W artykule opowiadam o 6 atrakcjach Kruje i ciekawych miejscach, które poznałem w czasie spaceru po tym leżącym niedaleko Tirany mieście. Atrakcje skupiają się wokół działającego od setek lat Starego Bazaru handlującego rękodziełem, położonego na wzgórzu zamku Kalaja e Krujës i Muzeum Skanderbega. Kruja to dobry kierunek na jednodniową wycieczkę z Tirany – nawet, jeśli na zwiedzanie masz tylko kilka godzin.
Kruja to dawna stolica Albanii ważna dla historii Albańczyków, w której urodził się największy bohater narodowy – Giergij Kastrioti. Skandenberga możesz kojarzyć z pomnika i placu jego imienia w centrum Tirany. Kruję widać z daleka, bo zamek stoi na najwyższym w okolicy wzgórzu.
Przyjechaliśmy tu wypożyczonym autem z lotniska w Tiranie, jadąc na północ – w kierunku Szkodry i innych ciekawych miejscowości na urlop w Albanii. Wszystkie wskazówki i listę atrakcji oparłem na doświadczeniach z podróży po Albanii na własną rękę.
Gdzie spać w Kruji?
Nie powinieneś mieć problemu ze znalezieniem noclegu w Kruji. Miasto jest popularnym kierunkiem na krótkie wycieczki. Dysponuje więc bazą noclegową z obiektami o różnym standardzie, na każdą kieszeń – od hoteli po pensjonaty i apartamenty.
Pamiętaj, aby zarezerwować nocleg w Kruji z wyprzedzeniem, zwłaszcza w okresie letnim, kiedy najlepsze oferty mogą znikać bardzo szybko. Wychodzę z założenia, że przepłacanie za noclegi nie ma sensu – w końcu zaoszczędzone środki możesz wydać na masę innych, ciekawych przyjemności. ;)
Wybrałem trzy ciekawe i niedrogie noclegi, które powinny spełnić wymogi większości turystów. Na liście są jednocześnie budżetowe i wygodne opcje oraz coś dla osób ceniących sobie większy komfort i wygodę:
- Hotel Panorama Krujë – komfortowe pokoje z balkonami wychodzącymi na górskie widoki oraz restauracja serwującą tradycyjne dania albańskie, bardzo blisko centrum miasta i najważniejszych atrakcji Kruje,
- Rooms Merlika – Inside the Castle – opcja bardziej przyjazna kieszeni, prosto urządzone pokoje na terenie zamku w Kruje, brak zastrzeżeń co do czystości,
- Villa Duka – miejsce, w którym spędziliśmy świetny czas w czasie wizyty w Kruje. Uroczy i uczynny właściciel, czysty pokój, piękny widok z posesji na górskie otoczenie, prywatny parking tylko dla gości pensjonatu.
1. Kup unikalne pamiątki i rękodzieło na historycznym Starym Bazarze
alb.: Pazari i Krujës
Zwiedzanie Kruji proponuję Ci rozpocząć od wizyty na Starym Bazarze działającym w mieście od XVII wieku. Bazar był ważnym miejscem dla rozwoju Kruji, bo właśnie tutaj handlowano wytworzonymi w okolicy towarami, co rozwijało miejską gospodarkę i pomagało bogacić się kupcom. Współcześnie na kilkudziesięciu straganach nadal handluje się lokalnym rękodziełem oraz tradycyjnymi produktami – ubraniami, dywanami czy produktami spożywczymi.
Wielki Bazar to miejsce, w którym obkupisz się w pamiątki z Albanii, które będą zazwyczaj wyraźnie tańsze od tych kupowanych na wybrzeżu Adriatyku czy w Tiranie. Sklepikarze handlują aromatycznymi przyprawami znanymi z albańskiej kuchni i mają w asortymencie duży wybór herbaty i kawy. Są też bardziej “klasyczne” pamiątki jako magnesy, pocztówki czy materiałowe zakładki do książek.
Wędrując wśród wystawionych przed sklepiki towarów będziesz się powoli wspinał w kierunku zamku Kalaja e Krujës, do którego w dawnych czasach prowadził nieprzerwany ciąg kramów (dzisiaj jest ich nieco mniej). Przechodząc kilka razy przez Wielki Bazar, w końcu ulegliśmy i zdecydowaliśmy się kupić ręcznie tkany dywan. Był na szczęście na tyle kompaktowy, że zmieścił się bez problemu do bagażu podręcznego.
Będąc w okolicy Starego Bazaru radzę Ci zatrzymać się na chwilę przy punkcie widokowym, z którego spojrzysz na pofałdowaną okolicę miasta. Punkt znajdziesz przy wejściu na Stary Bazar od strony Hotelu Panorama Kruje. To moim zdaniem jedno z najlepszych miejsc, od których możesz zacząć zwiedzanie miasta. W hotelu znajduje się restauracja.
Na Starym Bazarze w Kruji panuje spokojna atmosfera bez presji ze strony sprzedawców, żeby natychmiast kupić coś od każdego z nich (a taką presję czuliśmy np. w Stambule). Sklepikarze są przyjaźni i choć zachęcają do odwiedzania ich straganów, nie jest to uciążliwe. Wielu z nich rozumie język polski, co ułatwia komunikację i sprawia, że trzeba mieć się na baczności plotkując między sobą. ;)
W jednym z kramików pracowała sympatyczna dziewczyna, która płynnie mówiła po polsku, chociaż nigdy nie była w Polsce ani nie uczyła się naszego języka na kursie. Trudno się było jej oprzeć, więc zdecydowaliśmy się kupić pamiątkę właśnie u niej. Padło na tradycyjny tygielek do przygotowywania kawy po turecku, za który zapłaciliśmy 10 euro.
Jeśli po zakupach masz ochotę odpocząć lub chcesz spróbować lokalnej kuchni, to w pobliżu bazaru znajdziesz kilka przytulnych kawiarni i restauracji. Jedną z naszych ulubionych miejscówek jest Bar Kafe Derexhiku w samym centrum miasta. Możesz tu spróbować albańskich potraw i przy filiżance kawy obserwować Stary Bazar.
2. Poszukaj pięknych widoków wdrapując się na zamek Kalaja e Krujës
alb.: Kalaja e Krujës
Kolejnym miejscem, które powinieneś zobaczyć w Kruji, jest zamek Kalaja e Krujës. To ciekawa atrakcja nie tylko dla pasjonatów historii. Z twierdzy Kruja roztacza się widok na panoramę miasta i okolicznych gór. Zamek znajduje się na wzgórzu, do twierdzy prowadzi lekko stroma, ale niewymagająca uliczka wyłożona kamieniem – bez problemu poradzisz sobie w klapkach czy podjedziesz wózkiem. Wdrapując się na zamek przejdziesz obok straganów Starego Bazaru.
Zwiedzanie zamku i Muzeum Skanderbega zajmie Ci ok. 2 godzin. Wstęp na teren twierdzy jest bezpłatny, a bilet do muzeum kupisz w kasie przy wejściu do obiektu. Biletów nie można niestety kupić przez Internet.
Zamek w Kruji to miejsce historycznie ważne dla Albańczyków. W połowie XV wieku, pod wodzą Skanderbega, był on punktem obrony przed osmańskimi najeźdźcami i symbolem walki o niezależność i niepodległość. Niestety trzęsienie ziemi w 1617 r. zniszczyło sporą część twierdzy. Nie odebrało to jej ładnego położenia na szczycie wzgórza, które podobnie jak znajdujące się na zamku Muzeum Skanderbega przyciągają turystów.
Żeby najlepiej poczuć ducha miejscowości, polecam pieszą wycieczkę przez Stary Bazar i krótkie podejście do starej warowni stromą, kamienną drogą. Z daleka zobaczysz zamkową wieżę, którą obejrzeć można tylko z zewnątrz. Jeśli nie masz ochoty na wysiłek, na zamek wjedziesz też samochodem, a potem zaparkujesz go za darmo tuż obok wieży.
3. Zajrzyj do Muzeum Skanderbega i poznaj lepiej historię Albanii
alb.: Muzeu Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu
Zwiedzając ruiny zamku, zajrzyj do Muzeum Skanderberga, które znajduje się w odrestaurowanej części twierdzy. Budynek trudno będzie przegapić – jest monumentalny i ładnie prezentuje się na tle otaczających go gór. Muzeum największego bohatera narodowego Albanii nie mogło się w końcu znaleźć w przypadkowym miejscu.
Sprawdź artykuł: Gdzie jechać do Albanii? 15 dobrych miejsc na urlop i wakacje
W muzeum zobaczysz eksponaty związane z historią Albanii, m.in. zbroje, broń, tarcze i inne elementy autentycznego uzbrojenia używanego przez Skanderbega i jego wojska. Oprócz dokumentów, obrazów i rzeźb w muzeum znajdziesz też kopię rezydencji Skanderberga, która pozwoli Ci przenieść się w czasie do okresu jego życia. To dobry wybór jeśli chcesz lepiej zrozumieć niepodległościową historię Albanii i jej dziedzictwo kulturowe, a przez to pełnej zwiedzać kraj.
Jeśli nie chcesz sprawdzać, co do zaoferowania mają muzealne zbiory albo goni Cię czas, wdrap się na zamkowy dziedziniec, aby obejrzeć budynek muzeum z zewnątrz. Podczas swoich podróży doceniam poznawanie historii i kultury, dlatego polecam Ci zajrzeć do środka, a później zrobić sobie przerwę w restauracji KROI serwujące dania kuchni albańskiej. Dokładne zwiedzanie ruin zamkowego kompleksu zajmuje ok. 2 godzin, ale najważniejsze zakątki da się zobaczyć w mniej niż godzinę.
4. Poznaj jeszcze lepiej historię Albanii w Muzeum Etnograficznym
alb.: Muzeu Etnografik Krujë
Muzeum Etnograficzne leżące po sąsiedzku z Muzeum Skanderbega to miejsce, w którym możesz bliżej poznać historię regionu i całego kraju. Odwiedź Muzeum Etnograficzne, które również znajduje się na terenie zamku. Tematyka muzeum na pierwszy rzut oka może się wydawać dość nudna, ale moim zdaniem to dobre miejsce zaznajomienie się z dziedzictwem kulturalnym Albanii.
Muzeum Etnograficzne od ponad roku jest zamknięte z powodu remontu (stan na 10.2023 r.) – przy odrobinie szczęścia uda Ci się zerknąć przez bramę i zobaczyć budynek, w którym się znajduje. Data otwarcia obiektu nie jest jeszcze znana.
Na ekspozycji zobaczysz sporo historycznych przedmiotów pamiętających Albanię sprzed setek lat. Dowiesz się tutaj również sporo na temat rękodzieła, które wytwarzane jest tutaj od wieków i które możesz kupić na znajdującym się niedaleko Starym Bazarze. Duży wpływ na atrakcyjność tego miejsca ma w moim odczuciu to, że muzeum znajduje się w oryginalnym XVIII wiecznym domu – dzięki temu sam budynek można uznać za eksponat. ;)
5. Spróbuj tradycyjnej, albańskiej kuchni
Będąc w Kruji, koniecznie spróbuj regionalnej kuchni i dań przygotowywanych z lokalnych produktów. Wyznaję zasadę, że nowe miejsca trzeba nie tylko podziwiać, ale też smakować. ;) Albańska kuchnia jest pod względem typów produktów zbliżona do tego, co pojawia się na polskich talerzach, więc mi udało się bardzo szybko polubić z lokalnymi daniami.
Sprawdź artykuł: Wakacje w Albanii na własną rękę – co wiedzieć przed wyjazdem?
Kruja słynie z serów, takich jak djathë i bardhë (ser biały), które idealnie sprawdzą się jako przekąska lub składnik dań głównych. Jeśli mówimy o przystawkach, polecam też spróbować tradycyjnych przekąsek jak burek (uwielbiałem go, kiedy jeszcze jadłem dania z mąką pszenną) lub pita. Są one pełne aromatycznych przypraw i smaków typowych dla kuchni bałkańskiej. Burka można znaleźć z różnym nadzieniem – mój faworyt to burek z ziemniakami.
Kuchnia albańska jest dość różnorodna i oferuje spory wybór potraw bezglutenowych – co dla niektórych może mieć znaczenie (np. dla nas). Polecam spróbować m.in. Tavë Kosi, składającego się z jagnięciny, ryżu i jogurtu oraz kofte, czyli grillowane kiełbaski z mielonego mięsa wieprzowego lub wołowego.
Kruja to również miejsce, gdzie spróbujesz lokalnych win i alkoholi jak np. rakija. To popularny alkohol w całych Bałkanach, więc pewnie znasz go już z Czarnogóry czy Chorwacji. Możesz spróbować różnych smaków rakiji w zależności od regionu i dostępnych owoców (podawany jako aperitif lub alkohol towarzyszący tradycyjnym potrawom).
Kolejnym ciekawym trunkiem jest mistrak, czyli tradycyjny alkohol wytwarzany głównie z jabłek oraz lokalna wódka Skënderbeu. Alkohole znajdziesz w restauracjach, sklepach i na Starym Bazarze. W niektórych miejscach z pamiątkami będziesz miał szansę przetestować alkohole – sprzedawcy nalewają turystom małe, degustacyjne porcje. Uwaga na zbyt częste testy. ;)
6. Wybierz się na jednodniową wycieczkę poza miasto
Na zwiedzanie Kruji przeznacz przynajmniej połowę dnia. Ciekawym rozwiązaniem może być nocleg w Kruje i skorzystanie z jednodniowych wycieczek prowadzonych przez lokalnych przewodników po atrakcjach w okolicy. Wybór tej opcji pozwoli Ci jeszcze lepiej poznać albańską kulturę i zwyczaje oraz urozmaicić sobie czas, spędzając go w oryginalny sposób.
Kruja nie jest tak popularną bazą wypadową do wycieczek zorganizowanych jak miasta znajdujące się na wybrzeżu. Przejrzałem jednak dostępne propozycje i udało mi się wybrać kilka interesujących opcji:
- szybka wycieczka z przewodnikiem po Tiranie – jeśli masz ograniczony czas, ta szybka wycieczka pozwoli Ci zobaczyć najważniejsze miejsca w Tiranie w niecałe 2 godziny. To idealna opcja dla osób o napiętym grafiku – szczególnie, jeśli masz już niedługo lot do Polski albo chcesz więcej czasu spędzić na wybrzeżu.
- kurs gotowania dań kuchni albańskiej – to propozycja dla wszystkich, którzy chcieliby lepiej poznać lokalną kuchnię i jej przepisy podczas lekcji gotowania. W czasie kursu nauczysz się przygotowywać albański obiad składający się z trzech dań – i co najważniejsze, będziesz go mógł po wszystkim zjeść. ;)
Niżej znajdziesz jeszcze kilka dodatkowych aktywności i wycieczek po okolicy Kruje, które są moim zdaniem interesujące. Wybrałem takie, które mają wysoką ocenę wśród uczestników i pozwalają przeżyć jakieś unikalne, ciekawe doświadczenia, o których będziesz mógł opowiadać po powrocie do Polski. ;)
Jeśli nie masz ochoty na korzystanie ze zorganizowanych wycieczek, pozostaje Ci jeszcze zorganizowanie sobie czasu samodzielnie. Przydaje się wtedy wynajęty samochód, który daje Ci dużą elastyczność i pozwala zaoszczędzić masę czasu na przemieszczaniu się między kolejnymi punktami programu zwiedzania. My wypożyczyliśmy auto już na lotnisku w Tiranie. Niżej znajdziesz najtańsze samochody z wypożyczalni, z której korzystaliśmy już w Albanii, Czarnogórze, na Krecie i w Gruzji.
Jakie atrakcje warto zobaczyć w okolicy Kruje?
Kruja ze względu na swoje położenie i bliskość stolicy jest dobrą bazą wypadową do zwiedzania własnym lub wypożyczonym autem. Swój wyjazd możesz urozmaicić o zwiedzanie okolicznych atrakcji. Oto kilka propozycji, które polecam Ci wziąć pod uwagę podczas planowania urlopu w Albanii.
1. Tirana
Tirana to największe miasto i stolica Albanii, która znajduje się nad rzeką Ishëm. Bywa określana przez turystów jako jedna z najmniej ciekawych europejskich stolic ze względu za brak “wielkich zabytków”, jednak ja lubię ten klimat i lubię tu wracać. ;) Najważniejsze miejsca w Tiranie zobaczysz w jeden dzień, ale polecam zatrzymać się na kilka nocy, aby poczuć atmosferę panującą wieczorem, kiedy wszyscy mieszkańcy wychodzą na dwór po upalnym dniu.
Podczas wizyty w Tiranie, odwiedź centralny Plac Skanderbega z i obejrzyj mozaikę na budynku Narodowego Muzeum Historycznego. Zajrzyj również do BUNK’ART 2, czyli pozostałości po sieci bunkrów, wybudowanych na rozkaz dyktatora Albanii – Envera Hodży. Po całym dniu wędrówek po Tiranie polecam Ci obejrzeć zachód słońca z piramidy Hodży, która stała się popularnym miejscem spotkań wśród mieszkańców.
2. Jezioro Bovilla i Góra Gamti
Wycieczka nad turkusowe jezioro Bovilla to kolejna propozycja na aktywne spędzenie czasu w okolicach Kruji i nieoczywista atrakcja Albanii. Znajdziesz tu szlaki trekkingowe, które prowadzą przez piękne górskie krajobrazy, a po dotarciu do celu, możesz urządzić sobie piknik i odpocząć po wędrówce w otoczeniu natury.
Góra Gami, znajdująca się powyżej jeziora Bovilla, jest popularnym miejscem dla wspinaczy i miłośników trekkingu. Wejście na szczyt nie jest wymagające, ale warto przygotować się do wycieczki i zabrać ze sobą zakryte buty sportowe. Na miejsce możesz dotrzeć samochodem lub zdecydować się na jednodniową wycieczkę z Tirany pod okiem lokalnego przewodnika.
3. Park Narodowy Przełęczy Shatme
Park Narodowy Przełęczy Shatme znajduje się między Krują a Burrel i jest dobrą opcją jeżeli szukasz miejsca na aktywny wypoczynek w naturze. Możesz tu uprawiać trekking, wspinaczkę górską, jazdę na rowerze górskim i wiele innych aktywności na świeżym powietrzu. Aby dotrzeć do parku z Kruji, będziesz musiał przedostać się przez urokliwy kanion Vaja.
Na terenie parku odnajdziesz źródła wód mineralnych, z których najbardziej znanym jest źródło Królowej Matki (Kroi i Nenes Mbretëreshë). Wybierając się na wycieczkę, możesz podziwiać majestatyczne góry, doliny, rwące rzeki i krystalicznie czyste jeziora. Park jest domem dla bogatej różnorodności flory i fauny. Spotkasz tu wiele gatunków ptaków, ssaków i roślin endemicznych, które nie występują nigdzie indziej na świecie.
4. Droga przez Kanion Bovilla
Droga przez Kanion Bovilla to atrakcja popularna wśród turystów i okolicznych mieszkańców, którzy szukają chwili spokoju w otoczeniu przyrody. Idąc na wycieczkę nad jezioro Bovilla, możesz upiec dwie pieczenie na jednym ogniu i przy okazji zwiedzić kanion. Jest to dobra opcja na piesze wędrówki, jazdę rowerem górskim, pikniki i kąpiele w jeziorze. Koniecznie zabierz ze sobą aparat fotograficzny i uwiecznij piękne widoki.
Zwiedzanie atrakcji – moje wskazówki i informacje praktyczne
Kruja to jedna z chętniej wybieranych miejscowości na wakacje w Albanii, więc w sezonie letnim do miasta przyjeżdża sporo turystów. Poniżej zebrałem dla Ciebie kilka porad, które ułatwią Ci zaplanowanie urlopu w mieście:
- zawsze miej w portfelu trochę gotówki – podczas zwiedzania Albanii zawsze warto mieć przy sobie gotówkę. W wielu miejscach zapłacisz kartą, ale często spotkasz się z tym, że sprzedawca nie zgodzi się na tę formę płatności (np. na straganach i w mniejszych sklepach, w niektórych restauracjach). Dawniej bankomaty Credins Bank nie wymagały prowizji za wypłatę gotówki (najbliższy w Fushë-Krujë), ale z tego co wiem, po wakacjach 2023 r. się to niestety zmieniło.
- po mieście poruszaj się pieszo – Kruja leży około 30 kilometrów na północ od Tirany, stolicy Albanii. Najłatwiejszym sposobem dotarcia do Kruji jest wynajęcie samochodu, ale możesz skorzystać też z publicznego transportu autobusowego z Tirany. W Kruji poruszaj się pieszo, aby odkryć uroki miasta – wszystko jest tu pod ręką, a główne atrakcje leżą blisko siebie. Możesz również wynająć taksówkę lub skuter, jeśli planujesz odwiedzić okoliczne atrakcje.
- ubierz się odpowiednio – Kruja leży w górskim otoczeniu, więc nawet w okresie letnim wieczory mogą być chłodniejsze niż w Tiranie. Bądź przygotowany na zmienne warunki pogodowe i zabierz ze sobą kilka cieplejszych ubrań. Jeśli planujesz wędrować po okolicy, przydadzą Ci się wygodne buty.
Jak dojechać do Kruji?
Dłuższe dystanse w Albanii możesz pokonywać samochodem lub lokalnymi i dalekobieżnymi autobusami. Nie możesz liczyć w tej kwestii na kolej, która od wielu lat praktycznie nie istnieje (pociągi są w opłakanym stanie, a rozkładu jazdy nie można nigdzie znaleźć).
Większość autobusów jeździ według rozkładu, jednak najbezpieczniej jest sprawdzać i dopytywać o godziny odjazdów bezpośrednio na dworcach czy przystankach. Jednym z punktów orientacyjnych, które możesz obrać jako miejsce przesiadki jest Tirana, oddalona ok. 30 km od Kruji.
Możesz też skorzystać ze stron internetowych, na których zaplanujesz podróż. Do Kruji dojedziesz nie tylko z Tirany, ale także Szkodry, Durres i innych większych miast:
- Rome2rio – na stronie wyszukasz połączenia transportem publicznym. Wystarczy, że podasz punkt startowy i końcowy, aby uzyskać propozycję najwygodniejszej opcji transportu.
- Busbud – znajdziesz tu informacje na temat dostępnych połączeń autobusowych, cen i dostępności biletów.
Co jeszcze powinieneś przeczytać?
To wszystko, co powinieneś moim zdaniem wiedzieć o zwiedzaniu atrakcji i najciekawszych miejsc w Kruje. Spędziłem w mieście dobry czas – na tyle, że zostaliśmy tu na noc, bo chcieliśmy zobaczyć jeszcze budzące się do życia, wolne jeszcze od turystów uliczki starej części miasta. Dopasuj program zwiedzania do Twoich preferencji i nie zwlekaj z rezerwacjami noclegów – szkoda, żeby najciekawsze miejsca przeszły Ci koło nosa. Życzę udanego zwiedzania i jak najlepszej pogody w Albanii!