Bośnia i Hercegowina na własną rękę: 14 rzeczy, które warto wiedzieć

Bośnia i Hercegowina to jeden z górzystych bałkańskich krajów słynący z gościnności i powolnego klimatu, w którym łatwo wychillować. Turyści chętnie odwiedzają Bośnię na własną rękę – w 2024 r. odwiedziło ją 2 mln turystów, w tym sporo osób z Polski. Na podstawie mojego doświadczenia zebrałem praktyczne wskazówki, informacje i wszystko co musisz wiedzieć przed wyjazdem do Bośni i Hercegowiny.

Opowiadam, jak zorganizować samodzielnie wyjazd do Bośni i Hercegowiny, które miasta odwiedzić, jak dbać o bezpieczeństwo, co kupić na pamiątkę oraz jak wygodnie i tanio płacić za granicą.

W Bośni zwiedziłem m.in. najciekawsze atrakcje Sarajewa i dotarłem do ważnych punktów Mostaru, również z listy UNESCO. Spacerowałem uliczkami klimatycznego Jajce, Tuzle czy Banja Luka i odpoczywałem na łonie natury w Parku Narodowym Sutjeskaz.

1. Jakie miejscowości w Bośni i Hercegowinie wybrać na bazę wypadową?

Jeśli chcesz zwiedzić jak najwięcej podczas urlopu w Bośni i Hercegowinie na własną rękę, warto wybrać kilka baz noclegowych, z których szybko dojedziesz do najważniejszych atrakcji. Chcąc odhaczyć je wszystkie, rozważ nocleg w miastach:

• Sarajewo – jeden z głównych punktów turystycznych kraju z targiem Baščaršija, meczetem Gazi Husrev-bega czy wzgórzem Trebević. Chcąc nocować w Sarajewie, sprawdź Torus Apartments, oferujący przestronne i czyste pokoje z prywatną łazienką i płaskim telewizorem. Jako gość będziesz mógł wypożyczyć rower czy wykupić transfer z lotniska. Inną opcją są Pigeon Square Rooms lub Apartmani Bujrum, z których rozpościera się widok na miasto, 

• Banja Luka – drugie co do wielkości miasto w kraju z meczetem Ferhata Paszy i Soborem Chrystusa Zbawiciela. Stąd też dojedziesz do Parku Narodowego Una i miasta Jajce. Chcąc zanocować w Banja Luka, sprawdź w samym centrum TODOR APARTMENTS Center. W ofercie są nowoczesne apartamenty z bezpłatnym Wi-Fi i płaskim telewizorem. Polecam też Hotel Ideja, który oferuje dostęp do komfortowych pokoi (w tym rodzinnych) oraz bezpłatnego parkingu,

• Mostar – turystyczna perełka ze słynnym Starym Mostem nad Neretwą. Stąd łatwo dojedziesz do Wodospadu Kravica i znajdziesz się w pobliżu najwyższego szczytu kraju – Maglić (2386 m n.p.m.). Poszukując noclegu w Mostarze, sprawdź Patria Villa, który zapewnia klimatyzowane pokoje z płaskim telewizorem i bezpłatne Wi-Fi. Warto też sprawdzić Checkpoint apartments Mostar. Obiekt ma dostęp do ogrodu, kortu tenisowego i bezpłatnego parkingu.

• Tuzla – miasto w północno-wschodniej części kraju, z którego szybko dotrzesz m.in. do Bijeljinie czy jeziora Modrac. W Tuzli polecam Ci nocleg w Heartland City B&B. To nieduży obiekt w centrum miasta z czystymi pokojami, dobrym śniadaniem, transferem lotniskowym i bezpłatnym parkingiem. Inną opcją jest Boutique Hotel Golden Star, który daję dostęp do wspólnego ogrodu, salonu i tarasu. Nocując w hotelu, będziesz mógł skorzystać też z przechowalni bagażu czy sprzętu do grillowania, 

2. Jak wygodnie dojechać z lotnisk w Bośni i Hercegowinie do centrum?

Do Bośni i Hercegowiny dolecisz z Polski najprawdopodobniej na port lotniczy w Sarajewie (Sarajevo International Airport). To największe lotnisko, położone 12 km od centrum stolicy. W kraju znajdują się też międzynarodowe porty lotnicze w Mostarze, Banja Luka i Tuzla, z których do Sarajewa dojedziesz pociągiem lub autobusem.

Po przylocie polecam Ci wynajem samochodu, który da Ci komfort i niezależność. Możesz go wypożyczyć już na lotnisku, dzięki czemu nie stracisz czasu na szukanie innego transportu. Niżej znajdziesz listę dostępnych samochodów w wypożyczalni, z której korzystam już od wielu lat.

Brałem od nich auta na Krecie, Maderze, w Gruzji, Czarnogórze i Albanii. Bezproblemowo, duży wybór aut, fajne ceny i luźniejsze podejście niż w wypożyczalniach na lotniskach (typu Sixt, Europcar).

Z lotniska w Sarajewie do centrum dojedziesz autobusem firmy Centrotrans Eurolines. Przystanek znajdziesz na prawo od terminala przylotów. Polecam Ci wysiąść przy ratuszu na przystanku Vijećnica, z którego w 5 minut dojdziesz do słynnego Mostu Łacińskiego i Targu Baščaršija. Aktualny rozkład jazdy autobusów znajdziesz na stronie internetowej lotniska. Do centrum stolicy bezpośrednio po przylocie dojedziesz też taksówką. 

3. Co warto wiedzieć o Bośni i Hercegowinie przed wyjazdem na własną rękę?

Bośnia i Hercegowina to kraj położony na południowo-wschodnim krańcu Europy, na Półwyspie Bałkańskim. Obejmuje obszar 2 regionów – Bośni (80% powierzchni kraju) i Hercegowiny. Graniczy z Chorwacją, Serbią i Czarnogórą, a jego stolicą jest Sarajewo. Kraj jest pełen klimatycznych miast z zabytkami i muzeami.

Krajobrazy obejmują tereny Gór Dynarskich, w tym urokliwe doliny, jeziora, wodospady i rzeki. Znajdziesz tu też wiele tras do jazdy na rowerze, trekkingu czy raftingu, np. szlak Skakavac Waterfall (10 km od centrum Sarajewa), czy Fortica Hill (na wschodnich krańcach Mostaru). 

Bośnia i Hercegowina to kraj różnorodny kulturowo i religijnie. Jego teren zamieszkują Chorwaci, Bośniacy i Serbowie. Znajdziesz tu wyznawców islamu (40%), prawosławia (30%) i katolicyzmu (15%). Kuchnia bośniacka bazuje głównie na warzywach i mięsie (wołowinie i baraninie).

Zjesz tu narodowe danie – ćevapčići (grillowane paluszki z mięsa mielonego) czy burek (nadziewany placek z ciasta francuskiego). W kulturze ważny jest też rytuał parzenia i picia tradycyjnej kawy, której polecam Ci spróbować. :) 

4. Czy potrzebujesz paszportu lub wizy, aby wjechać do Bośni i Hercegowiny?

Bośnia i Hercegowina to kraj spoza Unii Europejskiej, jednak aby do niego wjechać, wystarczy Ci dowód osobisty lub paszport (nawet tymczasowy). Aby przekroczyć granicę, nie potrzebujesz wizy, chyba że planujesz pobyt dłuższy niż 90 dni. 

Przed wyjazdem upewnij się, że Twoje dokumenty ważne są min. 3 miesiące od dnia wjazdu. Jeśli masz taką możliwość, zabierz ze sobą 2 dokumenty tożsamości lub zrób dodatkowy skan jednego. To opcja awaryjna w momencie zguby lub kradzieży. 

5. Co warto zobaczyć w Bośni i Hercegowinie? 

Bośnia i Hercegowina to wielokulturowy kraj, w którym łączą się wpływy zachodnie ze wschodnimi. Polecam Ci wizytę w Mostarze – znajdziesz tu Stary Most nad Neretwą, który nie tylko jest turystycznym symbolem kraju, ale i atrakcją wpisaną na listę UNESCO.  

Podróżując po Bośni i Hercegowinie na własną rękę, warto też odwiedzić turystyczne miasta, pełne klimatycznych uliczek i atrakcji, jak Sarajewo, Jajce, Tulze czy Banja Luka.

Innymi punktami na mapie wartymi Twojej uwagi jest Wodospad Kravica, wieś Lukomir (najwyżej położona wieś w kraju), bunkier Tito, Park Narodowy Sutjeskaz czy Klasztor derwiszów we wsi Blagaj.

Zwiedzanie Bośni było dla mnie przyjemnością. Bazując na doświadczeniu zebrałem kilka praktycznych wskazówek i informacji, które mogą przydać Ci się podczas urlopu w kraju:

• w kraju obowiązują 3 języki urzędowe: bośniacki, chorwacki i serbski. W większych miastach jednak wiele osób zna angielski. Dla większego komfortu, przed wyjazdem polecam Ci zapoznać się z moim poradnikiem dotyczącym podróżowania bez znajomości języka,

• Bośnię i Hercegowinę warto zwiedzać wypożyczonym samochodem. Da Ci elastyczność, która pozwoli na spontaniczne i luźne zwiedzanie. Dzięki niemu będziesz mógł łatwo przemieszczać się pomiędzy miastami, do czego bardzo zachęcam,

• chcąc zwiedzić najważniejsze punkty turystyczne kraju, rozważ wykupienie jednodniowej wycieczki z przewodnikiem. Dzięki niej nie będziesz musiał martwić się o transport ani o planowanie zwiedzania. Polecam Ci wyjazd z Dubrownika, w trakcie którego w małej grupie odwiedzisz Wodospady Kravica i Mostar,

• linia brzegowa Bośni i Hercegowiny ma jedynie 24 km, więc nie ma tu dużo miejsc do plażowania. Okazją do wypoczynku nad morzem jest wizyta w kurorcie turystycznym – Neum, który oferuje piaszczyste plaże i hotele, 

• lokalsi są gościnni i otwarci na przyjezdnych, jednak pamiętaj, aby w trakcie rozmów raczej unikać tematów dotyczących wojny. Dla niektórych do dziś to bardzo bolesna kwestia. 

6. Jak poruszać się po Bośni i Hercegowinie? 

Bośnię i Hercegowinę możesz zwiedzać na kilka sposobów. Jednym z nich jest samochód, dzięki któremu zwiedzanie będzie swobodne. Wiąże się to jednak niestety z koniecznością poszukiwania stacji benzynowych.

Inną opcją jest wygodny transport w ramach jednodniowych wycieczek z przewodnikiem. Ostatecznie po kraju możesz poruszać się komunikacją zbiorową – autobusami i pociągami. To tania forma przejazdu, związana jednak z oczekiwaniem na przystankach.   

Wynajętym samochodem

Najwygodniejszą formą podróżowania po Bośni i Hercegowinie na własną rękę jest wynajęty samochód. Auto daje elastyczność. Dzięki niemu dojedziesz do mniej popularnych miejsc, a każdy punkt na trasie będziesz mógł dodać spontanicznie. 

By wynająć samochód, warto skorzystać z multiwyszukiwarek localrent.com lub Discover Cars. To sprawdzone strony, na których znalazłem auto odpowiadające moim potrzebom podczas podróży m.in. po Czarnogórze, Albanii, Krecie i Maderze. Znajdziesz na nich wiele modeli w różnych cenach.

Z wycieczkami z lokalnym przewodnikiem 

Jeśli nie lubisz samodzielnego planowania, warto zastanowić się nad wykupieniem gotowych jednodniowych wycieczek z lokalnym przewodnikiem. Dzięki nim zobaczysz najważniejsze atrakcje Bośni i Hercegowiny, nie musząc martwić się o transport. Możesz je zarezerwować przez Internet i bezpłatnie anulować w przypadku zmiany planów. Mogę polecić Ci:

• Mostar, Konjic, Blagaj Tekke, Pocitelj i wodospad – to opcja, dzięki której zobaczysz słynny Stary Most w Mostarze i najpopularniejszy w kraju wodospad Kravica. Przespacerujesz się uliczkami osmańskiej wioski Počitelj i zobaczysz klasztor derwiszów w Blagaj,

• wycieczka po Hercegowinie –  odwiedzisz Blagaj — jedną z najstarszych wsi w kraju. Zobaczysz słynny klasztor derwiszów i skorzystasz z tyrolki gwarantującej malownicze widoki. Zatrzymasz się w dolinie rzek Naretwy i Buny oraz odwiedzisz Počitelj z budynkami w stylu osmańskim,

• jednodniowa wycieczka z Dubrownika – zwiedzisz Kanion Hercegowina-Neretva, staniesz przy słynnym Starym Moście w Mostarze i zobaczysz piękny wodospad Kravica. Doświadczony przewodnik opowie Ci o historii regionu.

Niżej znajdziesz kilka polecanych wycieczek z lokalnymi przewodnikami, które są popularne i cieszą się bardzo dobrymi opiniami turystów.

Komunikacją zbiorową (autobusy i pociągi)

Po Bośni i Hercegowinie możesz poruszać się też komunikacją zbiorową – pociągami i autobusami. Głównym przewoźnikiem kolejowym w kraju są koleje Federacji Bośni i Hercegowiny oraz koleje Republiki Serbskiej. Aktualny rozkład jazdy znajdziesz na stronie internetowej kolei, na której kupisz też bilet (możesz kupić go też bezpośrednio na stacji).

Minusem podróżowania pociągami jest ich ograniczony zasięg. Przejazd możliwy jest jedynie pomiędzy większymi miastami, jak Sarajewo, Tuzla, Zenica, Banja Luka czy Mostar. Standard pociągów jest różny — możesz trafić na te mniej i bardziej nowoczesne. 

Najpopularniejszym środkiem transportu zbiorowego jest jednak wygodny autobus. W kraju działa wiele prywatnych i państwowych firm przewozowych, jak Centrotrans, FlixBus czy Autoprevoz.

Główne terminale są m.in. w Sarajewie, Mostarze czy Banja Luka. Zakres połączeń autobusowych jest o wiele większy, niż kolejowych. Bilety na przejazd możesz kupić przez Internet na stronie przewoźnika lub w kasie na dworcu autobusowym. Decydując się przejazd autobusem, miej ze sobą gotówkę, bo nie wszędzie znajdziesz terminale. 

7. Jak płacić w Bośni i Hercegowinie i wymieniać pieniądze?

W Bośni i Hercegowinie walutą jest marka wymienialna (KM). Pieniądze możesz wymienić w kantorach, których jest dość sporo, szczególnie w większych miastach i na lotniskach. Większość punktów turystycznych akceptuje karty kredytowe i debetowe. Pamiętaj jednak, aby przed wyjazdem upewnić się, że są one aktywne do międzynarodowych transakcji. Przed płaceniem i przewalutowaniem sprawdzaj aktualny kurs i opłaty transakcyjne, aby uniknąć wysokich cen i dodatkowych opłat. 

Podczas zwiedzania Bośni i Hercegowiny na własną rękę, polecam Ci skorzystać z karty Curve. To darmowy “pośrednik”, który połączy wszystkie Twoje karty płatnicze. Oferuje przewalutowanie po najkorzystniejszym kursie międzybankowym (jak karta Revolut).

Kartą Curve wydawaną przez MasterCard możesz płacić stacjonarnie i w Internecie oraz wypłacać pieniądze z bankomatów. W trakcie podróżowania po Bośni i Hercegowinie miej jednak zawsze ze sobą gotówkę, szczególnie jeśli masz zamiar wybrać się do miejsc mniej turystycznych. 

8. Kiedy najlepiej przyjechać do Bośni i Hercegowiny?

Bośnia i Hercegowina to kraj, który warto odwiedzić o każdej porze roku. Latem średnia temperatura to ok. 23°C. Zimą możesz się spodziewać temperatur trochę poniżej 2°C. Najgorsza pogoda jest w styczniu, kiedy poza zimnem często występują tu nieprzyjemne wiatry. 

Sezon turystyczny w Bośni i Hercegowinie przypada na czerwiec, lipiec i sierpień. By uniknąć tłumów, polecam przyjazd poza nim. Dobry czas to jest kwiecień, maj, wrzesień czy październik. W tym okresie jest już dość ciepło (ok. 16-20°C), a mniej tłoczno. Podróżując poza sezonem, zaoszczędzisz też na noclegu i cenie lotu. 

Na terenie Bośni i Hercegowiny odbywają się liczne wydarzenia kulturalne, w tym festiwale. Większość z nich przypada na sezon letni. Z tego względu podczas zwiedzania miast polecam Ci zwracać uwagę na plakaty. Poszukując ciekawych aktywności, sprawdź m.in. lipcowy OkFest, podczas którego będziesz mógł wziąć udział w pełnym adrenaliny raftingu i posłuchać muzyki na świeżym powietrzu.

Innym wydarzeniem jest Sarajewo Film Festival, odbywający się w sierpniu w Sarajewie, lub Mostar Winter Festival, który łączy elementy kultury lokalnej z zimowymi atrakcjami. 

9. Czy warto wykupywać ubezpieczenie podróży?

W Bośni i Hercegowinie nie jest honorowane ani polskie ubezpieczenie, ani EKUZ. Polecam Ci wykupić dodatkowe ubezpieczenie turystyczne, z którego korzystam zawsze wyjeżdżając za granicę. Jego koszt możesz z łatwością obliczyć dzięki porównywarce ofert na stronie internetowej. Koszt to zazwyczaj kilka złotych dziennie. Takie ubezpieczenie zapewni Ci spokój podczas urlopu i sprawi, że nie będziesz martwić się o koszt ew. pomocy medycznej w razie niespodziewanego zdarzenia. 

10. Co trzeba kupić i załatwić jadąc do Bośni i Hercegowiny?

Planując wyjazd do Bośni i Hercegowiny na własną rękę, zastanów się nad opcjami wykupienia Internetu. W kraju działa roaming, ale jest o wiele droższy niż w Unii Europejskiej. Taniej będzie m.in. z aplikacją dla podróżujących Flexiroam X. Za jej pośrednictwem zamawiasz kartę SIM, którą wkładasz do telefonu i aktywujesz.

Możesz wykupić odpowiedni pakiet internetowy, nie martwiąc się o dodatkowe koszta. Inną opcją jest aplikacja na telefon WiFi Map. Oferuje dane do często zamkniętych sieci, do których będziesz mógł się podłączyć w trakcie wyjazdu.

W Bośni i Hercegowinie nie potrzebujesz dodatkowego adaptera do gniazdka. Tak jak w Polsce, są tam głównie gniazdka typu C (czasem typu F). Przed podróżą warto też zainstalować na telefonie przydatne aplikacje, np. Foursquare, która zbiera dane na temat polecanych restauracji i kawiarni dla określonej lokalizacji czy izi.TRAVEL, dzięki której będziesz miał dostęp do audiospacerów z ponad 2250 miast na świecie. 

11. Czy w Bośni i Hercegowinie jest drogo?

Bośnia i Hercegowina jest dość tania, choć nie najtańsza. Ceny są niższe od polskich i od tych, które spotkasz w Chorwacji czy Słowenii. Na ogół najtaniej jest we wschodniej części kraju, a najdrożej ze względów turystycznych w Sarajewie i Mostarze. Oto ceny, których możesz się spodziewać:

• ceny w restauracjach są podobne lub trochę niższe niż w Polsce. Za główne danie zapłacisz ok. 10 marek (mniej więcej 20 zł), 

• w fast foodach danie kupisz już za ok. 3-5 marek (5-10zł)

• ceny produktów spożywczych są podobne do tych z Polski,

• koszt transportu publicznego jest niestety dość wysoki. Za przejazd z Sarajewa do Mostaru zapłacisz ok. 30zł (pociąg) lub 60-80zł (autobus), 

• noclegi są tańsze niż w Polsce. Prywatny pokój lub apartament możesz znaleźć za ok. 20 KM (40zł), 

• koszt wypożyczenia samochodu zależy od modelu. Cena najtańszych to ok. 30-40 zł za dzień. 

12. Jakie pamiątki z Bośni i Hercegowiny przywieźć do Polski?

Ze względu na wielokulturowość, Bośnia i Hercegowina oferuję całą gamę ciekawych pamiątek. Są głównie sprzedawane na straganach wzdłuż ulic. W trakcie poszukiwań zwróć uwagę na lokalne rękodzieło. Do wyboru będziesz miał wyroby ceramiczne, tkaniny czy biżuterię. Szczególnie popularne są też przedmioty zrobione z drewna, zwłaszcza te z ludowymi motywami. 

Ważnym elementem kultury bośniackiej jest sztuka parzenia kawy, dlatego warto rozważyć kupno wyrobów z metalu powiązanych z tą czynnością (tygielki, tace, cukierniczki).

Ciekawym pomysłem są też przedmioty z akcentami religijnymi (prawosławia, islamu, katolicyzmu). Aby przywieźć z urlopu kawałek Bałkan, polecam też pamiątkę w postaci lokalnego wina, np. Blatina, lub słodkiego przysmaku, jak np. baklava czy rahat lokum.  

13. Co spakować przed wyjazdem do Bośni i Hercegowiny? Jakie ubrania zabrać?

Kluczowym elementem podczas przygotowań do urlopu jest dobre pakowanie. W Bośni i Hercegowinie musisz mieć ze sobą ważne dokumenty (dowód osobisty, paszport lub paszport tymczasowy) i telefon z dostępem do Internetu, który sprawdzi się jako nawigacja lub tłumacz.

W podróży warto jest mieć przy sobie powerbanka i pieniądze w gotówce. Polecam też zabrać ze sobą dodatkową kamerę lub aparat, gdyby padł Ci telefon lub zabrakło Ci pamięci. 

Przyjeżdżając do Bośni i Hercegowiny latem (czerwiec, lipiec, sierpień) weź ze sobą głównie przewiewne, lekkie ubrania, nakrycie głowy, krem z filtrem, okulary przeciwsłoneczne. Na wszelki wypadek weź też coś cieplejszego, np. bluzę z długim rękawem. Miej wygodne i rozchodzone buty, szczególnie jeśli planujesz dłuższe, piesze wędrówki górskimi szlakami.

Poza sezonem weź ze sobą długie spodnie, cieplejszą kurtkę i coś na okrycie szyi i głowy. Na tydzień przed wyjazdem polecam Ci regularnie sprawdzać prognozę pogody, dzięki czemu będziesz przygotowany na każdą ewentualność. 

14. Czy w Bośni i Hercegowinie jest bezpiecznie?

Bośnia i Hercegowina jest krajem bezpiecznym. Jak wszędzie, czasem zdarzają się tu kradzieże kieszonkowe i oszustwa. Podczas zwiedzania bądź czujny, szczególnie w zatłoczonych miejscach. Nie eksponuj wartościowych przedmiotów, a dokumenty i gotówkę miej zawsze dobrze schowane, najlepiej w kilku oddzielnych miejscach. W samochodzie nie zostawiaj na widoku laptopa czy aparatu.  

Spacerując po szlakach turystycznych i obrzeżach miast, pamiętaj, że Bośnia i Hercegowina była kiedyś terenem dość mocno zaminowanym ze względu na niegdyś panującą na jej obszarze wojnę. Z tego względu przemieszczaj się tylko oznakowanymi i wyznaczonymi trasami. Unikaj niepewnych ścieżek. Zdecydowanie nie próbuj odkrywać bośniackich lasów na własną rękę.  

Jakie artykuły warto jeszcze przeczytać?

• Sarajewo – 13 atrakcji, które WARTO zobaczyć w stolicy Bośni i Hercegowiny

• Mostar – 6 ATRAKCJI i miejsc, które warto zobaczyć w mieście

• Tanie podróżowanie – 21 pomysłów jak TANIO podróżować i oszczędzać w podróży (wskazówki, porady)

• Co spakować na WYJAZD? Moja lista rzeczy do spakowania na wyjazdy, wakacje, urlop i każdą podróż