wykonany z brązu. Obok niego znajduje się Julija Primica, jego wielka niespełniona miłość, muza i adresatka sonetów. Jeśli szukasz dobrego miejsca na zdjęcie pamiątkowe, spróbuj wykonać je właśnie tutaj. Na Placu Prešerena obejrzysz też makietę miasta i budynek XVII-wiecznego kościoła Franciszkanów, który zobaczysz na większości pocztówek z Lublany.
7. Spróbuj tradycyjnej kuchni słoweńskiej
Tradycyjna kuchnia słoweńska korzysta z wpływów śródziemnomorskich i alpejskich. Jednym z najbardziej znanych miejscowych specjałów jest kranjska klobasa, czyli specyficznie przyrządzana i przyprawiana kiełbasa. Możesz jej spróbować w restauracji Šestica, którą znajdziesz nieopodal wieżowca Nebotičnik. Lokal może poszczycić się historią sięgającą XVIII wieku i proponuje tradycyjne potrawy kuchni słoweńskiej, w tym klasyczne zupy. Polecam sprawdzić gobovą juhę, czyli zupę grzybową, która jest podawana w chlebie i ma ciekawy smak.
Sprawdź artykuł: Co warto wiedzieć przed podróżą do Słowenii? (informacje praktyczne)
Jeśli szukasz tradycyjnych smaków Słowenii w wersji wegetariańskiej, zajrzyj do restauracji Gujžina. Spróbujesz tu popularnych słoweńskich zup (również grzybowej), a także wegańskiego bograč, czyli jednej z odmian miejscowego gulaszu (tutaj w wersji z soją, ziemniakami i cebulą). W weekendy restauracja jest oblegana przez turystów, więc jeśli chcesz ją odwiedzić, lepiej zarezerwuj stolik nieco wcześniej. ;)
8. Przyjrzyj się freskom w katedrze św. Mikołaja
Lokalizacja na mapie: 46.05100252, 14.50801670
Katedra św. Mikołaja jest jedną z najważniejszych świątyń w Lublanie. Podobnie jak większość zabytków, znajdziesz ją na Starym Mieście. To XVIII-wieczna budowla w stylu barokowym, w której obejrzysz wiele dzieł sztuki z tego okresu – freski Giulio Quaglio, posągi czterech biskupów Emony autorstwa Angelo Puttiego, a także jego obraz, przedstawiający Dziekana Janeza Antona Dolničara, inicjatora przebudowy kościoła w 1701 roku. Nie brakuje tu też pamiątek XX wieku m.in. dwoje drzwi z brązu, które ufundowano po wizycie Jana Pawła II w Słowenii.
Klobasarna to dobre miejsce, jeśli chcesz spróbować tradycyjnej, słoweńskiej kiełbasy. Niewielki lokal z wąskim menu, co ułatwia dokonanie wyboru, znajdziesz na Starym Mieście, przy głównym deptaku, kilka minut od katedry św. Mikołaja.
Charakterystyczne we wnętrzu katedry św. Mikołaja są różowe marmury, złocenia i biały stiuk na ścianach. Największą ozdobą świątyni są XIX-wieczne freski Matevža Langusa na kopule – to główny powód, dla którego katedra jest tłumnie odwiedzana przez turystów. Dlatego też radzę wybrać się tu w dzień powszedni, kiedy nie jest tu tak tłoczno i głośno.
W katedrze św. Mikołaja do dziś odbywają się nabożeństwa. Godziny mszy św. możesz sprawdzić na stronie internetowej świątyni. Wstęp jest… płatny i kosztuje 2 euro (stan na: luty 2024 r.).
9. Wybierz się w rejs po rzece Ljubljanica
Lublana to miasto, które możesz obejrzeć z wielu perspektyw – jedną z ciekawszych jest rejs po rzece Ljubljanicy. Uważam, że to dobra atrakcja na początek zwiedzania stolicy, bo możesz wypatrzeć fajną restaurację lub kawiarnię i generalnie rozeznać się w głównej części miasta. Podczas rejsu zobaczysz lublański zamek i Stare Miasto, a także najważniejsze mosty – Potrójny i Smoczy. Będziesz miał również okazję podziwiać piękno przyrody, której nie brakuje w centrum Lublany.
Rejsy po Ljubljanicy organizują różni przewoźnicy – dużą ofertę wycieczek znajdziesz na stronie internetowej Ladjica i portalu Visit Ljubljana. Możesz też wybrać się na rejs, połączony z oglądaniem dzieł Plečnika (słoweńskiego architekta).
Przystanie znajdziesz na nabrzeżu, m.in. w pobliżu Muzeum Miejskiego (lokalizacja na mapie: 46.04761120, 14.505128023). Niektóre wycieczki mają charakter typowo turystyczny, inne są przeznaczone dla zakochanych. Przykładowy rejs z przewodnikiem organizowany przez firmę Ladjica trwa ok. 45 min, a jego trasa prowadzi przez centrum Lublany.
W podróż możesz wyruszyć razem z dziećmi, niezależnie od ich wieku. Firma proponuje też rejsy dla par, które odbywają się wieczorami. Wówczas w cenie biletu otrzymacie szampana lub sok naturalny i nacieszycie się pięknym widokiem na Lublanę.
10. Odwiedź alternatywną dzielnicę Metelkova
Lokalizacja na mapie: 46.057417783, 14.516539323
W stolicy Słowenii znajdziesz wiele muzeów, jednak żadne z nich nie ma tak specyficznego klimatu, jak dzielnica Metelkova, przypominająca mi nieco Christianię w Kopenhadze. Często mówi się, że to nieformalne centrum kultury alternatywnej Lublany, niekiedy porównywane nawet z Berlinem.
Zobaczysz tu kolorowe instalacje artystyczne, rzeźby, murale i graffiti, nawiązujące do street-artu – wszystko na tle zniszczonych chodników i pustostanów. Ten kontrast wywołał u mnie wrażenie zderzenia dwóch światów – wolnych artystów i miejskiej ruiny, jednak bardzo mi się spodobał (lubię takie klimaty).
Sztuka uliczna Metelkovej znajduje się głównie na terenie dawnej jednostki wojskowej. W 1993 roku, po upadku Jugosławii baraki zostały zajęte przez artystów, którzy organizowali tu koncerty, przedstawienia i wystawy w duchu sztuki alternatywnej. Władze miasta chciały przejąć te tereny pod inwestycje, jednak twórcy nie oddali Metelkovej i okupowali baraki nawet po odcięciu wody i prądu. Dziś sytuacja jest nieco lepsza – artyści mają nieme przyzwolenie miasta na dalsze działanie, a Ty możesz podziwiać tutejszą sztukę.
Metelkovą warto zwiedzić za dnia. Wtedy bez problemu zobaczysz najciekawsze instalacje i malunki. Jest tu też wtedy bezpieczniej – dzielnica jest znana z bogatego życia nocnego i dość ekstremalnych imprez. Niektórzy lubią ten klimat, jeśli jednak chcesz obejrzeć Metelkovą z dziećmi, koniecznie przyjdź tu w ciągu dnia. Ta dzielnica skojarzyła mi się ze scenerią filmów postapokaliptycznych, jednak zdecydowanie bardziej kolorową. Warto zwiedzić to miejsce, zwłaszcza jeśli interesujesz się sztuką alternatywną. W dodatku wstęp jest bezpłatny.
11. Poszukaj dzieł architekta Jože Plečnika
Jože Plečnik to słynny słoweński architekt, któremu Lublana zawdzięcza sporą część swojego obecnego kształtu. Moim zdaniem ciekawą opcją jest spacer po mieście i poszukiwanie dzieł tego twórcy. Jože Plečnik w stolicy Słowenii działał głównie w pierwszej połowie XX wieku, tworzył projekty m.in. dla Wiednia i Pragi. W Lublanie zaprojektował znany Ci już Potrójny Most, a także Most Trnovski, Bibliotekę Narodową i Uniwersytecką oraz lublańskie hale targowe. To jednak dopiero początek długiej listy jego pomysłów.
Bilety do muzeum Plečnika możesz kupić w kasie lub online. Godziny otwarcia sprawdzisz na stronie internetowej atrakcji.
Jože Plečnik, zainspirowany starożytnymi Atenami, stworzył autorską koncepcję słoweńskiej stolicy. W jego projektach często zauważysz klasyczne kolumny, balustrady i nadproża, wkomponowane w XX-wieczne miasto w unikalny sposób. Styl Plečnika jest bardzo indywidualny – artysta łączył w swoich projektach m.in. styl antyczny, orientalny i nowoczesny.
Jeśli chcesz poznać lepiej życiorys i twórczość tego architekta, zajrzyj do Domu Plečnika, czyli muzeum, które założono w jego dawnym miejscu zamieszkania. Możesz je zwiedzić wyłącznie w towarzystwie przewodnika, który przybliży Ci historię powstania Lublany Plečnika.
12. Odpocznij podczas spaceru w Parku Tivoli
Lokalizacja na mapie: 46.05385908, 14.494981201
Park Tivoli to największy park w Lublanie i wielki powód do dumy mieszkańców stolicy. Możesz tu przespacerować się alejami kasztanowymi, podziwiać ładnie zaprojektowane rabaty kwiatowe i fontanny, a także obejrzeć dzieła sztuki, np. rzeźby Zdenko Kalina. W parku znajdziesz też zamek Tivoli, XVII-wieczną rezydencję, w której mieści się Międzynarodowe Centrum Sztuk Graficznych.
Podczas zwiedzania przyjrzyj się czterem żeliwnym psom bez języków, które stoją przed zamkiem. Istnieje plotka, że ich autor popełnił samobójstwo przez ten błąd – na szczęście to tylko plotka. ;) Przed zamkiem stoi również rekonstrukcja barokowej fontanny “Chłopiec z rybą“.
Przy okazji zwiedzania zamku Tivoli, zajrzyj do Międzynarodowego Centrum Sztuk Graficznych. Informacje o cenach biletów i godziny otwarcia znajdziesz na stronie internetowej obietku.
Z parkowego wzgórza możesz spojrzeć na miasto, nad którym góruje lublański zamek. To kolejna fajna perspektywa na Lublanę, choć nie dorównuje widokom z zamkowej wieży widokowej czy Nebotičnika. Ciekawą część parku stanowi też promenada Jakopič, zaprojektowana przez Plečnika. Nazwano ją tak na cześć słoweńskiego malarza, Riharda Jakopiča. Przechadzając się ścieżką, poznasz lepiej bogatą kulturę Słowenii dzięki plenerowej galerii, gdzie zobaczysz dzieła sztuki nowoczesnej.
13. Zobacz prawosławną cerkiew św. Cyryla i Metodego
Lokalizacja na mapie: 46.053985663, 14.49948731
Prawosławna cerkiew św. Cyryla i Metodego (Pravoslavna cerkev v Ljubljani) to nieduży kościół, który powstał w XX wieku, w momencie odrodzenia się stylu serbsko-bizantyjskiego. Znajdziesz go w pobliżu Parku Tivoli. Z zewnątrz wygląda niepozornie, jednak w środku możesz przyjrzeć się bliżej specyficznej architekturze cerkwi. Obejrzysz tu freski serbskich malarzy, przedstawiające postaci świętych w stylu bizantyjskim i charakterystyczny ołtarz z bogato zdobionym ikonostasem, czyli wysoką przegrodą oddzielającą nawę od ołtarza.
Cerkiew Cyryla i Metodego to jedna z najdłużej budowanych świątyń prawosławnych na świecie (powstawała ponad 70 lat). Dziś jest już dostępna dla turystów (bezpłatnie), jednak nie możesz jej zwiedzać i robić zdjęć w trakcie mszy. Jak na świątynię, wnętrze ma dość bogatą kolorystykę. Zwróć uwagę, że niemal w całości jest pokryte różnymi malowidłami autorstwa m.in. Dragomira Jašovicia, Mišy Mladenović i Danicy Mladenovič. Charakterystyczne elementy cerkwi stanowi również pięć kopuł, zwieńczonych złotymi krzyżami.
14. Zrelaksuj się w otoczeniu przyrody w Ogrodzie Botanicznym
Lokalizacja na mapie: 46.03993297, 14.514379110
Ogród Botaniczny w Lublanie (Botanični vrt) to najstarszy taki ogród w tej części Europy i zarazem jedna z najstarszych organizacji kulturalnych, naukowych i edukacyjnych w kraju. Jej działalność zaczęła się w XIX wieku i nieprzerwanie trwa do dziś. Spacerując po alejkach ogrodu, możesz podziwiać ponad 4500 gatunków i podgatunków roślin. Jest spora szansa, że natkniesz się tu na mieszkańców stolicy, którzy szczególnie lubią odwiedzać to miejsce.
Wstęp do Ogrodu Botanicznego jest bezpłatny, jednak jeśli chcesz obejrzeć rośliny w szklarni, musisz wykupić wejściówkę (na miejscu). Godziny otwarcia ogrodu i ceny biletów do szklarni sprawdzisz na stronie internetowej atrakcji.
Na pomysł utworzenia ogrodu pierwszy wpadł burmistrz Lublany, August Marmont i reżyser Frank Chladnik. Lipa posadzona przez burmistrza w dniu otwarcia do dziś cieszy oczy turystów z całego świata. Ogród jest podzielony na 10 obszarów tematycznych, które możesz zwiedzać w dowolnej kolejności. Zobaczysz tu między innymi arboretum, szklarnie z roślinami tropikalnymi, a także ogrody roślin leczniczych i trujących.
15. Obejrzyj Pałac Arcybiskupa
Lokalizacja na mapie: 46.05104270, 14.507696874
Pałac Arcybiskupa (Nadškofijski dvorec) w Lublanie powstał w okresie renesansu, w XVI wieku, jednak w czasie gruntownej renowacji przekształcono go w budynek wczesnego baroku z pięknym dziedzińcem, zachowanym w bardzo dobrym stanie. Wówczas, w XVIII wieku, do pałacu dobudowano bogato zdobioną fasadę, którą wykonał Leopold Hofer. Myślę, że to najpiękniejszy element tego miejsca. Dawniej nocował tu Napoleon Bonaparte, za to dziś budynek jest siedzibą Katolickiego Metropolity Słowenii.
Pałac Arcybiskupa warto zwiedzić przy okazji oglądania katedry św. Mikołaja – budowle są bardzo blisko siebie. Po drugiej stronie ulicy znajdziesz wiele restauracji, w tym Gostlina Sokol, która serwuje dania tradycyjnej, słoweńskiej kuchni. Spróbujesz tu charakterystycznej miejscowej kiełbasy, a także aromatycznych zup. Polecam sprawdzić gulasz z dziczyzny, który jest podawany w wydrążonym chlebie.
16. Poznaj historię i kulturę Słowenii w jednym z lublańskich muzeów
Jeśli lubisz zwiedzanie muzeów, Lublana może Ci się szczególnie spodobać. Znajdziesz tu wiele placówek poświęconych różnym tematom. Jeżeli wykupisz sobie kartę turystyczną miasta, zyskasz bilet wstępu do ponad 20 miejscowych muzeów. Poniżej znajdziesz informacje o tych, które uważam za najciekawsze.
Galeria Narodowa
Lokalizacja na mapie: 46.054192154, 14.50033478
Galeria Narodowa (Narodna galerija) to główna wystawa dzieł malarstwa słoweńskiego – od średniowiecza aż po czasy współczesne. Zobaczysz tu bogatą kolekcję obrazów i rzeźb, zarówno artystów krajowych, jak i zagranicznych. Możesz podziwiać obrazy takich twórców, jak Anton Ažbe, Franc Berneker czy Renato Birolli.
W muzeum znajdziesz też specjalnie wydzieloną wystawę prac Zorana Mušiča, słoweńskiego malarza modernistycznego, który zdobył duże uznanie na Zachodzie. Jeśli interesujesz się sztuką, to dobre miejsce dla ciebie – sporo tu mniej popularnych dzieł artystycznych. Dzięki temu zwiedzanie było dla mnie ciekawym doświadczeniem.
Wstęp do Galerii Narodowej jest płatny. Ceny biletów i godziny otwarcia możesz sprawdzić na stronie internetowej muzeum.
Galerię Narodową możesz zwiedzać z przewodnikiem, również w języku angielskim. Jeśli chcesz wybrać się do muzeum z dziećmi, wybierz wycieczkę z przewodnikiem dla rodzin. To oferta wzbogacona o angażujące zagadki dla dzieci i twórcze zadania, które umilą im zwiedzanie. W czwartki masz okazję zajrzeć tu na mini wykład poświęcony jednemu wybranemu dziełu sztuki, o którym opowiada kurator muzeum. Placówka regularnie organizuje też wystawy czasowe.
Muzeum Historii Słowenii
Lokalizacja na mapie: 46.052036596, 14.499618640
Muzeum Historii Słowenii (Narodni muzej Slovenije) jest jedną z najstarszych instytucji naukowych i kulturalnych w kraju. Mieści się w renesansowym pałacu, w tym samym budynku, co Narodowe Muzeum Historii Naturalnej (Prirodoslovni muzej Slovenije). Poznasz tu historię i kulturę Słowenii w kilku sekcjach tematycznych – archeologia, numizmatyka, grafika oraz historia i sztuka użytkowa. W trakcie zwiedzania zobaczysz kolekcję zabytków archeologicznych, a także starych monet i banknotów.
Muzeum pełni również funkcję instytucji badawczej i znajduje się w nim biblioteka. Możesz tu też zobaczyć jedną z najstarszych ekspozycji muzeum – kolekcję egipską, na której obejrzysz m.in. egipską mumię w pomalowanej, drewnianej trumnie, jedyną taką w Słowenii. Polecam spędzić nieco więcej czasu w sekcji numizmatyki, gdzie zobaczysz ok. 80 000 przedmiotów, w tym obszerną kolekcję m.in. monet i banknotów. Według mnie to najciekawsza, bardzo drobiazgowa część ekspozycji. Czasem w muzeum są organizowane wystawy czasowe, na które warto zajrzeć.
Godziny otwarcia, cennik oraz listę aktualnych wystaw czasowych w Muzeum Historii Słowenii sprawdzisz na stronie internetowej obiektu.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej
Lokalizacja na mapie: 46.0531162, 14.498653045
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Lublanie (Moderna galerija Ljubljana) pozwoli Ci lepiej poznać słoweńską sztukę XX i XXI wieku. Zobaczysz tu obrazy, rzeźby, grafiki, a także zbiory fotografii i wideo. Niektóre eksponaty pochodzą ze Słowenii, inne z byłej Jugosławii. Większość z nich przynależy do sztuki współczesnej, choć stylistycznie bardzo się od siebie różnią. Na miejscu możesz poprosić o papierowy przewodnik, który ułatwi Ci poruszanie się po wystawie. Możesz też robić zdjęcia eksponatów.
W Muzeum Sztuki Nowoczesnej możesz także zajrzeć do kawiarni, która ma własną palarnię. Dzięki temu tutejsza kawa jest świeża i aromatyczna. Możesz wybrać jedną z 6 sezonowych rodzajów kawy – polecam ich spróbować. W muzeum jest też księgarnia, w której możesz zakupić nie tylko książki dotyczące wystawy muzealnej, ale też plakaty, pocztówki i katalogi wystawowe. Jeśli chcesz zajrzeć tylko do księgarni, nie musisz kupować biletu do muzeum.
Godziny otwarcia Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Lublanie oraz cennik znajdziesz na stronie internetowej obiektu.
Narodowe Muzeum Historii Współczesnej
Lokalizacja na mapie: 46.059367683, 14.495277796
Narodowe Muzeum Historii Współczesnej (Muzej novejše zgodovine Slovenije) prezentuje przede wszystkim XX-wieczną historię Słowenii. Obejrzysz tu ogromne zbiory broni z II wojny światowej i wojny domowej na Bałkanach, a także znaczki pocztowe, mapy i fotografie z tego okresu. Były prezydent Słowenii, Milan Kučan, ofiarował też muzeum prezenty od głów państw i kolekcję osobistych przedmiotów. Sugeruję zwiedzić obiekt z przewodnikiem, dzięki czemu poznasz historię kraju bardziej szczegółowo.
Ciekawą atrakcją w muzeum są schody, na których możesz poznać najważniejsze wydarzenia XX-wiecznej historii Słowenii (na każdym stopniu znajduje się data i przypisane do niej wydarzenie). Podczas zwiedzania zobaczysz też wystawę poświęconą wojnie 10-dniowej między Słowenią a Jugosławią, której efektem stała się deklaracja niepodległości Słowenii. Była to jedna z najkrótszych i zarazem najmniej krwawych wojen w dziejach Europy. Myślę, że warto przeczytać tutejsze tablice informacyjne (dostępne też w języku angielskim), by lepiej zrozumieć najnowszą historię kraju.
Wstęp do Narodowego Muzeum Historii Współczesnej jest płatny. Cennik i godziny otwarcia możesz sprawdzić na stronie internetowej atrakcji. Jeśli chcesz umówić się na zwiedzanie z przewodnikiem (również w języku obcym), również możesz zrobić to online.
17. Spróbuj zrozumieć iluzje optyczne w Domu Iluzji
Lokalizacja na mapie: 46.04977544, 14.503465869
Dom Iluzji (Hiša Iluzij) to niewielka wystawa i dość nietypowa atrakcja Lublany, dzięki której dowiesz się, jak powstają różne iluzje. Dowiesz się, w jaki sposób oszukują nas nasze zmysły i dlaczego każdy postrzega iluzje optyczne nieco inaczej. To fajna atrakcja dla dzieci, które mają okazję skorzystać tu z interaktywnych eksponatów. Na miejscu możesz obejrzeć ich aż 70, a obok każdego z nich masz okazję przeczytać tablice informujące o sposobie działania iluzji – chociaż moim zdaniem czasem niewiedza może być ciekawsza. ;)
Dom Iluzji możesz zwiedzić bezpłatnie w ramach karty turystycznej Lublany lub kupić bilety osobno (online). Godziny otwarcia sprawdzisz na samym dole strony internetowej atrakcji.
W muzeum możesz zrobić sobie zdjęcie w pomieszczeniu, które przeczy prawom grawitacji i przespacerować się tunelem Vortex (atrakcja dla odważnych). Wystawa jest ciekawa, jednak nieszczególnie rozbudowana, a zdjęcie jest dodatkowo płatne. Zwiedzenie nie zajmie ci więcej niż godzinę, choć eksponatów wydaje się sporo.
Na końcu możesz spróbować swoich sił w kilku grach umysłowych, w większości pod postacią drewnianych układanek. Mimo wszystko warto się tu wybrać, zwłaszcza z kartą turystyczną Lublany, która pozwala Ci na darmowy wstęp.
18. Zobacz ważne atrakcje w okolicy Lublany
Przy okazji wizyty w Lublanie warto też zwiedzić kilka okolicznych atrakcji. Słowenia to piękny kraj, dlatego poniżej znajdziesz kilka propozycji dodatkowych wycieczek, na które polecam się wybrać podczas kilkudniowego wypadu.
Najpopularniejszą opcją jest jednodniowy wypad do 3 najważniejszych atrakcji Słowenii. W ramach wycieczki z lokalnym przewodnikiem zobaczysz jezioro Bled, jaskinię Postojna i zamek Predjama. Dobra opcja, jeśli masz w Słowenii mało czasu, a chcesz zobaczyć najważniejsze miejscówki.
Jezioro Bled
Lokalizacja na mapie: 46.36552840, 14.094744640
Jezioro Bled to jedna z najważniejszych atrakcji turystycznych Słowenii, zaraz obok jaskini Postojna. Malowniczy zbiornik wodny z niewielką wyspą na środku, na której stoi kościół, co roku przyciąga tłumy turystów. Wokół niego znajdziesz wiele naturalnych punktów widokowych, które pozwolą Ci na uchwycenie malowniczego jeziora na zdjęciu jak z pocztówki. Najpopularniejszym z nich jest wzniesienie Ojstrica. Możesz też przespacerować się ścieżką, która tworzy ok. 6-kilometrową pętlę wokół jeziora.
Na środku jeziora znajduje się słynna wysepka Blejski otok, jedyna naturalna wyspa w Słowenii. Możesz ją zwiedzić przy pomocy specjalnej drewnianej łódki, tzw. pletny, którą steruje pletnar. Na wyspie stoi kościół Wniebowzięcia Maryi, który jest częstym miejscem ślubów (zupełnie mnie to nie dziwi – okolica wygląda baśniowo). W okolicy znajduje się miasteczko Bled, jedno z najchętniej wybieranych miejsc wypoczynkowych w Słowenii. Jeśli zdecydujesz się zwiedzić jezioro, to może być dla Ciebie dobra baza wypadowa.
Jeżeli chcesz zobaczyć najważniejsze atrakcje Słowenii w krótkim czasie, polecam rozważyć udział w wycieczce zorganizowanej z Lublany. Możesz wybrać się nad jezioro Bled wraz z zamkiem lub zdecydować się na wycieczkę połączoną ze zwiedzaniem jaskini Postojna.
Jaskinia Postojna
Lokalizacja na mapie: 45.7831719, 14.203906069
Jaskinia Postojna to również flagowa atrakcja kraju, która leży mniej więcej w połowie drogi między Lublaną a wybrzeżem Słowenii. To jaskinia z systemem podziemnych korytarzy, który liczy sobie ok. 25 kilometrów długości. Zwiedzanie rozpoczniesz w wagoniku kolejki, który pokonuje 4-kilometrową drogę. Następnie zaczniesz pieszą wycieczkę z przewodnikiem, gdzie po drodze zobaczysz wyjątkowe formy skalne. Przygotuj się jednak na niską temperaturę – we wnętrzu jaskini wynosi ona 8 stopni Celsjusza.
W okolicy, ok. 9 km od Postojnej, możesz też zwiedzić największy zamek jaskiniowy na świecie – Predjama (Predjamski Grad). To średniowieczna, 4-piętrowa budowla, która stoi na środku klifu, tuż obok 100 m skały. To wyjątkowy widok, zwłaszcza w tej części świata. W zamku znajduje się duża sieć tajemnych przejść dla dawnego władcy zamku, Erazma, który mógł szybko opuścić budynek w razie zagrożenia.
Zwiedzanie jaskini możesz połączyć z wycieczką po jeziorze Bled. Do wyboru masz również zwiedzanie Postojnej i zamku Predjama.
Škofja Loka
Škofja Loka jest niewielkim średniowiecznym miasteczkiem, oddalonym od Lublany o ok. 20 kilometrów. Podobnie jak w stolicy, nad miastem góruje zamek Loka (Loški grad), udostępniony do zwiedzania. Zorganizowano w nim również muzeum, w którym możesz podziwiać zbiory związane z okoliczną historią, kulturą i etnologią. Jednak najważniejsza część miasteczka to jego główny plac, Cankarjev trg. Zobaczysz tu kościół św. Jakuba z XIII wieku, a także znajdziesz kilka kawiarni, np. Kavarna in slaščičarna Na trgu, w której piłem poprawną kawę.
W okolicy znajduje się Most Kapucyński (Kamienny Most), który przerzucono nad rzeką Selška Sora. Przechodząc przez niego, dotrzesz do klasztoru oraz biblioteki Kapucynów, znanej z bogatych zbiorów. To również jeden z lepszych punktów widokowych w miasteczku. Škofja Loka jest niewielka, więc jej zwiedzanie nie zajmie ci więcej niż kilka godzin. Z tego powodu to dobra opcja na jednodniowy wypad z Lublany.
Zwiedzanie Škofja Loka możesz połączyć z wycieczką nad jezioro Bled i do wąwozu Vintgar.
Kranj
Kranj to kolejne klimatyczne miasteczko w Słowenii, które leży niedaleko miasta Škofja Loka. Centrum miasta stanowi Glavni trg, przy którym stoi sporo niewielkich urokliwych kamieniczek. Na centralnym placu zobaczysz kościół św. Sebastiana, Fabiana i Rocha, wybudowany jako podziękowanie za ocalenie miasta przed plagą z XV wieku. Inne ciekawe obiekty w okolicy to cerkiew św. Trójcy i schody projektu znanego nam już Plečnika, na których turyści chętnie robią sobie zdjęcia.
Podczas wizyty w Kranj, zajrzyj do Punktu Informacji Turystycznej, by dowiedzieć się czy w danym dniu masz szansę zwiedzić podziemne tunele, biegnące pod Starym Miastem. To niełatwe zadanie – tunele są rzadko dostępne, jednak warto spróbować. Dobrą atrakcją w mieście dla miłośników sztuki będzie Layer House (Layerjeva hiša), czyli centrum sztuki poświęconego Leopoldowi Layerowi, znanemu malarzowi Słowenii. Jeśli masz nieco więcej czasu, spróbuj zwiedzić kościół św. Małgorzaty na górze Šmarjetna Gora. To niewielka świątynia, która jest popularnym miejscem pielgrzymek w okolicy.
Trekking na szczyt Snežnik
Lokalizacja na mapie: 45.59282890, 14.446715140
Szczyt Snežnik często jest nazywany dachem słoweńskich Bałkanów, choć niewielu zagranicznych turystów wie o jego istnieniu. Leży tuż przy granicy z Chorwacją i jest najwyższym szczytem południowej Słowenii oraz regionu Notranska. Porasta go gęsty las świerkowo-bukowy, jest też objęty ochroną ze względu na bogatą roślinność. Główny wierzchołek Veliki Snežnik ma wysokość 1796 m n.p.m. i możesz zobaczyć z niego taflę Adriatyku i szczyty Alp jednocześnie.
W drodze na Snežnik, miniesz kapliczkę św. Gabriela i przytulne schronisko Koča Draga Karolina, w którym możesz zrobić sobie przerwę. Zbudowano je na starej włoskiej strażnicy wojskowej, a tuż obok znajduje się trzyosobowy schron. Przy okazji trekkingu na Snežnik, zobacz zamek o tej samej nazwie, który znajduje się ok. 20 km od szczytu. To jeden z najbardziej romantycznych zamków w Słowenii, w dodatku zachowany w bardzo dobrym stanie. Przed zwiedzaniem możesz przespacerować się po urokliwym ogrodzie, otaczającym budowlę.
Jednodniowe wycieczki z Lublany z lokalnym przewodnikiem
Niżej znajdziesz kilka propozycji najpopularniejszych wycieczek z lokalnymi przewodnikami startujących z Lublany. Jeśli nie masz ochoty na planowanie wszystkiego na własną rękę i chcesz skorzystać z gotowej, zaplanowanej już od A do Z wycieczki – propozycje poniżej są warte uwagi.
W ramach wycieczek mam zazwyczaj zapewniony transport z i do Lublany, opiekę przewodnika, bilety wstępu do atrakcji (chyba, że w opisie wycieczki jest napisane inaczej) i czasami nawet posiłek. Lubię planować wszystko sam, ale czasami skorzystanie z takiej wycieczki jest po prostu wygodniejsze. ;)
Jak dojechać do Lublany?
Słowenia leży całkiem niedaleko Polski, więc możesz dojechać tu samochodem. Nie będzie Ci on jednak potrzebny na miejscu – Lublanę bez problemu zwiedzisz pieszo. Taka podróż najpewniej będzie dla Ciebie męcząca – dojazd do Słowenii z Polski przez Wiedeń i Graz zajmie ok. 12 godzin. Zamiast tego możesz wybrać podróżowanie samolotem. W Lublanie znajduje się główne lotnisko kraju, na którym możesz wypożyczyć samochód i dalej przemieszczać się nim pomiędzy atrakcjami.
Rozkład jazdy autobusów w Lublanie sprawdzisz na stronie internetowej głównego dworca autobusowego.
Możesz dostać się do Lublany liniami lotniczymi LOTu z Warszawy. Nieco tańszą opcją jest skorzystanie z brytyjskiego przewoźnika easyJet (wylot z lotniska Berlin-Schönefeld (SXF)). Z lotniska do centrum Lublany jest ok. 30 km. Jeśli nie chcesz wypożyczać samochodu, możesz wsiąść do autobusu na głównym dworcu autobusowym (lokalizacja na mapie: 46.058504398, 14.510045991).