Skalne miasto Uplisciche to starożytne miasto wykute w stromym zboczu wzgórza, które jest jednym z najstarszych miejskich ośrodków na Kaukazie. W artykule dowiesz się, jak dojechać do skalnego miasta, jaka historia stoi za jego budową, co warto zobaczyć, ile kosztuje wstęp oraz ile czasu trzeba poświęcić na zwiedzanie.
Pomimo wielu najazdów wrogich wojsk i trzęsień ziemi, których doświadczała osada, zachowała się ona w niezłej formie. Zwiedzanie skalnego miasta Uplisciche to ważny punkt podróży do Gruzji na własną rękę – to jedna z najważniejszych atrakcji Gruzji.
Jak dojechać do skalnego miasta Uplisciche?
Skalne miasto leży niespełna 15 kilometrów na wschód od Gori. Wygodną i niezbyt drogą formą transportu jest skorzystanie z taksówek. Najwygodniej będzie tu jednak przyjechać wynajętym samochodem, bo przy okazji zobaczysz sporo innych atrakcji po drodze.
Sprawdź artykuł: Atrakcje Gori – 8 miejsc, które warto odwiedzić w mieście Stalina
Taksówką
Taksówki znajdziesz bez większego trudu na głównym placu Gori, tuż przy Muzeum Stalina. Cenę przejazdu trzeba oczywiście negocjować. W rozmowie z taksówkarzem trzeba wyraźnie zaznaczyć, że jesteśmy zainteresowani kursem w dwie strony wraz z oczekiwaniem przy skalnym mieście.
Za przejazd w dwie strony i godzinny postój kierowcy zapłaciłem kilka lat temu 30 GEL. Pierwsza zaproponowana kwota oscylowała w granicach 40-45 GEL. Teraz pewnie musisz się spodziewać kwot wielkości 40-50 GEL za podróż w dwie strony.
Wynajętym samochodem
Wygodną opcją na dojazd do Uplisciche jest też skorzystanie z wypożyczonego samochodu. My zarezerwowaliśmy go z odbiorem na lotnisku w Kutaisi, dzięki czemu byliśmy bardziej elastyczni w zwiedzaniu i mogliśmy zobaczyć znacznie więcej atrakcji w krótkim czasie.
Gdy wpiszesz niżej datę swojej podróży, zobaczysz listę dostępnych wtedy tanich aut z wypożyczalni, z której korzystaliśmy w Albanii, Czarnogórze i na Krecie. Nie mieliśmy nigdy żadnych problemów z odbiorem i zwrotem samochodu. W Gruzji zazwyczaj wynajmujemy bez płacenia kaucji.
W drodze samochodem do skalnego miasta Uplisciche przejeżdżamy przez niewielkie wioski. Na horyzoncie rysują się opuszczone, poprzemysłowe budynki. W pewnym momencie za oknem widać powalone, poległe w walce z rdzą silosy. Przy prawie każdym domostwie prężą się metalowe, również zardzewiałe konstrukcje, po których nieśmiało wspina się winorośl.
Nie tylko Kachetia słynie z produkcji wina – te rejony już niedługo również zazielenią się liśćmi winogron. Jak to w Gruzji, wędrujące krowy zajmują czasami pas drogi pokazując, że auto jest tu tylko gościem. Trasa do skalnego miasta wije się długim łukiem, pozwalając na obserwację zabudowań osady jeszcze przed przekroczeniem rzeki Mtkwari (Kura).
Marszrutką
Poza taksówkami, z Gori można dojechać w ten rejon marszrutką, która odjeżdża kilka razy dziennie z nowego dworca autobusowego w Gori, z którego odjeżdżają też busy do Tbilisi (lokalizacja na mapie: 42.004182830, 44.110827838). Dawniej znajdował się on obok twierdzy w centrum miasta, ale kilka lat temu przeniesiono go poza centrum.
Historia Uplisciche. Dlaczego wybudowane to skalne miasto?
Próby osadnictwa na tak nieprzyjaznym terenie jak zbocze wzgórza miały związek z jego dużym potencjałem obronnym. Badacze historii osadnictwa w tych rejonach Kaukazu podają, że pierwsze ślady skalnych domostw na terenie dzisiejszego Uplisciche pojawiły się już w epoce żelaza, czyli ok. X w. p.n.e.
Sprawdź artykuł: Atrakcje Gruzji – 16 miejsc, które warto zobaczyć i zwiedzić
Osada rozwijała się w sposób ciągły aż do późnego średniowiecza, w którym powstawały kolejne skalne konstrukcje. Skalne miasto leżało w sercu starożytnej krainy Kartlia, zwanej też Królestwem Iberii. W tych czasach było politycznym i religijnym centrum regionu – nazwę osady możemy tłumaczyć jako “Pańska Twierdza”.
Mieszkańcy Uplisciche oddawali cześć m.in. bogini słońca. Potęga miasta wynikała z jego świetnego położenia. Przebiegający tędy Jedwabny Szlak i bliskość szerokiej, spławnej rzeki spowodowały, że to handel był kołem zamachowym rozwoju osady. Potęga miasta zaczęła kruszyć się ok. IV w. n.e., gdy postępująca chrystianizacja terenów dotarła do wybrzeża Kury.
Dynamiczny rozwój pierwszej stolicy Gruzji – Mcchety, a później również Tbilisi, czyli nowych centrów chrześcijańskiego życia, pozostawiły Uplisciche nieco na uboczu. Miasto zagrało swoją ostatnią, poważną rolę podczas muzułmańskich najazdów w VIII i IX w., gdzie na czas arabskiej okupacji Tbilisi, osada była główną fortecą dla tej części Kartlii.
Najazd Mongołów w XIV w. położył kres stałemu osadnictwu w skalnym mieście. Od tego czasu ludność pojawiała się tu tylko w chwilach zagrożenia, gdyż położenie osady zapewniało większe możliwości obrony niż walka na otwartych dolinach. Poważne trzęsienie ziemi w 1920 r. zniszczyło skalne miasto Uplisciche w 2/3.
W Uplisciche nie wyznaczono wyraźnych ścieżek dla turystów, zwiedzanie można więc prowadzić skacząc ze skały na skałę. Ani to bezpieczne, ani dobre dla starożytnych form mieszkalnych. Rozważne, świadome spacerowanie po pozostałościach dawnej potęgi miasta jest wysoce wskazane.
Zwiedzanie Uplisciche. Co warto zobaczyć w skalnym mieście?
Z daleka Uplisciche nie wydaje się okazałe, choć podziurawione komnatami zbocze wzgórza wygląda osobliwie. Opustoszałe dzisiaj miasto, którego strome ścieżki wydeptują już tylko coraz liczniejsze grupy turystów, było niegdyś zamieszczane przez 20 000 osób. Dzisiejszy szum wiatru i płacz znudzonych zwiedzaniem dzieci były setki lat temu zastąpione gwarem uliczek tej handlowej stolicy regionu.
Kompleks Uplisciche był podzielony prawdopodobnie na trzy części – południową (dolną), centralną (środkową) i północną (górną), zajmując teren ok. 8 hektarów. Część środkowa jest pod względem mnogości konstrukcji skalnych najciekawsza. Z częścią dolną łączy ją tunel, który dawnej służył prawdopodobnie do ewakuacji mieszkańców w rejon rzeki Mtkwari (Kura). Dzisiaj tunelem poprowadzono trasę zwiedzania.
Szeroko zakrojone prace archeologiczne na terenie Uplisciche rozpoczęły się w 1956 r. z inicjatywy gruzińskiego Państwowego Muzeum Sztuki w Tbilisi. Do tej placówki trafiła większość znalezisk związanych z codziennym życiem mieszkańców osady. Podejrzewa się, że miasto uległo największej rozbudowie na przełomie I i II w. n.e. Wtedy miały powstać miejskie mury obronne z fosą i wieżami, sieć dróg czy tunel prowadzący do rzeki.
Naturalnym zabezpieczeniem przed wrogimi najazdami w postaci wysokich klifów mogły się cieszyć zachodnia i południowa część miasta. Wschodnia i północna flanka osady były zabezpieczone murami obronnymi. Tunel rozpoczyna się na poziomie rzeki, a jego górny wlot znajduje się 15 metrów wyżej. Tuż przy nim znajduje się główna brama miasta.
Miejskim źródłem wody były strumienie położone powyżej poziomu miasta, ok. 4 km na północ od osady. Ceramiczne rurociągi zapewniały dopływ wody dzięki sile grawitacji. Część skalnych komnat posiada płaskie dachy z bogatymi zdobieniami wyglądającymi jak współczesne kasetony. W reprezentacyjnych pomieszczeniach pokuszono się nawet o wykucie łuków z prostymi kolumnami.
Na terenie skalnego miasta znajduje się sala królowej Tamary (Tamaris Darbazi), w której stoi kamienne siedzisko, wykorzystywane prawdopodobnie przez władców tych terenów. Podejrzewa się, że sala była wykorzystywana jako przedchrześcijańskie miejsce kultu. Jedna ze świątyń pogańskich została zastąpiona przez istniejącą do dzisiaj, chrześcijańską świątynię Uplistsulis.
Ze szczytowych partii miasta roztacza się widok na dolinę rzeki Mtkwari i okoliczne miejscowości. Obły kształt skał wzgórza nie wynika z ich wysublimowanej obróbki prowadzonej przez budowniczych miasta.
Trudne warunki atmosferyczne, czyli silne wiatry wiejące tu praktycznie przez cały rok i niosące ze sobą drobinki pyłu spowodowały, że przez lata skały uległy wytarciu. Wiatr jest rzeczywiście bardzo uciążliwy. Godzinny spacer po wzgórzu skończył się piekącymi policzkami i zziębnięciem pomimo, że w dolinach było tego dnia bardzo pogodnie.
Co przyciąga do Uplisciche?
Uplisciche wyrasta spośród rozległej doliny rzeki Kura, co dodaje temu miejscu niezwykłych walorów widokowych. Fotografowanie z dowolnego miejsca dostarczy odwiedzającemu ciekawych kadrów, a duża wybitność wzgórza ponad poziom otaczającego terenu pozwala na obserwowanie rzeki i okolicznych miejscowości z ciekawej perspektywy.
Sprawdź artykuł: Muzeum Stalina w Gori, czyli świątynia wodza ZSRR
Gori to gruzińskie miasto powszechnie znane dlatego, że urodził się w nim Józef Stalin. W Gori można zwiedzić mocno przekłamujące historię Muzeum Józefa Stalina. Warto spróbować wyobrazić sobie, jak musiało wyglądać to miejsce, gdy skalne komnaty zamieszkiwało 20 000 mieszkańców, a wzmożony handel wypełniał rzekę łodziami.
Miasto Uplisciche, pomimo stopniowej utraty swojego znaczenia na rzecz rosnącej potęgi Mcchety, a później Tbilisi, umiało starzeć się godnie i pozostawiło do dzisiaj wiele dowodów swojej dawnej potęgi.
Uplisciche to, obok skalnego miasta w Wardzi i kompleksu klasztornego Dawit Garedża, miejsce, którego nie wypada pominąć śledząc bogatą historię Gruzji. Warta uwagi jest również Mccheta – pierwsza stolica Gruzji z zabytkami z listy światowego dziedzictwa UNESCO.
Ile kosztuje wstęp i jakie są godziny otwarcia Uplisciche?
Zwiedzanie Uplisciche jest płatne. Bilet normalny kosztuje 7 GEL (ok. 10 zł), a studenci za wstęp płacą tylko 1 GEL (ok. 1,4 zł). Honorowane są legitymacje studenckie według europejskiego wzoru. Skalne miasto Uplisciche jest otwarte od 10 do 18 (godziny mogą się jednak zmieniać – najbezpieczniej będzie tam pojechać w środku dnia).
Względem informacji, jakie znalazłem w internecie przed przyjazdem do Gruzji, cena biletu normalnego wzrosła ponad dwukrotnie – z 3 do 7 lari. Za dodatkowych 15 GEL otrzymamy audioprzewodnik w języku angielskim, który przeprowadzi nas przez główne atrakcje miasta.
Jednodniowe wycieczki z Tbilisi – gdzie jeszcze pojechać?
Wyjazd do Gori i skalnego miasta Uplisciche to świetny pomysł na jednodniową wycieczkę z Tbilisi – pod warunkiem, że zobaczyłeś już wszystkie ciekawe atrakcje Tbilisi. ;) Wyjeżdżając z Tbilisi rano, powinieneś zdążyć wrócić do miasta późnym popołudniem, zwiedzając wcześniej wszystkie najważniejsze atrakcje Gori i zajeżdżając do Uplisciche.
Jeśli myślisz o innych możliwościach jednodniowych wycieczek z Tbilisi, przygotowałem dla Ciebie zestawienie aż 13 ciekawych kierunków na takie wypady. Znajdziesz tam zarówno pomysły na krótkie wycieczki “na pół dnia”, jak i nieco bardziej czasochłonne wyjazdy.
Polecam Ci zainteresowanie się kierunkami, które zrobiły na mnie duże wrażenie:
- klasztor Cminda Sameba – jeden z najbardziej znanych widoków z Gruzji, z niewielkim klasztorem na szczycie góry i okazałym Kazbekiem w tle,
- Dawit Garedża – kompleks monastyrów wykutych w skałach na granicy między Gruzją, a Azerbejdżanem (co jest przedmiotem sporu między krajami). Droga do Dawit Garedża wiedzie przez piękne, półpustynne tereny z samotną miejscowością Udabno,
- Mccheta i klasztor Jvari – wycieczka do pierwszej stolicy Gruzji z pochodzącym z XI wieku kościołem Sweti Cchoweli oraz pobliskim monastyrem Jvari – wpisanymi na listę światowego dziedzictwa UNESCO,
- Signagi i klasztor Bodbe – wyjazd do malowniczo położonego miasteczka w winiarskim regionie Kachetii, z zachowanymi okazałymi murami obronnymi i położonym niedaleko klasztorem Bodbe.
- Borjomi – popularne gruzińskie uzdrowisko znane ze swojej leczniczej wody Borjomi, którą można kupić w wielu krajach świata. Uroczo położone w Wąwozie Bordżomskim miasteczko ze słynnym Parkiem Centralnym.
Co jeszcze powinieneś przeczytać?
PLANUJESZ PODRÓŻ DO GRUZJI?
Zwiedzaj z mapą atrakcji Gruzji
Oszczędź czas na planowaniu i nie przegap nic ważnego z mapą atrakcji Gruzji na telefonie.
Zamów swój indywidualny plan podróży
Nie planuj i nie przeszukuj internetu – wszystko zaplanuję za Ciebie i dam Ci gotowy plan podróży.
