Atrakcje Olsztyna: TOP 14 miejsc, które warto zobaczyć

Kilkanaście jezior, parki, miejski las, kajaki i trasy rowerowe – a to wszystko w średniej wielkości mieście wojewódzkim. Olsztyn to stolica Warmii i miasto-ogród, w którym zwiedzanie zabytków możesz przeplatać z odpoczynkiem na łonie natury. Przyjechaliśmy na Warmię aby poznać atrakcje i miejsca warte zobaczenia w Olsztynie, ale też spróbować aktywnego wypoczynku na jeziorach, rzekach i trasach rowerowych.

W artykule pomogę Ci zaplanować zwiedzanie Olsztyna – podpowiem, jakie miejsca i atrakcje warto zobaczyć i jakich aktywności spróbować. Aby ułatwić sobie poznawanie miasta i zaoszczędzić czas na planowaniu podróży, możesz skorzystać dodatkowo z mapy atrakcji Mazur, Warmii i samego Olsztyna.

Co znajdziesz w artykule?

• podstawowe informacje o Olsztynie i powody, dla których warto przyjechać do miasta,
• mapkę najciekawszych atrakcji miasta z rekomendowanymi noclegami,
• listę miejsc i atrakcji, które warto zobaczyć w Olsztynie,
• polecane restauracje i dania kuchni lokalnej, których warto spróbować,
• wskazówki dotyczące transportu po Olsztynie i dojazdu do miasta.

Z czego słynie Olsztyn? Dlaczego warto przyjechać do Olsztyna?

Olsztyn to stolica województwa warmińsko-mazurskiego i najważniejsze miasto historycznej Warmii zamieszkiwanej dawniej przez pruskie plemię Warmów. Przez ponad 300 lat, od 1466 do 1772 r., tereny te należały do Polski jako tzw. Księstwo Warmińskie.

I tu już pojawia się odpowiedź na odwieczne pytanie: “Czy Olsztyn to Mazury?”. Jadąc w te rejony Polski często upraszczamy nazewnictwo i bierzemy cały obszar województwa za Mazury. Warto więc zapamiętać – Olsztyn nie leży na Mazurach, a właśnie w Warmii, czyli krainie historycznej. Mieszkańcy Warmii są na to rozróżnienie bardzo czujni.

Z Olsztynem mocno kojarzy się postać Mikołaja Kopernika. Wybitny astronom w Olsztynie zasłynął jako sprawny zarządca olsztyńskiego Zamku Kapituły Warmińskiej. Udało mu się ochronić zamek przed Krzyżakami, a wcześniej uporządkować zamkowe archiwa i poprawić los okolicznych chłopów. Kopernik na zamku ma swoją tablicę astronomiczną – jedyny zachowany na świecie instrument naukowy, z którego korzystał on w swojej pracy.

Olsztyn słynie ze swojego naturalnego położenia w otoczeniu jezior, lasów i parków. Dużą część miasta można przejść parkami, trafiając po drodze na kolejne miejskie jeziora. W granicach administracyjnych Olsztyna tych jezior jest aż 11 (nie licząc mniejszych stawów i oczek wodnych). W mieście znajdziesz też ogromny Las Miejski o powierzchni ponad 1000 ha. Lasy i tereny zielone zajmują prawie 28% powierzchni miasta, a jeziora kolejne 8%. Naturalne atrakcje stanowią więc 1/3 terenu Olsztyna.

Muszla w herbie Olsztyna to atrybut św. Jakuba, patrona miasta. Przez Olsztyn przebiega Camino Polaco, czyli jeden ze szlaków w ramach Drogi św. Jakuba do Santiago de Compostela. Jeśli zauważysz na mieście symbol żółtej muszli na niebieskim tle to znak, że właśnie przeciąłeś szlak pielgrzymkowy. A jeśli o szlakach mowa, to Olsztyn leży również na Szlaku Kopernikowskim, który łączy miasta związane z życiem Mikołaja Kopernika.

Skojarzeń z Olsztynem jest oczywiście znacznie więcej: baba pruska, dzyndzałki, karmuszka, Łynostrada… Jeśli niewiele mówią Ci te nazwy to wiedz, że powinieneś przeczytać ten artykuł do końca. Warto przyjechać do Olsztyna. Robi to regularnie nawet Święty Mikołaj, którego rodzinne Rovaniemi jest jednym z miast partnerskich stolicy Warmii.

W artykule pokażę Ci miejsca, które warto zobaczyć w mieście oraz aktywności, których powinieneś tu spróbować. We wszystkim pomoże Ci mapka najważniejszych punktów miasta.

1. Stare Miasto

Zwiedzanie Olsztyna zacznij klasycznie – od wizyty w sercu Starego Miasta. Na głównym placu tej części Olsztyna, czyli na Rynku Starego Miasta (oficjalnie to ulica Stare Miasto), stoi Stary Ratusz. To dawna siedziba rady miasta i lokalnych urzędników. Opuścili ją w 1915 r., aby przenieść się do pojemniejszego Nowego Ratusza, zbudowanego na północ od Wysokiej Bramy.

Zbudowane ok. 1500 r. skrzydło południowe Starego Ratusza to jeden z najstarszych zabytków Olsztyna. Budynku na przestrzeni lat nie oszczędzały klęski i wojny. Podczas pożaru miasta w XVII wieku Ratusz doszczętnie spłonął, ale dość szybko doczekał się odbudowy.

Wizyta Armii Czerwonej w 1945 r. to kolejne spalenie Ratusza, który do pierwotnego, gotyckiego wyglądu wrócił dopiero w 2003 r. Współcześnie w Starym Ratuszu działa Wojewódzka Biblioteka Publiczna.

Na południowo-zachodniej ścianie Starego Ratusza poszukaj zegarów słonecznych.

Budynek otaczają rzędy barwnych kamienic. Marsz Armii Czerwonej nie oszczędził tej zabudowy i w dużej części runęła ona w 1945 r. To, co dzisiaj widzimy w sercu Starego Miasta to efekt powojennej odbudowy. Kamienice zyskały po odbudowie sgraffito, czyli zdobienia powstałe poprzez nakładanie różnokolorowych warstw tynku i jego zeskrobywanie przed wyschnięciem.

Dzięki temu w zeskrobanym miejscu widać niższe, kolorowe warstwy tynku, które tworzą na olsztyńskich kamienicach ciekawe motywy. Możesz kojarzyć niektóre z kamienic, jeśli dokładnie oglądałeś Stawkę większą niż życie.

Na rogu ul. Stare Miasto, przy ul. Staromiejskiej prowadzącej do Wysokiej Bramy, stoi Dom Mendelsohna. Erich Mendelsohn był urodzonym w Olsztynie, wybitnym architektem żydowskiego pochodzenia, którego prace powstawały w wielu miejscach ówczesnych Niemiec.

Jeden z najbardziej okazałych projektów Mendelsohna możesz zobaczyć podczas zwiedzania Wrocławia. To modernistyczny Dom Handlowy Kameleon (dawniej: Dom towarowy Rudolfa Petersdorffa), który stoi do dzisiaj przy ul. Szewskiej 6/7. W Olsztynie Mendelsohn zaprojektował dom przedpogrzebowy Bet Tahara.

2. Zamek Kapituły Warmińskiej

Nad wijącą się przez centrum Olsztyna rzeką Łyną, tuż obok ul. Stare Miasto, stoi Zamek Kapituły Warmińskiej. To najstarszy zabytek miasta. Miał w biegu historii wiele szczęścia i do słynnych zarządców, i do unikania poważnych zniszczeń.

Najbardziej znanym gospodarzem i zarządcą Zamku Kapituły Warmińskiej był sam Mikołaj Kopernik. Astronom nie interesował się wyłącznie kosmosem – był też świetnym ekonomistą, kartografem, ale i nie najgorszym zarządcą i gospodarzem. Kopernik mieszkał na zamku w latach 1516 – 1521, pełniąc funkcję administratora dóbr Kapituły Warmińskiej.

Sam zamek powstał w połowie XIV wieku. Pełnił funkcje obronne, ale był też miejscem składowania skarbca. Pierwotnie należący do Kapituły Warmińskiej, a od 1466 r. polski zamek wiele razy był atakowany i oblegany, ale obrońcy zawsze dobrze radzili sobie z odpieraniem zagrożenia. Jedną z obron przygotował sam Kopernik.

W tym przypadku do walk ostatecznie nie doszło prawdopodobnie dlatego, że atakujące wojska krzyżackie zdały sobie sprawę z dobrego przygotowania warowni.

Zamkowi udało się nawet uniknąć zniszczeń w czasie pobytu Armii Czerwonej w Olsztynie. Prawdopodobnie dzięki umowie z lokalnym duchowieństwem, które opłaciło/przekupiło wyżej postawionych oficerów radzieckich. Żołnierze nie dewastowali kościołów, a zamek zachował się niejako “przy okazji”.

Na zamkowym dziedzińcu możesz zobaczyć babę pruską – kamienny posąg nieznanego przeznaczenia, który przeniesiono tutaj ze wsi Barciany. Znajdowano je na terenie Prus, ale nigdy nie określono jednoznacznie, dlaczego powstawały. Wbrew nazwie, posągi przedstawiają mężczyzn.

3. Tablica astronomiczna Kopernika

W murach Zamku Kapituły Warmińskiej kryje się jeden z najcenniejszych artefaktów związanych z życiem i pracą naukową Mikołaja Kopernika. Na ścianie krużganku znajdującego się tuż obok dawnych komnat zamieszkiwanych przez Kopernika, zachowała się oryginalna tablica astronomiczna.

Doświadczalna tablica astronomiczna Kopernika to jedyny instrument używany przez tego astronoma, który przetrwał do współczesnych czasów.

Na warstwie tynku Kopernik wyrysował rzędy linii, które ułatwiały mu obserwację Słońca. Dzięki pozornemu ruchowi Słońca po ścianie zamku, astronom mógł wyznaczyć moment równonocy wiosennej. Robił to, aby móc prowadzić badania nad reformą kalendarza i ustalać daty ruchomych świąt kościelnych.

Tablica była instrumentem, który łączył funkcje kalendarza słonecznego i zegara. Światło, zanim padało na ścianę z tablicą, odbijało się od ustawionego na parapecie przedmiotu. Pan dr Jacek Szubiakowski, dyrektor Olsztyńskiego Planetarium i pracownik naukowy Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego wyjaśnił nam, że chodzi tu o tzw. reflekcję gnomiczną.

Nie owijając w bawełnę – trudno jest w locie zrozumieć zasadę działania tablicy. Dociekliwym polecam publikację “Tablica astronomiczna Mikołaja Kopernika na zamku w Olsztynie”, w której dr Szubiakowski opowiada o astronomicznych aspektach badań nad tablicą. Patrząc na tablicę warto mieć świadomość, że ma się przed sobą bezcenny zabytek.

Dzisiaj tablica jest przedzielona stropem (dawniej nie było tu piętra) – i to nie byle jakim! Istnieje on od czasów średniowiecznych i szczęśliwie przerwał burzliwą historię tych ziem, nie ulegając zniszczeniu. Niesamowicie jest patrzeć na drewno, które budowniczowie zamontowali w tym miejscu setki lat temu bez użycia gwoździ.

Wychodząc z zamku trafisz na jedno z najczęściej fotografowanych miejsc Olsztyna – ławeczkę Mikołaja Kopernika. Podobno przycupnięcie na kolanach mistrza i potarcie go po nosie przynosi szczęście. Po stanie nosa Kopernika widać, że ta teoria ma wielu wyznawców.

Po prawej stronie zauważysz amfiteatr im. Czesława Niemena – miejsce organizacji koncertów i wydarzeń kulturalnych.

Idąc dalej ulicą ul. Gazety Olsztyńskiej trafisz na odbudowany po wojnie Dom Gazety Olsztyńskiej. Dawniej działała tu redakcja gazety krzewiącej polskość na ziemi warmińskiej. Niemcy zburzyli budynek w 1939 r., a wcześniej aresztowali redaktora naczelnego gazety, Seweryna Pieniężnego.

4. Wysoka Brama

Brama Górna, inaczej Wysoka Brama, to jedyna olsztyńska pozostałość po średniowiecznych obwarowaniach miasta. Dwie pozostałe (Młyńska i Dolna) zniknęły z krajobrazu miasta w biegu historii. Wysoka Brama ma 23 metry wysokości i jest wrotami do zwiedzania olsztyńskiego Starego Miasta.

Wysoka Brama powstała w XIV wieku tuż przy miejskiej fosie, przez którą przerzucono drewniany most. Funkcje wojskowo-obronne pełniła do XIX wieku, kiedy to zaczęto rozbiórkę miejskich fortyfikacji. Akurat tej bramie udało się ocaleć i jeszcze przed II wojną światową przeznaczono ją na mieszkania.

Teraz w Wysokiej Bramie działa Hotel Wysoka Brama i restauracja PROSTO, która serwuje smaczne i tanie dania polskiej kuchni. Wpadliśmy tam na śniadanie i byliśmy bardziej niż zadowoleni.

W okolice Wysokiej Bramy podjeżdżają olsztyńskie tramwaje. Reaktywowano je w 2015 r., po 50 latach od ich likwidacji, co nie zdarzyło się jak dotąd w żadnym innym mieście w Polsce. Przystanek tramwaju nr 1 znajdziesz między Wysoką Bramą a Nowym Ratuszem.

Dawniej tramwaje przejeżdżały przez wrota bramy i jechały dalej na Stare Miasto oraz w kierunku jeziora Długiego. Na pamiątkę tych czasów, przy Wysokiej Bramie zabudowano fragment wąskiego toru, którym dawniej poruszały się olsztyńskie tramwaje.

5. Nowy Ratusz

Olsztyn rozwijał się na początku XX wieku na tyle dynamicznie, że władze stanęły przed problemem braku miejsca dla urzędników w budynku Starego Ratusza. Rozważano kolejną rozbudowę budynku albo budowę nowej siedziby władz miejskich. Zdecydowano się na tę drugą opcję, a projekt dostał do stworzenia architekt miejski Max Boldt.

Nowy Ratusz powstał niedaleko Wysokiej Bramy w 1915 r. Przeniosła się do niego rada miasta, a po przejęciu Olsztyna przez Polaków w Nowym Ratuszu swoją siedzibę miał prezydent miasta. Budynek ma łącznie trzy skrzydła i wieżę ratuszową z mechanizmem zegarowym, który zamontowano tam w 1923 r.

Każdego dnia w samo południe z Nowego Ratusza jest grany hymn “O Warmio moja miła” skomponowany przez Feliksa Nowowiejskiego. Tekst hymnu opublikowała po raz pierwszy w 1920 r. Gazeta Olsztyńska.

6. Bazylika Konkatedralna św. Jakuba Apostoła

Jeśli jesteś miłośnikiem sztuki i architektury sakralnej, powinieneś zarezerwować sobie trochę czasu na wizytę w Bazylice Konkatedralnej św. Jakuba Apostoła. Kościół stoi we wschodniej części Starego Miasta i jest najstarszą budowlą sakralną Olsztyna.

Bazylika powstała na przełomie XIV i XV wieku jako budowla halowa z trzema nawami. Zwróć uwagę na strzeliste okna kościoła i ciekawej konstrukcji wieżę, którą wybudowano na planie kwadratu.

Kościół miał wyjątkowego pecha – wielokrotnie go niszczono, odbudowywano i remontowano. Wojska napoleońskie w 1807 r. zamknęły w kościele ponad 1000 rosyjskich jeńców. Więźniowie, w poszukiwaniu jakichkolwiek źródeł ciepła, spalili całe drewniane wyposażenie świątyni. Wywołany przez nich pożar naruszył konstrukcję do tego stopnia, że sklepienie bazyliki zawaliło się po kilku latach.

Na przełomie XIX i XX wieku organistą w kościele był Feliks Nowowiejski, znany Ci już ze skomponowania hymnu “O Warmio moja miła”, granego codziennie z wieży Nowego Ratusza. Niejako ku czci znanego kompozytora w bazylice odbywają się Olsztyńskie Koncerty Organowe.

Cenną informacją dla osób wierzących jest to, że w Bazylice Konkatedralnej św. Jakuba Apostoła znajdują się relikwie św. Wojciecha przewiezione tutaj z Gniezna. Od 1992 r. kościół jest archikatedrą, a od 2004 r. – bazyliką mniejszą.

7. Park Podzamcze i most św. Jana Nepomucena

Olsztyńskie Stare Miasto okala Park Podzamcze – największy miejski park położony w przepięknej scenerii wijącej się rzeki Łyna. W parku natkniesz się i na atrakcje naturalne, i na ciekawe zabytki Olsztyna.

Tuż przy Zamku Kapituły Warmińskiej znajdziesz skromne popiersie Mikołaja Kopernika, które stanęło tu jako hołd dla jego wysokich kompetencji jako zarządcy zamku. Po drugiej stronie ulicy Nowowiejskiego rzuć okiem na nowoczesną fontannę Symfonia Ptaków.

Park Podzamcze przecina rzeka Łyna. Możesz ją podziwiać z brzegu lub wynająć kajak i popłynąć nim np. w kierunku elektrowni wodnej (ok. 2 godziny). Tuż przy zamku usłyszysz intensywny szum wody – to “Niagara”, czyli próg wodny, który został tak nazwany przez mieszkańców Olsztyna.

W północnej części Parku Podzamcze trafisz na okazałe wiadukty kolejowe, które największe wrażenie robią z perspektywy kajaka.

Po całym parku rozsiane są rzeźby olsztyńskich artystów. Po drodze rzucą Ci się pewnie w oczy nazwy parkowych alejek, które pochodzą od nazw miast partnerskich Olsztyna. Idąc na południe dotrzesz w końcu do mostu św. Jana Nepomucena, który jest najstarszym mostem Olsztyna.

Dawniej po moście św. Jana Nepomucena przejeżdżały tramwaje linii nr 1, który zniknęły z niego w 1965 r. W bezpośrednim sąsiedztwie mostu stała jedna z trzech miejskich bram – Brama Dolna. Dzisiaj na moście stoi skromny pomnik św. Jana. Jest to kopia pomnika, który zniknął stąd po II wojnie światowej.

Idąc mostem i dalej ulicą Prostą w stronę Starego Miasta znajdziesz się dokładnie naprzeciwko Wysokiej Bramy. Dobrze spaceruje się po zabytkowej części Olsztyna właśnie dlatego, że jest ona kompaktowa i zwarta.

8. Planetarium

Tradycje związane z obserwowaniem i odkrywaniem kosmosu, które zapoczątkował kilka wieków temu Mikołaj Kopernik, są w Olsztynie kontynuowane. W swoją trasę zwiedzania miasta obowiązkowo wpleć dwa ciekawe obiekty – Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne.

Planetarium wyróżnia kopuła, której średnica ma 15 metrów. To dach sali projekcyjnej, w której na sferycznym ekranie można oglądać pokazy i filmy związane z kosmosem i astronomią. Chociaż bywają wyjątki – w Planetarium odbywają się też pokazy bajek i sesje z muzyką współczesną, które dobrze wykorzystują akustykę kopuły.

Za pracę sali projekcyjnej odpowiada cyfrowy system, który obrazem pokrywa całą kopułę. Projekcje są wyświetlane na ekranie składającym się z 16 milionów pikseli. Oprogramowanie pozwala na podglądanie kosmosu z dowolnego miejsca na Ziemi lub w całym kosmosie. Możemy się więc przenieść np. w okolice Marsa i obserwować zjawiska, które zachodzą w obrębie tej planety.

Do Olsztyna trafiliśmy w dzień częściowego zaćmienia Słońca. Zanim poszliśmy do Obserwatorium Astronomicznego, żeby zobaczyć je na żywo, w Planetarium dostaliśmy potrzebną dawkę wiedzy o tym zjawisku.

Na sferycznym ekranie zobaczyliśmy z każdej strony ruch Ziemi i Słońca oraz moment, w którym dochodzi do zaćmienia. Symulacja się sprawdziła, bo to samo zobaczyliśmy później na przyrządach Obserwatorium.

Będąc w Planetarium obejrzyj koniecznie kopię pierwszego sztucznego satelity Ziemi – Sputnika 1. Oryginalny egzemplarz poleciał w przestrzeń kosmiczną w 1957 r. Na parterze możesz też sprawdzić, ile będzie wynosiła masa Twojego ciała na różnych planetach Układu Słonecznego.

9. Obserwatorium Astronomiczne

Kilka minut spacerem od Planetarium, na wzgórzu św. Andrzeja, znajdziesz olsztyńskie Obserwatorium Astronomiczne. Placówka zajmuje budynek dawnej wieży ciśnień, której piętra zaadaptowano teraz na ekspozycję poświęconą astronomii i kosmosowi.

Najważniejszym skarbem Obserwatorium jest osobliwy prezent, który Olsztyn otrzymał pośrednio od załogi kosmicznej misji Apollo 11. W niewielkim opakowaniu eksponowanym razem z polską flagą znajduje się kilka cząstek gruntu z Księżyca.

Wyglądają niepozornie, ale są pewnie warte miliony (o ile w jakiś sposób można w ogóle wyznaczyć ich wartość). Mnie bardzo zaciekawiła też kolekcja meteorytów, które na przestrzeni dziejów spadały na Ziemię. Są też okazy odnalezione na terenie Polski.

Na szczycie 24-metrowej wieży ciśnień działa taras widokowy, z którego dobrze widać spory kawałek Olsztyna. Mocnym punktem krajobrazu jest wieża ratuszowa Nowego Ratusza. Na horyzoncie widać też wody jeziora Ukiel, nad które przeniesiemy się zaraz, żeby aktywnie odpocząć po zwiedzaniu najciekawszych zabytków miasta.

10. Aktywny wypoczynek nad Jeziorem Ukiel

Wspominałem już, że ponad 1/3 powierzchni Olsztyna to jeziora i tereny zielone. Aż korci, żeby czas spędzony w mieście wykorzystać nie tylko na zwiedzanie zabytków, ale też na aktywny wypoczynek. Naturalne atrakcje wcinają się w centrum Olsztyna, więc będą dla Ciebie na wyciągnięcie ręki.

Jezioro Ukiel to największe jezioro Olsztyna, którego powierzchnia przekracza 400 ha. Olsztynianie mówią o nim “Krzywe” przez wzgląd na to, jak wiele na nim zatok i jak nieregularny kształt ma linia brzegowa. Pomimo sporych rozmiarów, całe jezioro mieści się w granicach administracyjnych Olsztyna, a spacer ze Starego Miasta nad Ukiel zajmuje zaledwie ok. 20 minut.

W czasie pobytu w Olsztynie zatrzymaliśmy się w hotelu Przystań Warmia nad brzegiem jeziora, więc mieliśmy dobry punkt obserwacyjny na życie tego miejsca.

Ukiel to miejsce, nad którym czas można spędzić na dziesiątki sposobów. Pojawia się nad nim sporo spacerowiczów, biegaczy, rowerzystów, ale też miłośników plażowania i sportów wodnych. Nad jeziorem Ukiel działają trzy punkty olsztyńskiego Centrum Rekreacyjno-Sportowego “Ukiel”.

W obiekcie przy ul. Kapitańskiej działa wypożyczalnia sprzętu wodnego, w której możesz wybierać ze sporej gamy jednostek. Do wyboru są żaglówki, jacht motorowy, kajaki, kanu, deski sup, rowery wodne, łodzie wiosłowe… Naprawdę jest w czym wybierać.

Dodatkowo, przy ul. Sielskiej działa Centrum Żeglarstwa Wodnego i Lodowego, a przy ul. Olimpijskiej – Olsztyńskie Centrum Kajakarstwa. We wszystkich tych punktach możesz wypożyczyć klasyczne rowery i przejechać nimi dookoła jeziora. Nie musisz ich przy tym oddawać w miejscu, w którym je wypożyczyłeś. Wystarczy, że zaprowadzisz je do dowolnego z punktów kompleksu.

Jakbyś po tych wodnych szaleństwach nabrał ochoty na coś do jedzenia, to tuż przy Plaży Miejskiej jest sporo restauracji i food trucków, m.in. Smażalnia, serwująca dobre ryby. Przychodziliśmy w te okolice codziennie, żeby oglądać piękne zachody słońca i jeść lody z lodziarni Kroczek.

11. Spływy kajakowe po rzece Łyna

Wizyta w Olsztynie była dla mnie pierwszą okazją do stanięcia oko w oko z kajakiem. Pomimo tego, że nie miałem żadnego doświadczenia to przykro byłoby mi wyjechać z miasta bez przepłynięcia pięknej trasy kajakowej spod Zamku Kapituły Warmińskiej do elektrowni wodnej na Łynie.

Łyna malowniczo wije się przez Olsztyn, zahaczając też o ścisłe centrum. Kajakiem można przepłynąć z Parku Centralnego i dalej pod mostem św. Jana Nepomucena do przystani na wysokości zamku. Tam przenosimy kajaki (pamiętasz o stopniu wodnym, czyli tzw. “Niagarze”?) i płyniemy sobie dalej miastem, aż… dopływamy do rezerwatu przyrody. A to nadal Olsztyn!

Początkowo to trochę dziwne doświadczenie, bo spływy kajakowe kojarzą mi się z odludziem i terenami z dala od wielkich miast. Po kilkunastu minutach spływu Łyną zaczynamy mieć wrażenie, że właśnie do takiego odludzia trafiliśmy. A przecież nawet nie opuściliśmy miasta.

Po drodze trafisz pewnie na sporo wścibskich kaczek, pooglądasz z bliska lilie wodne i przybrzeżną roślinność. My mieliśmy dodatkową atrakcję, bo naszą trasę przecięło powalone drzewo.

Była więc nieplanowana przenoska kajaków, z którą o dziwo uwinęliśmy się sprawnie i już po kilku minutach byliśmy znowu na wodzie. Zanim dotarliśmy do końca trasy, spotkała nas jeszcze intensywna ulewa – całkiem pożądana po kilku upalnych dniach w Olsztynie.

12. Łynostrada i trasy rowerowe Olsztyna

Olsztyn połączył swoje osiedla ze Starym Miastem, parkami i miejscami rekreacyjnymi tzw. Łynostradą. To trasa rowerowa, która ciągnie się przy brzegu Łyny i prowadzi z południowych części miasta aż do elektrowni wodnej na północy.

Śródmiejska część trasy jest aktywnie wykorzystywana przez mieszkańców miasta jako alternatywa dla przemieszczania się samochodami. W północnej części trasa staje się bardziej turystyczna i rekreacyjna.

Korzystając z Łynostrady dojedziesz m.in. do Lasu Miejskiego, w którym trasa robi się tylko troszkę trudniejsza. O ile w centrum miasta jest praktycznie płaska, to w lesie pojawiają się drobne przewyższenia. Jakiekolwiek trudności zrekompensują Ci jednak widoki i bliskość natury.

W Lesie Miejskim możesz skorzystać z Leśnego Parku Linowego. Do dyspozycji masz 4 trasy o różnym poziomie trudności, w tym tyrolkę o długości ponad 300 metrów, biegnącą 18 metrów nad ziemią. Więcej o parku linowym znajdziesz na jego stronie internetowej.

Rowerami można też wygodnie objechać olsztyńskie jeziora, m.in. jezioro Ukiel i jezioro Długie. Jeśli nie masz swojego roweru to pamiętaj, że możesz go wypożyczyć np. w Centrum Rekreacyjno-Sportowym “Ukiel”.

13. Park Centralny i Muzeum Nowoczesności

Zwiedzając najciekawsze zabytki i miejsca, które warto zobaczyć w Olsztynie, ciężko nie trafić ostatecznie do Parku Centralnego. Dawniej był to zaniedbany i niezagospodarowany teren, ale po rewitalizacji to lubiane przez mieszkańców Olsztyna miejsce spotkań i spacerów.

W Parku Centralnym zbudowano stanicę dla kajaków, z której można ruszyć w spływ Łyną. Obok działa podświetlana w nocy fontanna w kształcie elipsy. Przez przecinającą park Łynę przerzucono kilka mostów, którymi można dostać się do Muzeum Nowoczesności.

Muzeum Nowoczesności zajmuje budynki dawnej zajezdni trolejbusowej i tartaku Raphaelsohnów. Obiekt opowiada o tym, jak Olsztyn i Warmia rozwijały się na przestrzeni dziejów. Sporo tam o przemysłowej historii Olsztyna, którą można oglądać m.in. na archiwalnych fotografiach. Lokalizacja muzeum też nie jest przypadkowa – Park Centralny to dawne centrum przemysłowej dzielnicy Olsztyna.

14. Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińskiej i Mazurskiej

Przy Parku Centralnym, na Placu Xawerego Dunikowskiego, stoi budzący kontrowersje Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińskiej i Mazurskiej zaprojektowany przez patrona placu. Powstał w 1954 r. jako upamiętnienie wkroczenia wojsk radzieckich do Olsztyna. Pojawiały się postulaty, żeby pomnik przenieść z tak reprezentacyjnego miejsca (obok Urzędu Marszałkowskiego i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego) poza centrum, ale na razie pomnik nadal stoi.

Lubię taką estetykę, ale zdaję też sobie sprawę, że upamiętnianie żołnierzy radzieckich może budzić mniej lub bardziej uzasadnione spory. Żołnierze ci ostatecznie zdewastowali przecież i podpalili ok. 40-50% zabudowy miasta. Faktem jest jednak, że Armia Czerwona do Olsztyna wkroczyła i trudno wymazać to zdarzenie z historii. Szczególnie, że pomnik powstał w latach retoryki wyłącznie proradzieckiej.

Gdzie i co zjeść w Olsztynie? Polecane restauracje

W Olsztynie powinieneś spróbować dwóch flagowych dań kuchni warmińskiej – dzyndzałków warmińskich i karmuszki. Oba dania zaserwowano nam w urządzonej z dużym gustem i serwującej smaczne jedzenie restauracji Cudne Manowce.

Na początku wizyty w Cudnych Manowcach podano nam tzw. maść czarownic do latania. To rodzaj przystawki, która jest smarowidłem do chleba i od której zaczynają się długie posiedzenia w restauracji. Przywrócenie tego dania do lokalnego menu to pomysł profesora Stanisława Czachorowskiego – pracownika Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Danie dawniej zawierało halucynogenne zioła – stąd pewnie to “latanie”, którego po zjedzeniu maści miały doświadczać czarownice. Współcześnie, tak jak dawniej, powstaje na bazie tłuszczu gęsiego, ale na halucynogenne właściwości nie możemy już liczyć.

Koniecznie spróbuj też karmuszki – warmińskiej zupy, która łączy w sobie wszystko, czym lubiła zajadać się lokalna społeczność. Znajdziesz w niej sporo mięsa, fasolę, kapustę, cebulę, marchew, pietruszkę, kwaśną śmietanę. W smaku jest raczej słodko-kwaśna i ma trochę z węgierskiej zupy gulaszowej. Fajnie rozgrzewa i dobrze smakuje.

No a na danie główne dzyndzałki warmińskie, czyli regionalne pierogi z wołowiną albo z “hreczką i skrzeczkami” (czyli kaszą gryczaną i skwarkami). Wyglądają niepozornie, ale są bardzo pożywne – na tyle, że po przystawce i karmuszce mieliśmy już spore problemy, żeby poradzić sobie z dużą porcją pierożków.

Jeśli do tego menu dorzucisz jeszcze chrupiące podpłomyki serwowane na cieniutkim cieście, to wyjdziesz z Cudnych Manowców dobrze najedzony i znacznie cięższy, niż zakładałeś. Poza świetnym jedzeniem, w restauracji spodobał nam się kameralny wystrój z ludowymi, lokalnymi motywami.

W Olsztynie warto też zajrzeć do restauracji Stolnica & Wałek (serwują m.in. bezglutenowe pierogi), Nie Lada Ryba (nad jeziorem Ukiel) czy Ristorante Da Andrea Casa del Prosecco (z szerokim wyborem kuchni włoskiej).

Jak przemieszczać się po Olsztynie? Komunikacja miejska

Stare Miasto w Olsztynie i jego główne atrakcje są na tyle zwarte, że raczej nie będziesz miał potrzeby korzystania z komunikacji miejskiej podczas zwiedzania. Nawet najdalej położone od Rynku atrakcje – Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne, są w zasięgu kilkunastominutowego spaceru.

Po Olsztynie możesz się przemieszczać po gęstej sieci autobusowej oraz przy pomocy trzech linii tramwajowych. Tramwaj reaktywowano w Olsztynie w 2015 r. – 50 lat po likwidacji w mieście całej sieci tramwajowej.

Przystanki komunikacji miejskiej położone najbliżej Starego Miasta to “Wysoka Brama” i Grunwaldzka (niedaleko Parku Podzamcze). W Olsztynie działa serwis jakdojade.pl, który poprowadzi Cię komunikacją miejską między dowolnymi punktami miasta.

Gdzie spać w Olsztynie? Polecane noclegi

Wybór miejsca noclegowego zależy od Twoich priorytetów podczas wizyty w Olsztynie. Jeśli będziesz kładł nacisk na sporty wodne i aktywny wypoczynek – zatrzymaj się tuż przy jeziorze Ukiel. Jeśli wolisz zamieszkać w sercu miasta – poszukaj hotelu na Starym Mieście.

My zatrzymaliśmy się w Przystani Warmia, tuż przy brzegu jeziora Ukiel. Na Plażę Miejską mieliśmy stąd kilka minut spacerem, a dotarcie do Starego Miasta zajmowało nam przeciętnie 20-25 minut. Optymalnie, jeśli chcesz każdego dnia oglądać zachody słońca nad jeziorem. Innym, ciekawym obiektem nad jeziorem jest Pirat Hotel & SPA.

W okolicach Starego Miasta możesz zainteresować się Hotelem “Pod Zamkiem”, który działa w secesyjnej willi Sperlów zbudowanej w 1909 r. W Parku Centralnym, tuż nad Łyną i rzut beretem od Starego Miasta znajdziesz Willę Park Apartamenty. Pensjonat znajduje się w zabytkowej willi z końca XIX wieku.

Jak dojechać do Olsztyna?

Olsztyn jest dobrze skomunikowany z pozostałymi miastami wojewódzkimi Polski. Docierają tutaj pociągi i autobusy dalekobieżne, które zatrzymują się przy sąsiadujących ze sobą dworcach. Wiele pociągów zatrzymuje się również na stacji Olsztyn Zachodni, która leży tuż przy Starym Mieście. Sprawdź, czy nie będzie Ci wygodniej wysiąść z pociągu właśnie tam.

Do Olsztyna można też dotrzeć samolotem. Najbliższym portem lotniczym jest Olsztyn-Mazury, który leży w Szymanach, ok. 60 km od centrum miasta. Wygodnie leciało mi się tutaj połączeniem z Wrocławia, dzięki któremu podróż z Dolnego Śląska na Warmię zajęła mi godzinę.

Co jeszcze powinieneś przeczytać?

• 25 atrakcji Warmii i Mazur – miejsca, które WARTO zobaczyć

• Olsztyn aktywnie – 4 pomysły na aktywny wypoczynek w mieście

• Polska na WEEKEND – 44 najpiękniejsze i ciekawe miejsca, które warto zobaczyć

• Jak TANIO podróżować po Polsce? 16 pomysłów na tanie podróżowanie

Taki jest właśnie Olsztyn – miasto jezior, lasów i parków. Spędziliśmy w nim czas poznając w tym czasie najważniejsze atrakcje i miejsca, które warto zobaczyć w Olsztynie. Było też trochę czasu na korzystanie z naturalnych walorów miasta. Bez opuszczania wojewódzkiego miasta można spędzić czas na żaglówce, rowerze wodnym albo kajaku, przepływając przez serce Starego Miasta. Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu wpisałeś Olsztyn na listę swoich najbliższych kierunków podróży. Udanego zwiedzania Olsztyna!

Artykuł powstał przy współpracy z Biurem Promocji i Turystyki Urzędu Miasta Olsztyna i Visit Olsztyn, na którego zaproszenie zwiedzaliśmy Olsztyn. Jesteś przedstawicielem miasta lub regionu? Sprawdź możliwości współpracy ze mną na podstronie Współpraca.