13 atrakcji Nowej Rudy i miejsc, które warto zobaczyć

Przyjechaliśmy do leżącej u podnóża Gór Sowich Nowej Rudy, żeby poznać jej najciekawsze atrakcje i sprawdzić, co warto zobaczyć w tej części Dolnego Śląska. Zwiedzanie Nowej Rudy jest związane z górniczą przeszłością miasta. Jej ważnym elementem jest Turystyczna Kopalnia Węgla działająca w dawnej Kopalni Węgla Kamiennego “Nowa Ruda”.

Atrakcji jest jednak więcej. W artykule podpowiem, jak zaplanować czas w Nowej Rudzie i wyciągnąć ze zwiedzania jak najwięcej. To dobry kierunek na jednodniową podróż z Wrocławia.

Gdzie leży Nowa Ruda? Dlaczego warto tu przyjechać?

Sympatii do Nowej Rudy nabrałem po mojej pierwszej podróży w Góry Sowie. Miasteczko okazało się wtedy dobrą bazą wypadową zarówno w kierunku sowiogórskich szlaków, pobliskich punktów widokowych, jak i okolicznych atrakcji tej części Dolnego Śląska.

Życie Nowej Rudy jeszcze w latach 90. XX wieku kręciło się wokół górnictwa węgla kamiennego. Działająca w mieście Kopalnia Węgla Kamiennego “Nowa Ruda” należała do Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego, które działało prężnie również na terenie pobliskiego Wałbrzycha. Miasto wiodło wtedy inne, znacznie aktywniejsze życie.

Zagłębie jednak upadło. Tłumaczono to lokalnej społeczności względami ekonomicznymi, chociaż wyjaśnienia budziły spore kontrowersje. Decyzję było tym trudniej zrozumieć, że pokłady węgla pod dolnośląską ziemią pozwalały jeszcze na długie lata wydobycia. A bez węgla miasto traciło przecież swojego ducha.

Nowa Ruda znalazła się więc w trudnej sytuacji. Zamknięcie kopalni było dla miasta odcięciem jednej z najważniejszych żył, która dostarczała mu sił do życia. Trzeba było odnaleźć się w nowej rzeczywistości pełnej zamykanych fabryk i zakładów przemysłowych.

Nowa Ruda ma jednak asa w rękawie. Położenie miasta u stóp Gór Sowich, rzut beretem od Parku Narodowego Gór Stołowych i czeskiej granicy rodzi duży potencjał turystyczny. Najciekawsze atrakcje leżą blisko siebie, a centralnym punktem wędrówek po mieście jest noworudzki Rynek.

Samo miasto ma się też czym pochwalić. Zrewitalizowany Rynek, rozwijająca się gastronomia i kawiarnie, wiele ciekawych architektonicznie budynków pełnych historii – to atuty, które od razu rzuciły mi się w oczy, gdy zacząłem zwiedzanie Nowej Rudy.

Dzięki leżącym niedaleko miasta wieżom widokowym, Nową Rudę będziesz mógł zwiedzać nie tylko z poziomu ulicy, ale też patrząc na nią z góry. Przy akompaniamencie górskiego otoczenia miasta, te widoki mogą zrobić duże wrażenie. Ja zdecydowanie “kupuję” urok tej części Dolnego Śląska.

A gdzie dokładnie leży Nowa Ruda? Miasto położone jest na południe od Gór Sowich i jest jedną ze stacji na trasie malowniczej (możliwe, że jednej z najpiękniejszych w Polsce) linii kolejowej łączącej Kłodzko z Wałbrzychem.

Tylko 20 km dzieli Nową Rudę od czeskiego Broumova, więc połączenie zwiedzania miasta z wizytą po czeskiej stronie brzmi jak dobry pomysł na weekend. Pospacerujemy wspólnie po mieście, a ja podpowiem Ci, jakie atrakcje i miejsca warto zobaczyć w Nowej Rudzie.

1. Wieża widokowa na Górze Świętej Anny

Gdy tylko wysiedliśmy z pociągu na stacji w Nowej Rudzie, skierowaliśmy się nie do centrum miasteczka, a w przeciwnym kierunku – na Górę Świętej Anny. Doszliśmy do wniosku, że spojrzenie na miasto z góry najlepiej przygotuje nas do zwiedzania Nowej Rudy z poziomu ulicy.

Szlak na Górę Świętej Anny można przejść jako pętlę. Na górę łatwiej będzie wdrapywać się szlakiem żółtym, a do centrum Nowej Rudy wrócić nieco bardziej stromym szlakiem zielonym. Trasa o początku i końcu przy stacji kolejowej w Nowej Rudzie liczy sobie nieco ponad 4 kilometry. Przejdziesz ją wolnym tempem w ok. 1,5 godziny.

Pierwsza platforma widokowa na Górze Świętej Anny pojawiła się już pod koniec XIX wieku. Wykonano ją wtedy z drewna, jednak już po kilkunastu latach zaczęto planować stworzenie nowej, murowanej wieży widokowej.

W 1911 r. oddano do użytku wieżę o wysokości 14 metrów, zbudowaną w stylu modernistycznym z czerwonego piaskowca. Ten sam piaskowiec tworzy masyw Góry Świętej Anny. Nie zdziw się więc, jeśli pod nogami zobaczyć ziemię o purpurowo-pomarańczowym kolorze.

Wieżę kompleksowo wyremontowano w 2014 r. Niestety, nie sprawia ona wrażenia, jakby kładziono większy nacisk na jej utrzymanie. Klatka schodowa jest brudna, ze ścian odpada farba z tynkiem, stalowe elementy poddają się korozji.

A szkoda, bo widoki na Góry Sowie i leżącą u ich stóp Nową Rudę są stąd bardzo przyjemne. Wieża położona tak blisko miasta to spory turystyczny atut, o którego estetykę po prostu wypada zadbać.

W drodze na Górę Świętej Anny miniesz barokowy kościół św. Anny, który powstał w 1644 r. Wabikiem zarówno dla turystów, jak i pielgrzymów, jest znajdująca się w nim drewniana figura św. Anny Samotrzeciej pochodząca z 1495 r. Ołtarz główny powstał w 1760 r.

Władze parafii poszły z duchem czasu i na otaczającym świątynie murze zamontowały tablicę z kodami QR. Pozwalają one za darmo pobrać książkę “Śladami pustelni na ziemi kłodzkiej” i zestaw książek o parafii św. Mikołaja w Nowej Rudzie. Brawo za pomysłowość i pójście z duchem czasu.

2. Wieża widokowa na Górze Wszystkich Świętych

Jeśli na zwiedzanie Nowej Rudy wyegzekwowałeś więcej czasu, zainteresować może Cię też druga z wież widokowych, zlokalizowana na Górze Wszystkich Świętych. W tym przypadku dystans do przejścia jest już znacznie większy.

Startując ze stacji kolejowej w Nowej Rudzie, trasa na Górę Wszystkich Świętych (przez Górę Świętej Anny) liczy sobie 14 kilometrów. Przejdziesz ją w ok. 5 godzin. Jeśli podróżujesz samochodem, możesz skierować się od razu do Nowej Rudy Słupiec i stamtąd zacząć wycieczkę.

Góra Wszystkich Świętych to najwyższe wzniesienie Nowej Rudy o wysokości 648 m n.p.m. Na szczycie zbudowano kamienną wieżę widokową. Przypomina trochę latarnię morską – ciekawe, czy będziesz miał podobne skojarzenia. Do jej budowy użyto czerwonego piaskowca, z którym spotkałeś się już na wieży stojącej na Górze Świętej Anny.

Ciut poniżej szczytu znajdziesz Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej z wnętrzem, które na pewno spodoba się miłośnikom sztuki sakralnej. Po obejrzeniu Nowej Rudy z góry, czas skierować się do centrum miasteczka i sprawdzić, co ma do zaoferowania turystom.

3. Turystyczna Kopalnia Węgla

Turystyczna Kopalnia Węgla to ważna atrakcja turystyczna Nowej Rudy, która przypomina o przeszłości ściśle związanej z wydobyciem węgla kamiennego. Tutejsza kopalnia to jeden z najstarszych takich zakładów w Polsce. Historia wydobycia węgla sięga aż 1434 r.

Kopalnia w Nowej Rudzie była okryta złą sławą. Praca w niej była niebezpieczna nie tylko w powodu podziemnych wyrzutów metanu, ale głównie przez obecny w składach dwutlenek węgla. Trafienie na niego pod ziemią prowadziło do wyrzutów skał znacznie silniejszych niż te, za które odpowiadał metan.

Noworudzka kopalnia z tego niechlubnego powodu należała do najniebezpieczniejszych w Europie. Statystyki mówią o aż 596 (!!) wyrzutach skał na przestrzeni raptem 37 lat (od 1908 do 1945 r.). To aż 16 wyrzutów skał w roku, czyli ponad 1 tak poważny wypadek na miesiąc.

Najtragiczniejsza katastrofa zabiła w 1941 r. aż 187 ludzi. A może 186? O tym, jak było naprawdę z ofiarami tego wypadku, opowie Barbara Korbas – właścicielka Turystycznej Kopalni Węgla w Nowej Rudzie.

Ostatni górnicy wyjechali z kopalni w Nowej Rudzie w 1995 r. i wtedy zakończyła się kilkusetletnia historia pracy tego zakładu. Kopalnia miała jednak szczęście do ludzi i już w 1996 r. osoby związane z zakładem utworzyły tutaj Muzeum Górnictwa.

W organizacji zwiedzania Turystycznej Kopalni Węgla w Nowej Rudzie postawiono na maksymalne zbliżenie się do prawdziwego oblicza pracy w kopalni. Pod ziemią pozostawiono maszyny górnicze, które dawniej służyły w pracy górników.

Wiele z nich można nadal włączyć i w huku ich pracy wyobrazić sobie, jak trudna musiała być codzienność pracowników tego zakładu. Ciągle działa przenośnik, kombajn górniczy, młoty pneumatyczne i lutnia wentylacyjna. No i oczywiście górnicza kolejka wąskotorowa.

Jedną z największych atrakcji kopalni jest właśnie żółta kolejka, która dawniej woziła górników na miejsce pracy, a dzisiaj służy turystom. Poza podziemną częścią kopalni, zwiedzać można też dawne pomieszczenia administracyjne, np. dyspozytornię kopalni. W tym samym budynku działa również bufet.

W połączeniu z angażującymi opowieściami przewodników, zwiedzanie kopalni pozostawia przestrzeń na refleksję już po opuszczeniu jej terenu. Wizyta tutaj to pouczające i interesujące doświadczenie, na które zdecydowanie warto przeznaczyć kilka godzin z pobytu w Nowej Rudzie.

4. Rynek i Ratusz w Nowej Rudzie

W Nowej Rudzie wszystkie drogi prowadzą na centralny plac miasta, czyli Rynek. W jego centrum stoi pochodzący z końca XIX wieku Ratusz, który zgodnie ze swoim przeznaczeniem jest siedzibą władz miejskich Nowej Rudy.

Utrzymany w żółtych i brązowych kolorach budynek Ratusza to jeden z najładniejszych magistratów, jakie widziałem w Polsce. Dominującym elementem budynku jest wieża umieszczona nad głównym wejściem. Bryła Ratusza jest przesunięta od pierzei Rynku o kąt zbliżony do 45°.

Zwróć uwagę na fontannę z pomnikiem św. Jana Chrzciciela, która stoi naprzeciwko głównego wejścia do noworudzkiego Ratusza. Wykuty z pochodzącego ze Strzelina granitu pomnik powstał w 1909 r. Jeden z rogów budynku Ratusza zdobi kolejna fontanna – tym razem z pomnikiem św. Floriana pochodzącym z 1756 r.

Zdominowany przez beton Rynek w Nowej Rudzie jest uroczy, a zawdzięcza to nie tylko charakterystycznemu budynkowi Ratusza, ale też barwnym kamienicom, które okalają plac. Zwróć uwagę na niepozorną kamienicę nr 7 z klimatycznymi podcieniami. Budynek ma ponad 400 lat (oddano go do użytku w 1603 r).

W pochodzącym z XVIII wieku domu przy Rynku nr 3 znajduje się Punkt Informacji Turystycznej, do którego prowadzi masa drogowskazów rozlokowanych w całym mieście. To jedna z najlepiej przygotowanych, najużyteczniejszych informacji turystycznych, jakie miałem okazję odwiedzić w czasie zwiedzania Polski.

Noworudzkiemu Rynkowi nie zaszkodziłoby na pewno wyeliminowanie z niego ruchu samochodów i wkomponowanie w niego większej ilości zieleni, ale już teraz plac dostarcza sporo miejsc do wypoczynku i spokojnych spacerów.

5. Zamek Stillfriedów

Tuż obok Rynku, przy ul. Piłsudskiego, znajdziesz zamek będący dawną rezydencją rodu baronów von Stillfried, czyli tzw. Zamek Stillfriedów. Członkowie tej rodziny byli właścicielami Nowej Rudy przez ponad 300 lat, od 1472 do 1810 r. Chociaż do budynku pasuje lepiej określenie “pałac”, utarło się nazywać go zamkiem.

Pierwszy zamek tego bogatego rodu powstał w tym miejscu już w XIV wieku, ale burzliwa historia wielokrotnie prowadziła do poważnych zniszczeń. Wiele razy pojawiała się konieczność odbudowy, a czasami przebudowy zamku. Dzisiaj możemy podziwiać wynik prac z XVIII wieku kierowanych przez znanego włoskiego architekta Andrei Carove. Nie można wejść do środka, więc pozostaje rzucenie na niego okiem z zewnątrz.

6. Kościół św. Mikołaja

Trudno będzie Ci nie zauważyć solidnej bryły kościoła św. Mikołaja, która jest mocnym elementem krajobrazu centrum Nowej Rudy. Świątynię od Rynku dzieli raptem kilkadziesiąt metrów, szybko więc rzuci Ci się w oczy ten zbudowany z czerwonej cegły, neogotycki budynek pochodzący z 1888 r.

Zanim obejdziesz kościół dookoła, zapuść się na chwilę do jego wnętrza. Jest dość mroczne – ciemne witraże i rozmieszczenie okien powodują, że w środku przez cały dzień jest dość ciemno i tajemniczo.

Kościół św. Mikołaja ma aż 7 drewnianych ołtarzy pochodzących z czasów budowy. Uwagę przyciągają też potężne organy, które zabrzmiały po raz pierwszy w 1890 r.

Trójnawowy kościół pełen jest mniejszych i większych wieżyczek. Zbudowano go na planie krzyża łacińskiego. Bryłę trudno objąć zarówno wzrokiem, jak i obiektywem aparatu – szczelnie wypełnia przestrzeń między ulicą Kościelną a rzeką Włodzicą.

Naprzeciwko kościoła, w ciągu zabudowań poszukaj budynku nr 10, do którego prowadzą wysokie schody. To pochodzący z XVII wieku, barokowy klasztor sióstr salezjanek. Współcześnie działa w nim przedszkole, a na przełomie XIX i XX wieku służył jako sierociniec i dom starców. To dobry punkt widokowy na kościół św. Mikołaja i jedno z nielicznych miejsc, które pozwoli Ci zrobić zdjęcie całej bryły świątyni.

7. Domy Tkaczy i kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Bulwary nad rzeką Włodzicą to kolejny z mocnych punktów zwiedzania Nowej Rudy. Kierując się z Rynku na północ, dotrzesz do ulicy Fredry i tam będziesz mógł zacząć spacer wzdłuż brzegu rzeki. Najciekawiej zrobi się w północnej części trasy, gdy zauważysz pierwsze domy z podcieniami.

Przy ulicy Nadrzecznej ciągną się zabudowania tzw. Domów Tkaczy związane z historią noworudzkiego włókiennictwa. Osoby zajmujące się tkactwem pracowały w tej części Dolnego Śląska już w XIV wieku.

W końcówce XVII wieku nad Włodzicą powstały pierwsze drewniane zabudowania tkaczy, które przebudowano pod koniec XIX wieku i nadano im przez to formę, którą możesz podziwiać do dzisiaj.

Domy Tkaczy to jedno- i dwukondygnacyjne budynki ze spadzistymi dachami i podcieniami, w których zauważysz sklepienia krzyżowe. Spacerując po tej stronie Włodzicy, przejdziesz wzdłuż podcieni i dojdziesz do mostu przerzuconego nad rzeką.

Możesz przejść nim na drugą stronę i zobaczyć znajdującą się na pobliskim cmentarzu Kaplicę Loretańską z 1768 r. ufundowaną przez noworudzkich sukienników. Możesz też zawrócić i drugim brzegiem Włodzicy dojść do pobliskiego kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Świątynia powstała w 1502 r. i pomimo XVIII-wiecznej przebudowy, pozostała prostą, skromną bryłą, która nie rzuca się zbyt mocno w oczy przechodniów. Jeśli uda Ci się wejść do środka (w czasie naszego zwiedzania Nowej Rudy kościół był zamknięty), zobaczysz zabytkowe wyposażenie z posągiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XV wieku.

Obok kościoła stoi ciekawy artefakt – prowadząca współcześnie donikąd brama, którą nazywa się Bramą do Ogrodu. Skąd się tu wzięła?

Pochodzi z domowego ogrodu pełnego neoklasycystycznych elementów wystroju, który w latach 50. XIX wieku istniał na tyłach pobliskiego budynku przy ul. Piastów 19. Niewielkiemu ogrodowi nie udało się przetrwać, ale pamiątką po nim jest właśnie eksponowany przy kościele portal. Dawniej stał u progu schodów, które prowadziły do ogrodu.

No i zapomniałbym o najważniejszym. Będąc obok portalu, obejrzyj dobrze brzegi Włodzicy i poszukaj fontanny w kształcie jaszczura. Intrygująca atrakcje Nowej Rudy została ufundowana przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji i przyciąga uwagę nie tylko młodszych turystów.

Fontanna “Rudek” wzięła swoje imię od bohatera miejskiej legendy – Rajmunda. Wyrachowany i niecechujący się wyższymi uczuciami mieszczanin przez swoje intrygi i chęć zysku doprowadził do samobójstwa swojej narzeczonej. Występek ten sprowadziła na niego okrutną karę wymierzoną przez nimfy wodne.

Gdy zauważyły one rzucającą się do wody wybrankę Rajmunda postanowiły, że nie pozwolą, aby jego podłe uczynki uszły mu na sucho. Zmieniły Rajmunda w wielkiego jaszczura, aby w końcu mógł przybrać wygląd pasujący do jego gadziej natury. Klątwa minie, gdy któraś z przechodzących nad brzegiem Włodzicy kobiet zakocha się w jaszczurze. Jak na razie Rudek nie osiągnął sukcesu.

8. Stary Browar i Komisariat Policji

Postaraj się wyegzekwować trochę czasu, aby spokojnie pospacerować po ulicach Nowej Rudy. Przy tym bacznie się rozglądaj, bo w mieście możesz znaleźć sporo ciekawych budynków i historycznych smaczków. Na pewno nie powinieneś odpuścić sobie przejścia ul. Bohaterów Getta.

Pod numerem 10 trafisz na budynek Miejskiej Biblioteki Publicznej, w którym dawniej mieścił się browar. Od XIX wieku produkowano tu lokalne piwo, a tradycję tę kontynuowano nawet po II wojnie światowej. Warzono tu m.in. niepasteryzowane Piwo Noworudzkie, które powstawało jeszcze do lat 70. XX wieku. Ostatecznie browar upadł, kończąc noworudzkie tradycje piwowarskie.

Kierując się w górę ulicy, po przeciwnej stronie dobrze widoczne są jeszcze niemieckie napisy naniesione na ścianę budynku dawnej hurtowni materiałów budowlanych (ul. Ciemna 5). To pozostałości po reklamach, których treści nie udało mi się rozszyfrować.

Budynek z numerem 29 to Komisariat Policji, który zajmuje wybudowany z czerwonej cegły gmach reprezentujący renesans niderlandzki. Od strony ul. Bohaterów Getta prowadzą do niego schody, które aż proszą o bycie sfotografowanymi.

Będąc w tej części miasta, powędruj jeszcze pod adres Niepodległości 2. Pochodzący z 1877 r. budynek na przestrzeni lat gościł w swoich murach wiele urzędów – starostwo powiatowe (do czasu likwidacji powiatu w 1932 r.), szkołę graficzną, sąd, prokuraturę.

Podobnie jak np. wieża widokowa na Górze Świętej Anny, budynek ten powstał z charakterystycznego dla Nowej Rudy czerwonego piaskowca. Obejrzeć można go niestety tylko z zewnątrz.

9. Hałda KWK “Nowa Ruda” i Ruda Góra

Mówiąc o Nowej Rudzie, nie można zapomnieć o jej węglowej przeszłości. Chociaż… czy na pewno przeszłości? W krajobrazie miasta jest w końcu element, który jest współczesnym stróżem górniczych tradycji Nowej Rudy.

Górująca nad miastem Ruda Góra sąsiaduje z hałdą dawnej kopalni “Nowa Ruda”. Wędrując prowadzącym w jej rejonie czarnym szlakiem, pod nogami raz na jakiś czas pojawi się trochę czarnych grudek. To węgiel – nie myliłeś się ;)

Ze szczytu kopalnianej hałdy świetnie widać Nową Rudę i otaczające miasto góry. Spacer czarnym szlakiem to ciekawa, alternatywna trasa dla osób chcących przejść z Turystycznej Kopalni Węgla do centrum Nowej Rudy. Można to zrobić ul. Piłsudskiego, ale… po co, skoro można wdrapać się na hałdę?

Jeśli zostawisz sobie ten spacer na koniec zwiedzania Nowej Rudy to nie musisz bać się konieczności wracania do centrum tą samą drogą. Czarny szlak zaprowadzi Cię w okolice przystanku kolejowego Nowa Ruda Przedmieście, skąd dojedziesz pociągiem do centrum Nowej Rudy lub pojedziesz dalej w kierunku Wałbrzycha lub Kłodzka.

10. Willa “Conrad”

Willa “Conrad” to przypominający zamek budynek z 1889 r., której właścicielem był radca miejski Carl Conrad. Warto zwrócić uwagę na liczne zdobienia fasady budynku. Jak to się w Nowej Rudzie zdarza, willa powstała z czerwonej cegły w stylu neorenesansu niderlandzkiego.

Budynek współcześnie nie jest eksploatowany. Na szczęście jednak, na początku 2021 r. willa “Conrad” znalazła nowego nabywcę, który planuje adaptację budynku na potrzeby pensjonatu.

11. Kościół Bożego Ciała

Kościół Bożego Ciała to charakterystyczna, bajkowo porośnięta bluszczem budowla Nowej Rudy. Powstała pod koniec XIX wieku jako kościół ewangelicki, jednak już w połowie XX wieku przekazano ją w ręce miasta w związku z trudną sytuacją finansową ewangelickiej parafii.

Po tym przekazaniu, kościół przestał pełnić swoje sakralne funkcje i służył jako… sklep metalowy Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska. Współcześnie kościół należy do parafii św. Mikołaja, ale jego stan (przynajmniej z zewnątrz) świadczy o postępującej degradacji budynku. Chociaż bluszcz ma się całkiem dobrze.

12. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego to najstarsza świątynia noworudzkiej parafii, której powstanie wiąże się z legendą o drewnianym krzyżu. Miał on pojawić się w tym miejscu przyniesiony przez wody powodzi, co mieszkańcy odebrali jako znak boży i postanowili uczcić to zdarzenie budową kościoła.

Wokół świątyni miały powstać pierwsze domostwa, których budowa wymagała wykarczowania pobliskich lasów. Osadę nazwano więc Neurode, czyli Nowe Karczowisko. I taką nazwę Nowa Ruda nosiła aż do przejęcia władzy przez polską administrację po II wojnie światowej.

13. Most kolejowy nad Woliborką

Majestatyczna, stalowa konstrukcja mostu kolejowego robi wrażenie nie tylko na miłośnikach kolei. Pociągi poruszają się nią niezmiennie od 1880 r., łącząc Kłodzko z Wałbrzychem. Most ma prawie 150 metrów długości, a tor kolejowy wisi ponad 35 metrów nad wodami Woliborki.

Pamiętaj, że most kolejowy jest czynny i pod żadnym pozorem nie wdrapuj się na torowisko. To, że nie spadają z niego pociągi nie oznacza, że jest bezpieczny dla ludzi. Zapewniam Cię, że z poziomu ulicy wygląda odpowiednio dobrze.

Atrakcje w okolicy Nowej Rudy – co warto zobaczyć?

Nie szczędziłem Nowej Rudzie dobrych słów, bo to rzeczywiście ciekawe i urocze miasteczko, które zasługuje na coraz większą liczbę turystów. W ich przyciągnięciu pomoże fakt, że okolica Nowej Rudy jest bogata w różnorodne atrakcje.

Zamek Sarny

Kilka minut jazdy na południe od Nowej Rudy doprowadzi Cię do tzw. Zamku Sarny. W latach świetności do dworu należał folwark, cegielnia, bielarnia bawełny i kamieniołom wapienia. Hodowano też owce merynos.

Świetność pałacu zaczęła podupadać w XIX wieku, gdy rodzina Götzenów – jego prawowici właściciele, sprzedali nieruchomość.

W Sarnach urodził się Gustav Adolf Graf von Götzen, późniejszy okrutny gubernator Niemieckiej Afryki Wschodniej, którego jedną z metod walki było wywoływanie klęski głodu wśród lokalnej społeczności.

W czasach Polski Ludowej dwór nadal niszczał, będąc siedzibą PGR i mieszcząc w sobie mieszkania niektórych pracowników tych gospodarstw. Dzisiaj w końcu doczekał się odpowiedniej opieki. Trwa wieloetapowy remont kompleksu – działa już kawiarnia i hotel w tzw. Domu Kompozytorów.

Góry Sowie

U stóp Nowej Rudy leży najbardziej tajemnicze pasmo górskie Dolnego Śląska – Góry Sowie. Polecam Ci zaplanowanie kilku dni na wędrówki najpiękniejszymi trasami prowadzącymi na Wielką Sowę czy Kalenicę.

Świetnie zrelaksujesz się w malowniczo położonym schronisku PTTK Zygmuntówka, robiąc sobie przerwę od górskich wędrówek i zbierając siły np. przed 6-godzinnym trekkingiem do twierdzy Srebrna Góra – największej górskiej twierdzy w Europie.

Kompleks Riese

Poza pięknymi szlakami i atrakcjami naturalnymi, Góry Sowie skrywają w swoich podziemiach jedną z największych tajemnic II wojny światowej, czyli tajny kompleks Riese. Wizyta w tej części Dolnego Śląska jest więc co najmniej obowiązkowa.

Sieć tuneli niewiadomego pochodzenia przecina Góry Sowie powodując, że to w moim odczuciu jedno z najbardziej tajemniczych pasm górskich Europy. W końcowej fazie II wojny światowej wiele wskazywało na to, że ta część Dolnego Śląska może się stać centrum dowodzenia wojskami III Rzeczy. Dzisiaj możesz zwiedzić trzy części kompleksu Riese – Osówkę, Rzeczkę i Włodarza.

Gdzie zjeść w Nowej Rudzie?

W Nowej Rudzie działa kilka kawiarni, w których można na chwilę odpocząć od zwiedzania i uporządkować swoje plany na kolejne godziny. Rynek restauracji jest trochę uboższy – miasto ma tu jeszcze spore pole do rozwoju.

Tuż przy Rynku działa Bar Mleczny Kolorowa, który serwuje smaczne i tanie dania kuchni polskiej. Wizyta w barze to trochę podróż w czasie – wygląda dokładnie tak, jak wyglądały bary mleczne z moich dziecięcych wspomnień.

Porcje są spore, a ceny symboliczne. Sporym minusem jest to, że bar mleczny jest nieczynny w niedziele. Nie pamiętam, kiedy najadłem się do syta za tak małe pieniądze, w takim klimatycznym miejscu.

Na najlepszą kawę w mieście idź koniecznie do Białej Lokomotywy. To autorska kawiarnia prowadzona przez Leszka Kopcio, która jest ważnym punktem na mapie atrakcji Nowej Rudy. Nie mają tam stałego menu, obsługa robi z Tobą krótki wywiad i na jego podstawie proponuje pasującą do Ciebie kawę.

Ceny nie są wysokie, więc nie powinieneś obawiać się dyskomfortu związanego z brakiem menu i nieznajomością cen. Za specjalność Białej Lokomotywy (kawę z surogatem z żołędzia) zapłaciłem ok. 10-12 zł. Nie pamiętam dokładnie, bo ciągle myślałem o tym, jak pyszną kawę mi zaserwowano.

Obowiązkowym punktem do odwiedzenia jest też kawiarnia Dobra Nowina należąca do Olgi Tokarczuk – laureatki Literackiej Nagrody Nobla. W Dobrej Nowinie możesz oczywiście kupić książki naszej noblistki, ale jeśli nie jesteś fanem literatury, na pewno zadowoli Cię dobra kawa.

Jak dojechać do Nowej Rudy?

Do Nowej Rudy możesz wygodnie dojechać zarówno samochodem, jak i transportem publicznym. Wybór środka lokomocji zależy w dużej mierze od Twoich planów. Jeśli poza zwiedzaniem Nowej Rudy chcesz również skorzystać ze szlaków Gór Sowich i zobaczyć atrakcje okolicy – samochód może być dla Ciebie wygodniejszy.

W przypadku, gdy zależy Ci tylko na zobaczeniu atrakcji miasta, dojazd pociągiem będzie dobrym wyborem. Pamiętaj, że przebiegająca przez Nową Rudę linia kolejowa łącząca Kłodzko i Wałbrzych to jedna z najładniejszych tras kolejowych w Polsce.

Z pociągu wysiądź na stacji Nowa Ruda, aby znaleźć się jak najbliżej centrum miasta. W granicach Nowej Rudy działają też przystanki Nowa Ruda Przedmieście (obok Turystycznej Kopalni Węgla – przystanek na żądanie) i Nowa Ruda Zdrojowisko (dobry punkt wypadowy na szczyt Kalenicy).

Rozkłady jazdy pociągów możesz sprawdzić na Portalu Pasażera. W Nowej Rudzie nie działają kolejowe kasy biletowe, więc bilety kup przez internet lub bezpośrednio u konduktora, bez dodatkowych opłat.

Wspólnie udało nam się poznać wszystkie najważniejsze atrakcje, zabytki i miejsca, które warto zobaczyć w Nowej Rudzie. Miasto może wydawać się niepozorne, ale bez problemu zaplanujesz jego całodniowe zwiedzanie. Bliskość Gór Sowich może spowodować, że pojawisz się tutaj na dłużej, dzieląc czas między Nową Rudę a górskie szlaki. Życzę Ci więc udanego i zróżnicowanego zwiedzania Nowej Rudy!