21 atrakcji Cypru do zobaczenia na urlop i wakacje

W tym artykule znajdziesz listę 21 najpopularniejszych miast i miejscowości, które warto uwzględnić podczas wakacji na Cyprze. Zastanawiając się gdzie pojechać i co zobaczyć na wyspie, wybrałem miejsca, gdzie czeka na Ciebie wiele atrakcji, a także aktywności fizycznych – trekking, snorkelling czy pływanie. Artykuł powstał po mojej podróży autem po Cyprze, w czasie której miałem okazję zobaczyć największe miasta na wyspie, a także te mniej znane atrakcje, które na swój sposób były unikalne. 

Urlop na Cyprze na własną rękę o głównie wybrzeża Morza Śródziemnego z piaszczystymi plażami i pięknymi zatokami, otoczonymi przez klify. Na Cyprze znajdują się starożytne miasta m.in Pafos czy Kourion, a w nich liczne stanowiska archeologiczne.

To też obiekty wpisane na listę UNESCO (Park Archeologiczny Nea Pafos, kościoły w regionie Troodos). Na wyspie nie brakuje też atrakcji naturalnych, gdzie będziesz blisko dzikiej przyrody, np. przylądka Capo Greco, wodospadów oraz półwyspu Akamas.

Dlaczego warto odwiedzić Cypr?

Cypr, nazywany wyspą Afrodyty, łączy w sobie bogatą historię, sięgającą 10 tysięcy lat wstecz oraz piękne, śródziemnomorskie krajobrazy. Cypr jest podzielony na dwie części ze względu na konflikt między społecznościami grecką i turecką, który narósł po uzyskaniu przez Cypr niepodległości w 1960 roku (na północy powstała część turecka, a na południu grecka). 

Wyspa jest zróżnicowana pod względem atrakcji – znajdziesz na niej pozostałości po czasach starożytnych, malownicze plaże z klifami, dziewicze i spokojne parki narodowe, masyw górski, a nawet imprezowe kurorty. Cypryjczycy są znani z gościnności, ciepła i pogody ducha, są bardzo dumni ze swojego dziedzictwa kulturowego i tradycji, które przekazują z pokolenia na pokolenie.

Wyspa coraz częściej jest wybierana przez Polaków na wakacje, a zachęcają do tego przystępne ceny, bo w porównaniu do innych śródziemnomorskich państw (Włochy, Grecja) są dość niskie. Pogoda na Cyprze potrafi rozpieszczać, a latem trzeba uważać, żeby się nie spalić na słońcu. Najgorętszymi miesiącami są czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień, ale średnie temperatury w kwietniu i listopadzie osiągają 20 stopni Celsjusza. Turystów przyciąga także kuchnia cypryjska pełna świeżych ziół i owoców morza oraz oliwy z oliwek. Optymalnym czasem, który trzeba moim zdaniem spędzić na wyspie, aby zwiedzić największe miasta i atrakcje w ich okolicach to przynajmniej 7 pełnych dni. 

Jak wygodnie przemieszczać się po Cyprze?

Cypr nie ma rozwiniętej sieci kolejowej, więc poruszanie się po wyspie w ten sposób jest niemożliwe. Usługi przewozowe świadczą taksówki, które dzielą się na miejskie i podmiejskie (możesz je wezwać bezpośrednio z ulicy lub telefonicznie). Przemieszczanie się taksówką po wyspie nie jest tanie, dlatego lepiej zdecydować się na autobusy, które kursują w obrębie prawie całej wyspy. 

Autobusowe transfery lotniskowe łączą wszystkie miasta z portami lotniczymi w Pafos i Larnace. Przemieszczanie się pomiędzy największymi miastami jest możliwe dzięki autobusom międzymiastowym, a bilety możesz kupić bezpośrednio u kierowcy lub w aplikacji Motion Bus App.

Autobusy regionalne obsługują dane dystrykty, a każdy z nich ma innego przewoźnika – w Larnace i Nikozji jest to Cyprus Public Transport, w Pafos – Osypa, a w Limassol tego rodzaju usługi świadczy EMEL. Po większych miastach najefektywniej przemieszczać się pieszo, na rowerze lub motorze – sprawdzone przez nas wypożyczalnie to Ippos Brothers Motorcycle Rentals i Cyprus e-bike w Pafos. 

Moim zdaniem najlepszą opcją jest wynajęcie samochodu na lotnisku i poruszanie się nim po Cyprze. Dzięki temu będziesz niezależny od rozkładów jazdy i w krótkim czasie zwiedzisz znacznie więcej niż poruszając się komunikacją miejską. Nowością dla Ciebie może być obowiązujący na wyspie ruch lewostronny, ale bardzo łatwo się do tego przyzwyczaić. ;)

Zwiedzić Cypr na własną rękę czy korzystać z wycieczek?

Każdy z nas ma inne preferencje, więc plan wakacji u każdego będzie wyglądał nieco inaczej. Zwiedzanie na własną rękę jest dla mnie najlepszym sposobem, a w tym artykule opartym na moim doświadczeniu znajdziesz wskazówki dotyczące atrakcji, które warto zobaczyć na Cyprze. 

Zwiedzanie atrakcji z przewodnikiem, z którego sam często korzystam daje możliwość szerszego poznania historii danego miejsca – czasami warto odpuścić sobie planowanie i skorzystać z gotowych wycieczek z lokalnymi przewodnikami. Poniżej przygotowałem dla Ciebie kilka propozycji jednodniowych wycieczek, które wyruszają z różnych lokalizacji na wyspie:

• Półwysep Akamas i rejs do Błękitnej Laguny – wycieczka rozpoczyna się w Pafos i trwa około 8 godzin. W planie wycieczki znajdziesz m.in. Łaźnie Afrodyty czy wizytę na plantacji bananów. Z Latchi wypłyniesz w rejs do Błękitnej Laguny, gdzie będziesz mógł popływać, więc koniecznie zabierz ze sobą strój kąpielowy i ręcznik,

• Off-roadowa wycieczka do Parku Narodowego Cape Greco – początek tej przygody to Ajia Napa, skąd pojedziesz autem 4×4 z przewodnikiem prosto na przylądek Capo Greco. Podczas 4.5-godzinnej wycieczki zobaczysz m.in jaskinie morskie oraz słynny Most Miłości,

• Wędrówka po górach Troodos i okolicznych wioskach – razem z anglojęzycznym przewodnikiem wyruszysz w góry Troodos, a tam czekają na Ciebie szlaki o różnych stopniach trudności i malownicze krajobrazy. W czasie wycieczki odwiedzisz okoliczne wioski, w których spróbujesz sera halloumi, lokalnego wina czy oliwy z oliwek, 

• Wycieczka z przewodnikiem po Limassol, Kourion i Kolosi – podczas tej 7-godzinnej wycieczki zapoznasz się ze starożytną historią Cypru. Przewodnik oprowadzi Cię po stanowisku archeologicznym w Kourion, a następnie odwiedzisz zamek w Kolosi. Ostatnim punktem wycieczki będzie spacer po klimatycznych uliczkach Starego Miasta w Limassol.

Gdzie spać na Cyprze? Najlepsze bazy wypadowe

Wybór zakwaterowania na Cyprze może nie należeć do najłatwiejszych zadań – wszystko zależy od Twoich indywidualnych potrzeb i planów jakie masz na wakacje. Większe kurorty i hotele zlokalizowane są wzdłuż wybrzeża i w stolicy, a w centrum większości cypryjskich miast dominują pensjonaty i apartamenty. Na Cyprze ceny noclegów w niektórych miastach nie spadają nawet poza sezonem – tak dzieje się w Nikozji, więc nie polecam Ci zatrzymywać się tam na dłużej. 

Stolica Cypru jest bardzo dobrze skomunikowana z pozostałymi większymi miastami, a miejscem noclegowym, które mogę Ci polecić jest Urban Habitat Executive Suites blisko centrum, ze schludnymi pokojami, wyposażonymi w mały ekspres do kawy. W Limassol koszty zakwaterowania są dość wysokie – ja zatrzymałem się na 2 dni w Ajax Hotel, ze względu na to, że chciałem zobaczyć znajdujące się w mieście zabytki i położone w pobliżu góry Troodos.

Zakwaterowanie w Larnace sprawdzi się dla osób, które podczas swojego urlopu dużo zwiedzają (w mieście jest dużo zabytków). Możesz rozważyć pobyt w La Veranda Hotel, leżącego zaledwie 600 m od Plaży Mackenzie. Moim zdaniem najlepiej zdecydować się na nocleg w Pafos, gdzie oprócz piaszczystych plaż i parku archeologicznego wpisanego na listę UNESCO, w okolicy leży Park Narodowy Akamas dający możliwość bliższego kontaktu z naturą i długich wędrówek. Moim miejscem noclegowym podczas pobytu w Pafos był apartment położony nieco na uboczu – King’s Holiday Apartaments z basenem. 

Atrakcje i miejsca, które warto zobaczyć na Cyprze

Cypr to położona na styku Europy, Azji i Afryki wyspa o bogatej historii, malowniczych krajobrazach i kulturowym bogactwie. Obejrzysz tam m.in. starożytne ruiny, liczące tysiące lat, a które wciąż można zobaczyć na stanowiskach archeologicznych w Kourion, Salamis czy Pafos. Cypr przyciąga swoimi piaszczystymi plażami (a przede wszystkim czystymi), na tle których warto wyróżnić Nissi Beach z imprezowym zapleczem, Golden Beach ze złotym piaskiem czy Konnos Beach, otoczoną wysokimi klifami porośniętymi sosnami.

W planie zwiedzania Cypru moim zdaniem obowiązkowo musi znaleźć się przylądek Capo Greco, gdzie zobaczysz piękne jaskinie morskie. Pasmo górskie Troodos oferuje różnorodne szlaki turystyczne, malownicze widoki rozpościerające się z jego najwyższego wierzchołka i bliskie spotkanie z dziką naturą. W regionie gór leżą małe wioski (Lefkara, Anogyra, Omodos, Arsos), w których czas jakby zdawał się wcale nie płynąć, a tradycje są konsekwentnie przekazywane z pokolenia na pokolenie. 

1. Nikozja – grecka i turecka część

Nikozja to stolica Cypru, pełna kontrastów odzwierciedlających złożoność historyczną i kulturową wyspy. Miasto zostało podzielone na dwie części w 1974 roku w wyniku tureckiej interwencji militarnej, która miała miejsce po nieudanym zamachu stanu wspieranym przez rząd grecki. To jedyna taka stolica na świecie, a podział wynika z długotrwałego konfliktu między społecznościami grecką i turecką na Cyprze, który trwa od lat 60. XX wieku. Podział miasta wyznacza tzn. Linia Zielona. Najważniejsze atrakcje i zabytki znajdują się bardzo blisko siebie w granicach historycznych murów miejskich, dlatego najlepiej poruszać się pieszo.

Stare Miasto w Nikozji to labirynt wąskich uliczek, które zaprowadzą Cię do XVI-wiecznych murów miejskich i gotyckiej katedry św. Jana. Do miasta prowadzą 3 bramy – Famagustiańska (główna), Kireńska i Pafos. Spacerując po dzielnicy Laiki Geitonia poczułem prawdziwy grecki klimat, co krok napotykając kolorowe sklepiki rzemieślników i kafejki. W Muzeum Miejskim Leventis możesz obejrzeć artefakty z czasów prehistorycznych, aż do tych pochodzących z czasów współczesnych, a jednocześnie odpocząć od palącego cypryjskiego słońca. 

Uważam, że warto odwiedzić również turecką część stolicy, a konkretnie Meczet Selimiye (dawna katedra św. Zofii), który jest symbolem wpływów islamskiej tradycji na wyspie. Klimat tradycyjnego, tureckiego bazaru poczujesz na Turkish Bazaar, gdzie pośród kolorowych stoisk z odzieżą i biżuterią znajdziesz także przysmaki prosto z Turcji. Z tarasu widokowego na wieżowcu Shacolas Tower spojrzysz na miasto z innej perspektywy (wstęp jest płatny). 

2. Larnaka

Larnaka to trzecie co do wielkości miasto na Cyprze, leżące na południowo-wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego. W Larnace znajduje się największe lotnisko na wyspie, które obsługuje ruch krajowy i międzynarodowy. Port morski w Larnace nie jest największym portem w państwie (największy to Port Limassoli), ale odgrywa ważną rolę w transporcie towarów i ruchu pasażerskim. W starożytności miasto znane było jako Kition – zostało założone w XII wieku p.n.e. przez Fenicjan. Obecna nazwa miasta pochodzi od greckiego słowa λάρναξ (larnaks), które oznacza naczynie lub sarkofag. 

Miasto kojarzy mi się z postacią Zenona z Kition (twórcą filozofii stoickiej) – znajdziesz w nim kilka pomników tego stoika. Larnaka związana jest także z historią św. Łazarza, który po tym jak został wskrzeszony przez Jezusa, przybył na wyspę i szerzył chrześcijaństwo wśród jej mieszkańców. Najważniejszym zabytkiem miasta jest IX-wieczna cerkiew św. Łazarza, która według ludowych podań została wzniesiona na miejscu spoczynku tego świętego. 

Nadmorska promenada zapewni Ci malownicze widoki na Morze Śródziemne i jest doskonałym miejscem na wieczorne spacery. Nieco dalej od centrum miasta leży Larnaca Salt Lake, które w okresie letnim wysycha, pozostawiając na dnie grubą warstwę soli, a w czasie pory deszczowej zapełnia wodą (zimą można obserwować tam flamingi). 

3. Limassol – Stare Miasto i zamek

Limassol jest położone na południowym wybrzeżu Cypru u podnóża Gór Troodos i jest drugim co do wielkości miastem na wyspie. Port Limassol to największy port morski na Cyprze – stanowi ważny ośrodek wymiany handlowej i pasażerskiej w tym państwie. Jeśli jesteś miłośnikiem wina to koniecznie musisz odwiedzić Limassol, które jest największym miastem winiarskim na Cyprze.

Region słynie przede wszystkim z produkcji czerwonych win – Maratheftiko, Marvo oraz Commandaria (uznawane za najlepsze słodkie wino na świecie). Każdego roku na przełomie sierpnia i września w tym mieście odbywa się Festiwal Wina – to wielkie święto wina, podczas którego odbywają się degustacje, pokazy winiarskie i koncerty. 

Największy karnawał na Cyprze ma miejsce właśnie w Limassol. Uważam, że warto wziąć udział w tym kolorowym i głośnym wydarzeniu, aby bliżej poznać mieszkańców wyspy, którzy są bardzo otwarci i radośni. Do spacerów zachęca też Stare Miasto, pełne klimatycznych uliczek wypełnionych muralami, wzdłuż których znajdziesz liczne restauracje serwujące dania kuchni cypryjskiej (np. souvlaki, czyli grillowaną na patyku wieprzowinę lub kurczaka, sałatkę cypryjską lub kolokassi, czyli danie warzywne z korzenia kolokassi).

Charakterystycznym zabytkiem jest również zamek św. Jerzego, wybudowany przez zakon krzyżacki w XIII wieku. W jego murach możesz obejrzeć wystawy archeologiczne Muzeum Średniowiecznego Cypru, min. średniowieczne kamienie nagrobne, krzyże, broń czy  ceramikę. 

4. Skała Afrodyty (Petra tou Romiou)

Na wybrzeżu Cypru znajdują się klify, które powstały w wyniku erozji wodnej i wiatrowej, działających na skały przez tysiące lat. Te formacje skalne zbudowane są z wapienia, a ich jasny kolor odcina się na tle błękitnych wód Morza Śródziemnego, tworząc malownicze krajobrazy. Sam miałem okazję się przekonać o tym, że klify są miejscem gniazdowania i lęgu wielu gatunków ptaków morskich, np. mew czy kormoranów. Niektóre z tych formacji skalnych wznoszą się na kilkadziesiąt m n.p.m. i są doskonałym miejscem na podziwianie zachodów słońca. Polecam Ci też odwiedzić przylądek Cape Aspro (niedaleko miejscowości Pisuri), gdzie znajdziesz świetne trasy trekkingowe.

Zdecydowanie najpiękniejsze klify znajdziesz na południowo-zachodnim wybrzeżu Cypru – na szczególną uwagę zasługuje Skała Afrodyty (położona pomiędzy Pafos i Limassol). Według legendy, jest to miejsce, gdzie Afrodyta – bogini miłości i piękna, wyłoniła się z piany morskiej. Skała Afrodyty i pobliska plaża przyciągają tłumy turystów (wcale się nie dziwię, bo tamta okolica zrobiła na mnie duże wrażenie). Czysta plaża zachęca do romantycznych spacerów, a poza sezonem letnim to dobra lokalizacja do odpoczynku. Klify i błękitne morze tworzą scenerię, którą warto uwiecznić na zdjęciach. ;)

5. Przylądek Cape Greco

Najbardziej wysuniętą na południowy-wschód częścią Cypru jest przylądek Cape Greco, znajdujący się niedaleko miejscowości Ayia Napa. Sam przylądek leży na terenie niewielkiego Narodowego Parku Leśnego Kawo Greco (wstęp darmowy). Przylądek charakteryzuje się surowym, skalistym krajobrazem, jednak nie zawsze tak było – ludzka eksploatacja tego terenu doprowadziła do zaniku gęstego lasu jałowcowego, który dawniej tu rósł. 

Na terenie parku narodowego będziesz mógł zobaczyć endemiczne gatunki roślin i zwierząt (występują tylko na Cyprze). Wapienne klify, które znajdziesz na miejscu sięgają nawet 10 m wysokości (śmiałkowie urządzają sobie z nich skoki do wody), a wdrapując się na nie, zapewnisz sobie malownicze widoki na całą okolicę.

Klify na przylądku Cape Greco skrywają wiele jaskiń, a najpopularniejszą z nich jest Jaskinia Cyklopów, w której miał mieszkać mitologiczny Cyklop Polifem. Zwróć uwagę na uroczy kościółek Ayioi Anargyro, który swoją biało-błękitną elewacją idealnie wpisuje się w morski krajobraz. Kamara Tou Koraka to formacja skalna, przypominająca most, jednak poruszanie się po nim jest niemożliwe i grozi zawaleniem, więc nie pozostaje nic innego jak tylko rzut oka z zewnątrz. 

W Narodowym Parku Leśnym Kawo Greco znajdziesz aż 16 km szlaków turystycznych (łatwych lub średnio-zaawansowanych), po których możesz spacerować lub jeździć na rowerze. Po długim spacerze odpocząłem na małej, uroczej  plaży Konnos otoczonej wzniesieniami porośniętymi sosnami. 

6. Park Archeologiczny Nea Pafos z listy UNESCO z Grobowcami Królewskimi

Podczas mojej podróży po Cyprze, w planie zwiedzania musiał pojawić się Park Archeologiczny Nea Pafos, który od 1980 roku widnieje na Liście światowego dziedzictwa UNESCO. Zobaczenie tej atrakcji zajęło mi najwięcej czasu podczas zwiedzania Pafos, ale wcale tego nie żałuję – to miejsce przesiąknięte jest historią. Najważniejszymi odkryciami dokonanymi na tym terenie przez archeologów są Dom Dionizosa, Dom Tezeusza, Dom Orfeusza i Dom Aiona. 

We wszystkich czterech domach obejrzysz dobrze zachowane mozaiki przedstawiające głównie sceny z mitologii greckiej oraz geometryczne wzory. Najbardziej spodobała mi się ta, która uwiecznia mit odkrycia i przekazania ludzkości wytwarzania wina (Dom Dionizosa) – sam się domyśl dlaczego. ;)

Na terenie Parku Archeologicznego Nea Pafos znajdziesz także pozostałości po dawnej agorze, czyli placu głównym, wokół którego toczyło się życie mieszkańców starożytnego Pafos. Warto zobaczyć również Grobowce Królewskie z listy UNESCO wykute w skale, choć nazwa może być myląca (nie spoczął w nich żaden król). Były one zarezerwowane dla rodziny Ptolemeuszów, a także najbogatszych obywateli. Niestety oprócz kolumn w stylu doryckim i samych grobowców nie zobaczysz nic więcej, dlatego że ich cenne elementy zostały dawno rozkradzione. Gratką dla miłośników historii będzie dwupiętrowy zamek w Pafos, który pamięta czasy Cesarstwa Bizantyjskiego.

Całą wyspę wygodnie zwiedza się wynajętym autem, bo daje ono o wiele większą elastyczność i pozwala zobaczyć znacznie więcej miejsc niż przy korzystania z autobusów. Najwygodniej jest wypożyczyć auto już na lotnisku. Niżej lista najtańszych aut w wypożyczalni, z której korzystałem już na Krecie, w Gruzji, Albanii i Czarnogórze.

7. Plaża Nissi Beach i imprezowe zaplecze w Ayia Napa

Mimo, że nie jestem typem imprezowicza, postanowiłem zajrzeć do kurortu Ayia Napa, gdzie kolejne kluby i bary wyrastają jak grzyby po deszczu. Wśród turystów i mieszkańców miasto ma miano największej imprezowni na Cyprze (często jest porównywany do Ibizy). Na tej części wyspy znalazłem się z jednego powodu – chcieliśmy zażyć trochę promieni słonecznych i kąpieli na plaży Nissi Beach, znajdującej się blisko Ayia Napa. Plaża uznawana jest za jedną z piękniejszych na Cyprze, a morze u jej wybrzeża ma turkusowy kolor – zachwyt nad nią jest jak najbardziej uzasadniony. Jednak dużym minusem jest to, że w sezonie letnim ta niewielka, bo mierzącą tylko pół kilometra plaża jest mocno przeludniona.

Samochód zostawiłem na jednym z parkingów (lokalizacja na mapie: 34.98614584, 34.011629372) i ruszyłem na spacer wzdłuż wybrzeża, prosto do Mostu Zakochanych (Mostu Miłości), mijając po drodze plaże Pantachou Beach i Glyki Nero Beach. Most Miłości to łuk skalny wykształcony wskutek działalności wody i wiatry – łudząco przypomina Kamara Tou Koraka (kamienny łuk w Narodowym Parku Leśnym Kawo Greco).

Polecam zajrzeć do Sculpture Park, gdzie obejrzysz nowoczesne rzeźby antycznych bóstw i mitycznych potworów. Bezpośrednio do parku przylega drugi, tzw. park kaktusów, który jest trochę zaniedbany i wymaga ręki ogrodnika. W okolicy Ayia Napa znajduje się także przylądek Makronissos, oferujący wczasowiczom malowniczo położoną plażę (Makronissos Beach).

8. Najlepsze plaże na Cyprze

Cypr jest znany jako klejnot Morza Śródziemnego, a turystów przyciąga swoimi malowniczymi plażami o drobnym, złocistym piasku i błękitnych wodach. Na wyspie czeka na Ciebie ponad 160 plaż w różnych lokalizacjach. Największą popularnością cieszy się Nissi Beach leżąca w pobliżu kurortu Ayia Napa, która znana jest z imprez z muzyką na żywo. Tuż obok wybrzeża znajdziesz małą wysepkę Nissi (plaża zawdzięcza jej nazwę), do której możesz się dostać pieszo – woda jest płytka i ciepła.

Znacznie spokojniejszą plażą jest Makronissos Beach (około 10 minut drogi samochodem z Ayia Napa). Zejście do wody jest łagodne, dlatego plaża sprawdzi się dla rodzin z dziećmi, a w przerwie od pływania możesz obejrzeć katakumby (lokalizacja na mapie: 34.98128095, 33.95439502). Z Larnaki w łatwy sposób możesz się dostać do plaży Kalymnos Beach (droga samochodem zajęła mi ok. 30 min). Plaża zrobiła na mnie duże wrażenie – ciemny piasek kontrastuje z białymi jak śnieg kamieniami i klifami, które ją otaczają. 

Około 6 km od Pafos znajdziesz plażę Lara Beach, która jest domem dla żółwi zielonych – obowiązuje na niej zakaz używania leżaków i parasoli. W sezonie lęgowym plaża jest chroniona, a poruszać się po niej możesz jedynie wyznaczonymi szlakami. Przy drodze prowadzącej z Limassol do Pafos znajdziesz m.in Kourion Beach, plażę Zapalo czy Prolimnos Beach, ale moim zdaniem na szczególną uwagę zasługuje Pissori Beach – idealna dla amatorów pływania.

9. Masyw górski Troodos i klimatyczne wioski

Góry Troodos leżą w środkowo-zachodniej części Cypru i znajdują się na terenie leśnego parku narodowego. Najwyższym szczytem tego pasma jest góra Olimpos (nie mylić z górą Olimp w Grecji) wznosząca się na 1952 m n.p.m. – zbudowana ze skał wulkanicznych. To świetne miejsce dla miłośników pieszych wycieczek – czeka na Ciebie aż 10 szlaków turystycznych o różnych stopniach trudności. Podczas wędrówki możesz obserwować ptaki górskie, m.in. orła południowego czy sępa płowego. Polecam zabrać prowiant i w cieniu jednej z pachnących sosen urządzić sobie piknik, a w zimie pojeździć na nartach czy snowboardzie. Po górskich przygodach warto zajrzeć do okolicznych małych wiosek.

Podczas urlopu na Cyprze postanowiłem zwiedzić malutką wioskę Omodos, gdzie znajduje się klasztor Świętego Krzyża otoczony budynkami z arkadowymi krużgankami – wnętrze świątyni skrywa w sobie szczątki Krzyża Świętego i Świętego Sznura. Na zboczach góry Laona położona jest wioska Arsos, w której każdego roku pod koniec września odbywa się Święto Winogron (można obserwować w jaki sposób miejscowi wytwarzają wino). 

Moim zdaniem warto odwiedzić chociaż jeden (z 10) bizantyjski kościół wpisany na listę UNESCO, które są rozsiane po regionie Troodos. Najlepszym wyborem będzie kościół Agios Ioannis Lambadistis z dużym dziedzińcem i dobrze zachowanymi freskami. Tuż obok świątyni znajdziesz zagajnik, a w nim wenecjańskie mosty, które pomimo tego, że mają za sobą kawał czasu, zachowały się w doskonałym stanie. 

10. Wodospady Millomeris, Caledonian i Chantara

Przygodę z wodospadami na Cyprze najlepiej rozpocząć w miejscowości Platres, leżącej blisko masywu Troodos (możesz połączyć obie te wycieczki). Najbliżej wioski zlokalizowany jest największy na Cyprze wodospad Millomeris, którego kaskada osiąga 15 m wysokości. Woda pochodząca z górskiego źródła jest orzeźwiająca i możesz pomoczyć w niej nogi. Moim zdaniem wodospad najlepiej odwiedzić wiosną lub latem, kiedy otaczająca go roślinność budzi się do życia. 

Według mnie wodospad Caledonian, znajdujący się na wysokości 1330 m przyćmiewa wszystkie inne swoim naturalnym pięknem. Zaprowadzi Cię do niego szlak Kaledoński, który w przeciwieństwie do szlaku prowadzącego do wodospadu Millomeris, jest bardzo dobrze oznaczony. 

Wędrówka szlakiem jest przyjemna, a cienia dostarczają rosnące tam sosny kalembryjskie i czarne – inne rośliny rosnące na tym terenie są opatrzone tabliczkami, które pomogą Ci rozpoznać jaki to gatunek. Pokonanie trasy zajęło mi ponad 1,5 h i niezbędnymi okazały się wygodne, sportowe buty. 

Nieco dalej, tuż obok wioski Foini (Phini), możesz obejrzeć dwupoziomowy wodospad Chantara, ale prowadząca do niego droga nie jest przyjazna, szczególnie dla osób z lękiem wysokości przez strome zbocza i ostre zakręty. Jeśli będzie Ci mało atrakcji w ciągu jednego dnia (jak mi) to polecam pojechać do Klasztoru Troodhitissa z XIII wieku. We wnętrzu monastyru możesz obejrzeć ikonę Matki Bożej i ikonostas, ozdobiony płatkami czystego złota. 

11. White Rocks

Cypryjskiemu wybrzeżu wyjątkowości nadają wysokie, zbudowane ze skał wapiennych i kredowych klify, które mają śnieżnobiałe i beżowe odcienie, podkreślające lazurowe wody morza. O tym jakie piękne krajobrazy tworzą te formacje skalne przekonałem się odwiedzając Governor’s Beach i White Rocks znajdujące się blisko tej plaży. Na Governor’s Beach zastaniesz miękki, złocisty piasek, a co najważniejsze, jest na niej cicho i spokojnie. Hipnotyzującym widowiskiem są fale morskie odbijające się od ścian wybrzeża, które możesz obserwować z wierzchołków klifów. Uważam, że to świetne miejsce na długie rodzinne spacery przy zachodzącym słońcu. 

Całkiem przypadkiem trafiłem na farmę Dragon Fruit (lokalizacja na mapie: 34.71195542, 33.236972519) i sympatycznego pracownika, który opowiedział mi o procesie uprawiania smoczych owoców. Obok plantacji działa sklep, w którym kupiłem świeże i mięsiste mango, marakuję i oczywiście biały smoczy owoc. Jeśli nie goni Cię czas, to polecam podjechać na stanowisko archeologiczne Amathous, oddalone od White Rocks o 12 km (ok. 10 min samochodem). Amathous było jednym ze starożytnych miast królewskich na wyspie i zachowały się w nim świątynie, łaźnie oraz nekropolia, które możesz obejrzeć. 

12. Kanion Avakas i półwysep Akamas

Półwysep Akamas to malowniczy obszar położony na zachodnim krańcu Cypru, otoczony z jednej strony przez Morze Śródziemne, a z drugiej przez góry Akamas. Większa część półwyspu stanowi Narodowy Park Leśny Akamas, który sprzyja wszelkim aktywnościom fizycznym. Miłośnikom pieszych wędrówek polecam skalisty szlak Afrodyty, który w niektórych momentach ma strome odcinki (jednak są one do pokonania) – widoki rozciągające się stamtąd widoki na morskie wybrzeże są warte wysiłku. 

W przerwie od wędrówki możesz odpocząć na jednej z ławeczek wzdłuż szlaku. Mijając niewielką grotę z oczkiem wodnym znaną pod nazwą łaźnie Afrodyty nie sposób się nie zatrzymać i nie zrobić zdjęcia miejscu, gdzie według mitów kąpała się sama bogini miłości.  Po drodze spotkałem przyjaźnie usposobione dzikie kozy, a sama trasa zajęła około 3 godzin. 

Na półwyspie Akamas możesz zobaczyć kilka pięknych lagun. Zielona laguna to dziewicze i dzikie miejsce, do której dotrzesz wyłącznie przez kemping Aphrodite Family Eco Camping, jednak największe wrażenie zrobiła na mnie niebieska laguna z czystą, lazurową wodą. Na wyspie są tylko dwa kaniony – Avakas i Millomeris (góry Troodos), ale na dłuższy trekking najlepiej sprawdzi się ten pierwszy. 

Kanion Avakas tworzą wapienne skały, które mają jasne barwy i ciekawe kształty, a w dole płynie mały strumyk. Gdzieniegdzie ściany klifów są do siebie zbliżone na tyle, że tworzą jedynie wąską szczelinę i trzeba uważać na głowę przy przechodzeniu. W drodze powrotnej do Pafos zahaczyliśmy jeszcze o łaźnie Adonisa – na miejscu jest dwupoziomowy wodospad, zabiegi błotne, amfiteatr i Muzeum Tradycyjnego Domu Cypryjskiego.

13. Zbiornik na rzece Kouris i kościół św. Mikołaja

Zaledwie 15 km na północny zachód od Limassol znajduje się rezerwuar wody na rzece Kouris. Duże wrażenie zrobiła na mnie zapora, mierząca 110 m – dla porównania wodna  zapora na Jeziorze Solińskim ma tylko 82 m wysokości. W celu budowy zbiornika cała pobliska wioska Alasa została przeniesiona na sąsiedni teren. 

Wracając drogą B8 do Limassol, miałem z samochodu piękne widoki na zbiornik. Moim zdaniem najlepszym punktem widokowym jest miejsce, gdzie stoją ruiny kościoła św. Mikołaja, które dobrze wpisują się w okoliczny krajobraz. Od miejscowych mieszkających w miasteczku Alasa słyszałem, że kiedy poziom wody w zbiorniku podnosi się, fragmenty świątyni zostają prawie całkowicie zalane. Zaraz obok znajdziesz niewielką kaplicę z obrazami o tematyce religijnej. To co kuło mnie w oczy to śmieci, których niestety w okolicy jest pełno.

14. Starożytne miasto Kourion

Kurion to jedno z najstarszych miast na Cyprze – możesz w nim podziwiać budowle, których historia sięga starożytności (najstarszy obiekt w mieście datuje się na okres hellenistyczny, czyli około 325 rok p.n.e.) Według mnie najciekawszą atrakcją Kourion jest stanowisko archeologiczne, gdzie zobaczysz teatr grecko-rzymski (odrestaurowany i wykorzystywany do wydarzeń kulturalnych) oraz łaźnie. 

Zwiedzając willę Eustoliosa warto zwrócić uwagę na oryginalną, mozaikową posadzkę z motywami chrześcijańskimi, a tuż obok znajdziesz kościół Agios Ermogenis o surowej, kamiennej bryle. Na terenie starożytnego miasta Kourion znajdują się pozostałości po agorze (główny plac), przy której stoi wczesnochrześcijańska bazylika wzniesiona dla pierwszego biskupa Kourion. W całkiem dobrym stanie zachowało się nimfeum, czyli miejsce czci córek Posejdona (nimf).

Budynkami, do których warto wejść są także Dom Achillesa z mozaiką przedstawiającą spotkanie Achillesa z Odyseuszem, które miało na celu zapobiec wojnie trojańskiej oraz Dom Gladiatorów (jak sugeruje nazwa, zobaczysz w nim mozaikę z walczącymi gladiatorami). Nieco dalej od głównej bramy starożytnego miasta znajdziesz sanktuarium Apolla Hylatesa – świątynię nieprzypadkowo wybudowano z dala od budynków mieszkalnych, dlatego że była poświęcona Hylatesowi (opiekun lasów). 

W okresie panowania Imperium Rzymskiego sanktuarium stało się jednym z trzech najważniejszych miejsc kultu na wyspie. Pomiędzy sanktuarium Apolla Hylatesa a stanowiskiem archeologicznym w Kourion mieszczą się ruiny stadionu pochodzącego z II wieku, gdzie odbywał się pięciobój. Po intensywnym zwiedzaniu, możesz rozłożyć swój sprzęt plażowy na Kourion Beach lub na plaży Agios Ermogenis i odpocząć wśród szumu morskich fal.

15. Wioska Anogyra produkująca słodycze

Na Cyprze wciąż można znaleźć wioski, których początki sięgają wiele wieków wstecz, a czas jakby zatrzymał się tam w miejscu. Oprócz wiosek położonych w obrębie gór Troodos, warto zajrzeć także do wioski Anogyra, która leży 40 km od Limassol. Wioska słynie z wyrobu słodkich przysmaków znanych pod nazwą pasteli. 

Powstają one z miazgi drzewa karobowego (strąki nazywane są chlebem świętojańskim) i sezamu – przypominają trochę nasze polskie sezamki, a na całym Cyprze tylko w tej miejscowości wyrabia się je w tradycyjny sposób. W miasteczku możesz wejść do muzeum, które zostało poświęcone tym słodkim przekąskom – gwarantuję, że nie wyjdziesz stamtąd z pustymi rękami, ja kupiłem kilka paczek pasteli w przystępnej cenie.

W wiosce Anogyra obejrzysz pozostałości po klasztorze Timios Stavro – polecam wybrać się na spacer (spod muzeum ok. 15 min pieszo). Jest to mało popularna atrakcja, dlatego wokół nie ma prawie żadnego turysty, a miejsce emanuje spokojem. 

Bardzo fajnie spędziłem czas w Oleastro Olive Park, który leży na samym krańcu miasteczka. Na miejscu możesz wykupić prywatną wycieczkę po ogrodach oliwnych i zobaczyć jak powstaje organiczna oliwa. W cenie uwzględniona została degustacja oliwy i oliwek, przy której towarzyszyło nam kilka łaszących się do naszych nóg kotów. Na terenie gospodarstwa działa muzeum, gdzie zobaczysz maszyny niezbędne do tłoczenia oliwy z oliwek i nie tylko. 

16. Wioska Lefkara produkująca… koronki

U podnóża gór Troodos leżą wioski Omodos i Arsos, ale w tym rejonie możesz odwiedzić także wioskę Lefkara. Ta miejscowość ma bardzo malowniczy charakter, z wąskimi, krętymi uliczkami z mnóstwem śródziemnomorskich roślin. Moją uwagę przyciągała tradycyjna architektura starych domów pokrytych terakotą. Lefkara znana jest na całym świecie ze swoich wyrobów rękodzielniczych w postaci koronkowych haftów i biżuterii z filigranowego srebra, które wykonane są bardzo dokładnie i z dbałością o szczegóły. Warto dodać, że tradycje koronkarskie praktykowane w wiosce zostały wpisane na Listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. 

W Lefkarze działa Muzeum Tradycyjnego Haftu i Złotnictwa, które co prawda nie należy do największych, ale dokładnie przedstawia historię i proces powstawania biżuterii i rękodzieł koronkarskich. W wiosce znajdziesz sklepiki, gdzie kupisz oryginalne pamiątki w postaci ręcznie haftowanych serwet, a dużym zaskoczeniem było dla mnie to jak niektórzy sklepikarze próbowali powiedzieć coś po polsku i muszę przyznać, że całkiem dobrze im szło. ;) 

Polecam Ci zajrzeć do kawiarnii Lefkara Biscuit Cafe by Afroditi Nikolaou – wypijesz w niej smaczną kawę (również mrożoną) i zjesz pyszne ciasta, które własnoręcznie wypieka właścicielka. W ofercie znajdziesz także domowe ciastka ozdobione lukrem, układającym się w kształty tradycyjnych koronek lefkarskich.

17. Klasztor Stawrowouni

Klasztor Stawrowouni (Stavrovouni Monastery) jest prawosławnym męskim klasztorem na Cyprze, położonym na samotnej górze Stawrowouni (góra Świętego Krzyża), mierzącej 750 m n.p.m. Jego założycielką miała być św. Helena (matka cesarza Konstantyna Wielkiego) – przez sztorm została zmuszona do zatrzymania się na Cyprze, a w tym miejscu ufundowała świątynie ku czci relikwii krzyża, na którym umarł Jezus. 

Podczas zdobywania góry polecam odwracać się co jakiś czas, aby podziwiać widoki roztaczające się na okolicę – sama droga na szczyt to kręte serpentyny. Jeśli czujesz, że nie dasz rady pokonać trasy pieszo, to możesz zdecydować się na podjechanie pod samą bramę klasztoru samochodem, a tuż obok niej znajdziesz spory parking.

Na dziedzińcu klasztoru mieści się mały ogród, w którym mieszkający tam mnisi pogrążają się w refleksjach i medytują. Miałem to szczęście, że zostałem wpuszczony na teren klasztoru i mogłem zobaczyć, co skrywa jego wnętrze. Moją uwagę przykuły bogato zdobione freski i złoty ikonostas oraz kompozycje na ścianach przedstawiają początki tego miejsca. 

Najważniejszym i najcenniejszym obiektem kultu dla mnichów jest srebrny relikwiarz w kształcie krzyża, w którym przechowywany jest fragment Krzyża Jezusa. W kaplicy znajduje się także relikwiarz ze szczątkami mnichów. W świątyni obowiązuje zakaz fotografowania i nagrywania, dlatego postanowiłem przestrzegać tych zasad, a obrazy stamtąd pozostaną przecież w mojej pamięci. 

18. Zamek w Kolossi 

Zamek Kolossi mieści się na niewielkim wzniesieniu na samym końcu wioski Kolosi – oddalonej 14 km na zachód od Limassol. Jako miłośnik fortyfikacji obronnych i historii samej w sobie, nie mogłem ominąć tej twierdzy. Pierwszy zamek w tym miejscu został wzniesiony przez Franków w XIII wieku, a następnie ziemię przekazano Zakonowi św. Jana z Jerozolimy. Dziś możesz obejrzeć nowy zamek w stylu gotyckim, a także ruiny tych poprzednich (jest większy od tego w Pafos). Twierdza mierzy około 23 m, więc warto wdrapać się na taras widokowy, aby móc podziwiać widoki na okoliczne plantacje cytryn, pomarańczy i mandarynek.

Budowli w żaden sposób nie ujmuje to, że wnętrze jest surowe i puste, choć uważam, że powinny pojawić się eksponaty związane z obronnością wyspy i militaria. W zamku panuje  przyjemny chłód, dzięki grubym, kamiennym ścianom, z których jest wykonany. Nucąc pod nosem słyszałem jak dźwięk rozchodzi się po jednej z sal i przyjemnie rezonuje. 

Do zwiedzania udostępnione są 3 piętra – parter służy jako magazyn, a na dwóch pozostałych kondygnacjach były pomieszczenia mieszkalne. Koniecznie zwróć uwagę na zabytkowe kominki i XVI-wieczny fresk, który przedstawia ukrzyżowanie Jezusa. Przez małe okna umieszczone wysoko wpada bardzo mało światła, dlatego w pomieszczeniach panuje półmrok, co moim zdaniem nadaje temu miejscu wyjątkowego klimatu. 

19. Wrak statku Edro III

Droga na północ od Pafos skrywa wiele ciekawych miejsc, a jednym z nich jest wrak statku Edro III, który osiadł na mieliźnie w okolicy Pegei. Muszę przyznać, że maszyna mierząca 80 m zrobiła na mnie wrażenie. Patrząc na wrak pokryty rdzą mogłoby się wydawać, że tkwi w tym miejscu dobrych kilkadziesiąt lat – a wypadek miał miejsce zaledwie kilkanaście lat temu (w 2011 roku). Wrak zabezpieczono i usunięto z niego olej napędowy i inne niebezpieczne związki.  Były nawet próby holowania go, jednak zakończyły się niepowodzeniem. Dziś statek jest częścią morskiego krajobrazu, a rdza upodabnia go do klifów mających ciemnopomarańczowe kolory.

Wrak statku Edro III znajduje się blisko plaży, ale wejście na jego pokład jest niemożliwe. Możesz obejrzeć go tylko z zewnątrz i zrobić pamiątkowe zdjęcia. W klifach, które otaczają wrak mieszczą się wyżłobione przez wodę jaskinie i uważam, że warto zobaczyć je choćby z daleka. W pobliżu statku znajdziesz malowniczo położoną plażę Coral Bay, mającą kształt półksiężyca, czyste kąpieliska i drobny, żółty piasek.

Jeśli masz czas i ochotę, możesz udać się do jednego z wielu stanowisk archeologicznych na Cyprze, np. Archaeological Site of Maa – Palaeokastro, gdzie zobaczysz fragmenty murów w stylu cyklopowym i zabudowań pochodzących z okresu mykeńskiego (1200 rok p.n.e). Dzięki temu, że wypożyczyłem samochód, mogłem pojechać do miejscowości Tala. Leży w niej klasztor św. Neofita, którego część znajduje się w skale oraz Agios Neofytos CatPark – czyli obowiązkowy punkt dla miłośników kotów. 

20. Famagusta (Cypr turecki)

Famagusta to miasto portowe leżące na terenie Tureckiej Republiki Cypru Północnego, do którego zaprowadzi Cię Brama Lądowa. Główną atrakcją miasta są starożytne mury otaczające historyczne centrum miasta, stanowiące doskonały przykład architektury obronnej z okresu średniowiecza. W centrum znajdziesz katedrę św. Mikołaja, zbudowaną w stylu gotyckim, a obecnie pełniąca funkcję Meczetu Lali Mustafy Pashy. 

W Famaguście znajdziesz także plażę Palm Beach, na której możesz opalać się, pływać i odpoczywać na miękkim piasku od wielogodzinnego zwiedzania. Muszę przyznać, że byłem pozytywnie zaskoczony odwiedzinami starożytnego miasta Salamis, gdzie mogłem zobaczyć pozostałości po rzymskich łaźniach i teatrach (choć stanowisko jest znacznie mniejsze niż to w Pafos czy Kourion to warto poświęcić mu chociaż godzinę). 

W średniowieczu miasto było znaczącym ośrodkiem bizantyjskim, a później weneckim i właśnie w tym okresie wzniesiono wiele kościołów – po objęciu panowania przez Turków wiele z nich zamieniono na meczety (np. Kościół św. Katarzyny). Skazane na popadnięcie w ruinę zostały m.in. kościół św. Piotra i Pawła (zachował się w najlepszym stanie do naszych czasów), kościół św. Franciszka czy kościół łaciński św. Jerzego. Gratką dla miłośników historii będą odwiedziny w XIV-wiecznym Zamku Otello z czterema wieżami i sporym dziedzińcem, którego wejścia strzeże rzeźba skrzydlatego lwa.

21. Zamki w Kyrenii i św. Hilariona (Cypr turecki)

Kyrenia to niewielkie miasto portowe leżące w Tureckiej Republice Cypru Północnego – z jednej strony otoczone przez Morze Śródziemne, a z drugiej przez pasmo Gór Kyreńskich (nazywane Górami Pięciu Palców). W planie zwiedzania Kyreni uwzględnij zamek, który kiedyś bronił dostępu do portu. Do jego budowy wykorzystano kamienne bloki, a dzięki grubym murom przetrwał on kilka oblężeń. 

Budowla do lat 60. XX wieku pełniła funkcję więzienia i dopiero w po odzyskaniu przez Cypr niepodległości została otwarta dla turystów. Dziś w murach zamku działa muzeum, w którym głównym eksponatem jest wrak starożytnego żaglowca zatopionego przez sztorm ponad 2300 lat temu – replikę statku można obejrzeć w muzeum morskim w Ayia Napa.  W środku możesz zobaczyć także lochy, artefakty z epoki brązu znalezione w wiosce Kirni oraz bizantyjską kaplicę. 

Poza miastem znajdziesz atrakcję, którą powinieneś zobaczyć ze względu na jej położenie – zamek św. Hilariona leżący na wysokości 732 m n.p.m. w Górach Kyreńskich. To jedna z trzech warowni broniących niegdyś wybrzeża Cypru przed najazdami wrogów (inne twierdze znajdują się obok Kantary i Buffavento). Choć budowla nie zachowała się do naszych czasów w całej swojej okazałości (już w XV wieku została częściowo rozebrana przez Wenecjan) to wciąż robi duże wrażenie. Moim zdaniem najwygodniej dotrzeć do zamku samochodem – trasa jest wymagająca, a pokonanie jej pieszo nie należy do najłatwiejszych zadań (po drodze jest dość dużo schodów).