Muzeum Józefa Stalina to miejsce, przez które o niewielkim Gori jest głośno na całym świecie. Miasto wpisało się do historii jako miejsce, w którym urodził się Józef Stalin – przywódca Związku Radzieckiego i zbrodniarz wojenny. Działające w Gori Muzeum Stalina to specyficzne i budzące emocje miejsce, którego zwiedzanie jest unikalnym przeżyciem.
Muzeum Stalina to powszechnie rozpoznawana, ale kontrowersyjna atrakcja Gori. Nie znaczy to jednak, że powinieneś zrezygnować ze zwiedzania tego muzeum, które zaliczyłbym do najbardziej osobliwych miejsc, które warto zobaczyć Gruzji.
Wizyta w muzeum była dla mnie niepowtarzalnym przeżyciem, które moim zdaniem warto sobie zafundować. Turyści przyjeżdżają tu często w przerwie od zwiedzania Tbilisi, w ramach jednodniowej wycieczki ze stolicy. Zobaczmy, co kryje Muzeum Stalina.
Zwiedzanie Muzeum Stalina. Czego możesz się spodziewać?
Józef Stalin jest w Gori nadal obiektem dumy. Muzeum Józefa Stalina nie da się w mieście nie zauważyć. Budynek stoi na jedynym skrawku zieleni w centrum miasta nazwanym Placem Stalina. Do placu prowadzi główna, szeroka ulica nosząca oczywiście nazwę Alei Stalina, którą dotrzesz pieszo z dworca kolejowego.
Zbyt wiele Stalinów na metr kwadratowy? Będzie ich jeszcze więcej, gdy tylko przekroczysz mury muzeum. Decydując się na zwiedzanie Muzeum Stalina, musimy przygotować się na prezentacji historii w sposób zupełnie nieznany w europejskich muzeach.
Brakuje tu jakiejkolwiek wzmianki o okrucieństwie polityki Józefa Stalina czy zbrodniach wojennych, jakich masowo dokonywał. Ekspozycja milczy o udziale Stalina w wojennych zbrodniach, obozach przymusowej pracy, wymordowaniu tysięcy ludzi podczas tzw. Wielkiego Terroru.
Muzeum jest hołdem ku czci wielkiego mieszkańca Gori – i nic poza tym. Okresy w życiu Stalina, o których ciężko mówić w superlatywach, są przez Muzeum całkowicie przemilczane.
Biografia wodza pełna jest wieloletnich dziur. Brakuje chociażby okresu między 1922 a 1941 r. lub czasów powojennych – od 1945 do 1953 r. Muzeum Stalina daje do zrozumienia, że lata te były na tyle nieciekawe, że nie warto poświęcać im miejsca w muzealnej ekspozycji.
Dla wielu mieszkańców Gori Józef Stalin pozostaje bohaterem i najsłynniejszym Gruzinem. Jego postać pokazała, że syn biednego szewca z prowincji Związku Radzieckiego mógł odbić się od dna i rządzić połową świata.
O czym trzeba pamiętać przed wyjazdem do Gruzji?
Zarezerwuj dobre noclegi: zrób to wcześnie, żeby zaoszczędzić i mieć duży wybór.
Wykup ubezpieczenie: przed wyjazdem zawsze wykupuję polisę, żeby mieć ochronę w nieprzewidzianych sytuacjach. Nie chcę sprawdzać, ile kosztują usługi medyczne na miejscu.
Wynajmij tani samochód: Gruzję zwiedza się najlepiej, gdy jesteś elastyczny. Z autem zobaczysz więcej w krótszym czasie i dotrzesz do miejsc, do których nie dojeżdżają busy.
Wymień złotówki na lari: możesz korzystać z polskiej karty, ale od jakiegoś czasu korzystam z karty Curve, która oferuje bardzo dobre przeliczniki po kursie międzybankowym.
Odpal mapę atrakcji Gruzji na telefonie: zaznaczyliśmy na niej setki najciekawszych atrakcji, polecanych restauracji i noclegów, żebyś nie musiał tego szukać samodzielnie.
Zamów indywidualny plan Twojej podróży do Gruzji: możemy wszystko zaplanować za Ciebie – wybrać atrakcje, zaplanować dojazdy, zaproponować hotele i dobre restauracje. Dostaniesz od nas plik z gotowym planem na każdy Twój dzień w Gruzji.
Wybierz najciekawsze wycieczki z przewodnikiem: sprawdź dostępne wycieczki oraz aktywności i zaoszczędź sporo czasu, oglądając z wycieczką kilka atrakcji jednego dnia.
Jak dojechać do Muzeum Stalina w Gori z Tbilisi?
Do Gori możesz dojechać z Tbilisi na kilka sposobów – wszystko zależy od tego, ile masz czasu i czy chcesz zobaczyć tego dnia więcej niż tylko Muzeum Stalina:
- marszrutką, która odjeżdża z placu Didube przy stacji metra,
- wynajętym samochodem (najlepiej już na lotnisku), który ułatwi Ci zwiedzanie całej Gruzji i zaoszczędzi masę czasu,
- taksówką lub prywatnym samochodem – one też czekają na placu Didube,
- ze zorganizowaną wycieczką z lokalnym przewodnikiem – w czasie wyprawy zajrzysz też do Mcchety, monastyru Jvari z listy UNECO i do skalnego miasta Uplisciche.
Kursów marszrutek jest w ciągu dnia przynajmniej kilkanaście. Pojedź na dworzec rano, żeby mieć więcej czasu na zwiedzanie. Dawniej z autobusu wysiadało się na dworcu niedaleko twierdzy w centrum Gori, ale przeniesiono go na północ. Czeka Cię albo spacer (2,5 km), albo przejazd taksówką.
Zapytaj również o cenę przejazdu kierowców prywatnych samochodów na placu Didube – może być szybciej i niewiele drożej (a przy tym elastycznie – mogą zawieźć Cię też do skalnego miasta Uplisciche). Nie będziesz musiał brać taksówki z dworca w Gori do centrum.
Wygodną opcją na dojazd do Gori i Muzeum Stalina jest też wypożyczony samochód (my właśnie tak zwiedzaliśmy Gruzję). Zarezerwowaliśmy go z odbiorem na lotnisku w Kutaisi, byliśmy więc elastyczni i mogliśmy zobaczyć znacznie więcej atrakcji w krótkim czasie. Wpisz niżej datę podróży, żeby zobaczyć listę dostępnych, tanich aut z wypożyczalni, z której korzystaliśmy w Albanii, Czarnogórze i na Krecie.
Ciekawą opcją jest też zorganizowana wycieczka startująca z Tbilisi, dzięki której bardzo efektywnie wykorzystasz cały dzień. Pojedziesz do pierwszej stolicy Gruzji – Mcchety, później zobaczysz ładnie położony monastyr Jvari, zajrzysz do Gori i Muzeum Stalina, a potem do skalnego miasta Uplisciche. Niżej możesz sprawdzić cenę i wolne terminy wycieczki.
Co zobaczymy w Muzeum Stalina?
Próbując zachować poprawność polityczną powiem, że Muzeum Stalina przedstawia pewien punkt widzenia na życie i dokonania Iosifa Wissarionowicza Dżugaszwili. “Stalin” był tylko przydomkiem, który miał pozwolić na zapomnienie społeczeństwa o gruzińskich korzeniach dyktatora.
Stąd widać paradoks – Gori od dziesiątek lat chwali się swoim mieszkańcem i stawia go na piedestale, a sam zainteresowany gruzińskiego pochodzenia się po prostu wstydził.
Muzeum powstało w 1957 r. i od tego czasu znajduje się w tej samej lokalizacji. Wcześniej jednak, bo w 1937 r. w domu rodzinnym Stalina zorganizowano izbę pamięci ku czci żyjącego jeszcze przecież wodza.
Dwupiętrowy budynek zaprojektował gruziński architekt Archil Kudiani. Przed budynkiem stoi pomnik Stalina spod dłuta Silovana Kakabadze oraz wagon – salonka, w którym wódz podróżował na konferencję w Jałcie i Teheranie. Przed wejściem stoi replika dawnego domu dyktatora. Izbę przykryto konstrukcją z kolumnami.
Zbiory w głównym budynku muzeum
Ekspozycja w głównym budynku jest stała, a zgromadzone ponad 40 000 eksponatów rozdzielono między 6 sal tematycznych poświęconych m.in. działalność Stalina w trakcie rewolucji październikowej, walce o “ekonomiczny i kulturalny rozwój kraju”, II wojnie światowej oraz prezentom dla Stalina i jego rzeczom osobistym.
Do 2010 r. w Muzeum funkcjonowała jeszcze jedna sala, która poświęcona była represjom i terrorowi zgotowanymi przez wodza Związku Radzieckiego. Niestety, aktualnie nie jest ona dostępna. Jedyne, negatywne spojrzenie na działalności Stalina zostało więc wymazane.
Po zakupie biletów, turyści kierowani są na pierwsze piętro. Prowadzące tam schody są wyłożone czerwonym dywanem, a u ich szczytu znajduje się kolejny pomnik wodza. Już w tej chwili czułem się jak w rezerwacie socjalizmu, a wystój wnętrz z czerwonym marmurem na ścianach świetnie z tym uczuciem korespondował.
Stalin jest bohaterem licznych obrazów, tkanych dywanów i wszelkich innych form sztuki. Artystycznie ciekawy jest obraz malarza o nazwisku Vefkhvadze przedstawiający dyskutujących ze Stalinem delegatów partii komunistycznej. Tłem do rozmowy jest posąg Włodzimierza Lenina i wiszący na ścianie portret Karola Marksa.
Wiele elementów ekspozycji podkreśla bliską zażyłość Lenina i Stalina, co historycznie nie ma potwierdzenia. Lenin wielokrotnie przecież przestrzegał komunistów przed Stalinem, obawiając się jego brutalności. Ekspozycja dotycząca wczesnych lat życia pokazuje dyktatora jako pilnego ucznia i wzór dla rówieśników.
Większość opisów została przetłumaczona na angielski, ale niestety bardzo lakonicznie. Zazwyczaj turyście musi wystarczyć informacja pokroju: “prezenty dla Józefa Stalina”.
Przekaz na temat konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie stawia Józefa Stalina jako głównego gracza, decydującego samodzielnie o losach świata. I tu, niestety, znajduje się szczypta prawdy.
Wśród prezentów, jakie wódz otrzymał od bratnich narodów są m.in.: wyryta w libańskim cydrze płaskorzeźba przedstawiająca Stalina, portret wykonany z kolorowego piasku pochodzący z Ukrainy czy rumuńska kompozycja z liści tytoniu – oczywiście z Józefem Stalinem w roli głównej.
Polacy przygotowali pamiątkowy talerz z zatrważającym hasłem “Stalin – to pokój i wolność między narodami”. Mamy tu też gruzińskie wazy, irański dywan, włoski zestaw fajek i chińską porcelanę. Ta część ekspozycji była dla mnie najciekawsza. I to nie przez samego Stalina – eksponowane przedmioty były często wykonane z niezwykłym kunsztem i przez to przepiękne.
Replika gabinetu Stalina była dla mnie dość zaskakująca. Wnętrza są bardzo ascetyczne, niepodobne wręcz do wyobrażeń gabinetu osoby, która trzyma w szachu połowę świata. W tym pomieszczeniu wyłożono również rzeczy osobiste wodza, jak papierosy, odświętne mundury czy telefon.
Opuszczając główny budynek muzeum, można zajrzeć do punktu z pamiątkami. Na wypadek, gdybyś miał ochotę na zakup popiersia, długopisu, kubka lub piersiówki z podobizną Stalina.
Wagon – salonka Józefa Stalina
Przed Muzeum ustawiony jest wagon kolejowy, w którym Józef Stalin podróżował m.in. na konferencje w Teheranie, Jałcie i Poczdamie. Dyktator pokonywał tak duże odległości pociągiem, w związku ze swoim lękiem przed lataniem.
Wagon dotarł do Gori 9 maja 1985 r. i od razu udostępniono go do zwiedzania. Wcześniej zaopiekował się nim sam Chruszczow, nie doprowadzając do jego zezłomowania. Wyprodukowano go w Sankt Petersburgu i pierwotnie służył jako wagon roboczy dla władz carskich.
Później został dostosowany do potrzeb Stalina i zaczął pełnić funkcję tymczasowego domu i biura radzieckiego dyktatora. Solidnie go opancerzono, a szyby wymieniono na kuloodporne. Masa wagonu wzrosła do 83 ton – dwukrotnie więcej, niż standardowy wagon tej budowy.
Wnętrze było zaprojektowane wygodnie, ale bez przepychu. Ściany obłożono od wewnątrz drewnem mahoniowym. Przestrzeń podzielono na część konferencyjną z dużym stołem, kuchnię, toaletę z wanną, sypialnię i część techniczną.
Nie potwierdziłem tej informacji, więc podam ją Wam jako ciekawostkę.
Tory kolejowe w Europie mają ciut węższy rozstaw niż te radzieckie (1435 mm zamiast 1520 mm), jednak w czasie podróży Stalina do Poczdamu nie musiano zmieniać wózków w jego wagonie na te normalnotorowe (węższe). Z okazji podróży tak znamienitego gościa… zmieniono rozstaw szyn na całej trasie.
Co warto zobaczyć w Gori i okolicy miasta?
Poza Muzeum Stalina, Gori oferuje kilka atrakcji, które warto zobaczyć przy okazji wizyty w mieście. Nad miastem góruje sporych rozmiarów twierdza, a niewielkie Stare Miasto to wdzięczny kierunek do spacerów. Zebrałem najważniejsze atrakcje Gori w artykule, który ułatwi Ci zwiedzanie.
Sprawdź artykuł: Atrakcje Gori – 8 miejsc, które warto odwiedzić w mieście Stalina
Piętnaście kilometrów od miasta znajduje się starożytne, skalne miasto Uplisciche z domostwami wykutymi w stromym zboczu skalnym. Położenie miasta zapewnia świetny widok na dolinę rzeki Kura.
Sprawdź artykuł: Uplisciche – spacer przez skalne miasto w sercu Gruzji
Na Placu Stalina czekają zazwyczaj taksówki, które chętnie zawiozą Cię do oddalonego o 15 km skalnego miasta. Umów się od razu na kurs w dwie strony – taksówkarz poczeka na Ciebie, gdy będziesz zwiedzał atrakcję. Na odwiedzenie zarówno Muzeum Stalina, jaki i Uplisciche wystarczy jeden dzień.
Ile kosztują bilety do Muzeum Stalina?
Gdy zwiedzałem muzeum, bilet na zwiedzanie ekspozycji wewnątrz budynku kosztował 10 GEL. Jeśli chcesz zwiedzić wagon-salonkę Stalina znajdującą się tuż obok gmachu, musisz dopłacić dodatkowe 5 GEL (7 zł). Nie trzeba płacić oddzielnie za możliwość fotografowania. Pamiętaj, że w czasie Twojej wizyty ceny mogą się zmienić – i raczej nie będą niższe. ;)
Jakie są godziny otwarcia Muzeum Stalina?
Najbardziej znana atrakcja Gori jest otwarta codziennie. W okresie poza sezonem turystycznym (od 1 listopada do 1 kwietnia) pracuje w godzinach od 10 do 17, w pozostałym okresie od 10 do 18. Jeśli przyjedziesz do Gori za wcześniej, możesz zajrzeć na kawę i śniadanie do Champs-Elysees.
Nie chcesz planować dojazdu, szukać noclegów i wybierać atrakcji? Chętnie zaplanujemy za Ciebie każdy dzień Twojej podróży – dobierzemy atrakcje, wybierzemy sprawdzone restauracje, zaplanujemy dojazdy transportem publicznym albo samochodem oraz wybierzemy sprawdzone hotele i pensjonaty. Plan dostaniesz na maila w kilka dni (+ mapę atrakcji Gruzji na telefon GRATIS).
Jednodniowe wycieczki z Tbilisi – gdzie jeszcze pojechać?
Wyjazd do Gori i skalnego miasta Uplisciche to dobry pomysł na jednodniową wycieczkę z Tbilisi. Wyjeżdżając z Tbilisi rano, powinieneś zdążyć wrócić do miasta późnym popołudniem, zwiedzając wcześniej wszystkie najważniejsze atrakcje Gori i zajeżdżając do Uplisciche. Pamiętaj też, żeby znaleźć czas na zwiedzanie atrakcji samego Tbilisi. ;)
Oto kilka innych kierunków wycieczek, które zrobiły na mnie duże wrażenie:
- klasztor Cminda Sameba – jeden z najbardziej znanych widoków z Gruzji, z niewielkim klasztorem na szczycie góry i okazałym Kazbekiem w tle,
- Dawit Garedża – kompleks monastyrów wykutych w skałach na granicy między Gruzją, a Azerbejdżanem (co jest przedmiotem sporu między krajami). Droga do Dawit Garedża wiedzie przez piękne, półpustynne tereny z samotną miejscowością Udabno,
- Mccheta i klasztor Jvari – wycieczka do pierwszej stolicy Gruzji z pochodzącym z XI wieku kościołem Sweti Cchoweli oraz pobliskim monastyrem Jvari – wpisanymi na listę światowego dziedzictwa UNESCO,
- Signagi i klasztor Bodbe – wyjazd do malowniczo położonego miasteczka w winiarskim regionie Kachetii, z zachowanymi okazałymi murami obronnymi i położonym niedaleko klasztorem Bodbe.
Co jeszcze powinienem przeczytać przed wyjazdem do Gruzji?
Zanim zaplanujesz swoją podróż do Gruzji, sprawdź dostępne na blogu materiały w kategorii Gruzja. Przygotowałem kilkanaście artykułów, które powstały w oparciu o moje doświadczenia z kilku podróży na Kaukaz. Polecam Ci przede wszystkim teksty:
PLANUJESZ PODRÓŻ DO GRUZJI?
Zwiedzaj z mapą atrakcji Gruzji
Oszczędź czas na planowaniu i nie przegap nic ważnego z mapą atrakcji Gruzji na telefonie.
Zamów swój indywidualny plan podróży
Nie planuj i nie przeszukuj internetu – wszystko zaplanuję za Ciebie i dam Ci gotowy plan podróży.
