Gori: 9 atrakcji i miejsc, które radzę zobaczyć

Gori w Gruzji to miasto, do którego turyści przyjeżdżają głównie aby odwiedzić Muzeum Stalina i zobaczyć, jak w rodzinnym dla Józefa Stalina Gori utrzymuje się kult tej jednostki. W Gori warto jednak odwiedzić więcej ciekawych miejsc. Odczarujmy więc atrakcje miasta tak, abyś nawet w czasie jednodniowej wycieczki odwiedził wszystkie punkty i zabytki, które warto zobaczyć.

Pomogę Ci dobrze zaplanować zwiedzanie Gori. W tym przewodniku znajdziesz:

• podstawowe informacje o Gori i powody, dla których warto je odwiedzić,
• najciekawsze miejsca i atrakcje w Gori i okolicach,
• dojazd do Gori z Tbilisi,
• polecane restauracje i kawiarnie,
• sprawdzone hotele, apartamenty i pensjonaty.

Dlaczego myślę, że warto odwiedzić Gori?

Gori to niepozorne, piąte co do wielkości miasto Gruzji leżące 85 kilometrów od Tbilisi. To miejsce to jedno z najdłużej zamieszkiwanych regionów Gruzji – pomimo, że status miasta ma od XII wieku, to ludzie żyli tutaj już w epoce brązu. Strategiczne położenie Gori sprowadzało na miasto ciągłe najazdy i sprawiło, że historia Gori była burzliwa.

Nazwa miasta wzięła się od górującej nad Gori twierdzy Goris Ciche, co na język polski tłumaczy się jako “twierdza na górze”. Gori powstało z rozkazu króla Dawida IV Budowniczego i od razu stało się centrum gospodarczym regionu, w którym wiele osób zajmowało się rolnictwem. W 1920 r. miasto zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi, a potem odbudowane w socrealistycznej formie, którą obejrzysz w czasie zwiedzania Gori.

Gori leży niedaleko od granicy z separatystyczną republiką Osetii Południowej, która w 1991 r. ogłosiła jednostronnie niepodległość od Gruzji. W sierpniu 2008 r. doszło do kilkudniowej wojny między Gruzją a Rosją, w czasie której rosyjskie wojska zajęły Gori, wcześniej dotkliwie je bombardując. Współcześnie w Gori nie widać już śladów wojny i miasto jest w pełni bezpieczne.

Do Gori przyciąga turystów historia jego najsławniejszego mieszkańca. 18 grudnia 1878 r. w Gori urodził się Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili, późniejszy dyktator Związku Radzieckiego używający nazwiska Józef Stalin. W mieście działa sławiące go Muzeum Stalina, które milczy o mrocznej twarzy dyktatora, z której zna go przecież cały świat.

W artykule postaram się udowodnić, że to nie jedyna warta uwagi atrakcja Gori. Nie da się jednak ukryć, że w Gori panuje specyficzny mikroklimat. Starsi mieszkańcy miasta są nadal dumni ze sławnego mieszkańca, który “wysławił” imię Gori w całym świecie i sprawił, że miasto stało się powszechnie rozpoznawalne. Do 2010 r. w centrum miasta stał duży pomnik Stalina, który władze usunęły pod osłoną nocy.

Ile czasu poświęcić na Gori?

Warto, abyś planując zwiedzanie Gori, poświęcił na to przynajmniej jeden pełny dzień. Jeśli przyjedziesz do miasta rano, uda Ci się zobaczyć najważniejsze atrakcje Gori i zahaczyć jeszcze np. o leżące niedaleko skalne miasto Uplisciche. Możesz tu przyjechać transportem publicznym albo skorzystać z wynajętego samochodu.

My zarezerwowaliśmy samochód z odbiorem na lotnisku w Kutaisi, żeby być elastycznym w zwiedzaniu i zobaczyć więcej atrakcji w krótkim czasie. Gdy wpiszesz niżej datę swojej podróży, zobaczysz listę dostępnych wtedy tanich aut z wypożyczalni, z której korzystaliśmy w Albanii, Czarnogórze i na Krecie.

Gdzie spać w Gori? Polecane noclegi i hotele

Pomimo tego, że Gori jest zazwyczaj kierunkiem na jednodniową podróż z Tbilisi, nic nie stoi na przeszkodzie abyś zatrzymał się w mieście na noc. Dzięki temu zyskasz więcej czasu na zwiedzanie atrakcji Gori i na wyjazd do położonego niedaleko skalnego miasta Uplisciche.

Żeby ułatwić wybór miejsca, w którym się zatrzymasz, przygotowałem moją listę 3 hoteli, apartamentów i guest housów, w których warto zatrzymać się w Gori.

1. Muzeum Stalina i Park Stalina

Nie byłoby zwiedzania atrakcji Gori bez odwiedzin w centralnym punkcie centralnie położonego placu miasta – w Muzeum Stalina. Do tej osobliwej “placówki muzealnej” prowadzi szeroka, reprezentacyjna Aleja Stalina, a samo muzeum zajmuje ważne miejsce w Parku Stalina. Nasycenie Stalinem w Gori jest ponadprzeciętne.

Muzeum Stalina powstało w 1957 r. i to zdecydowanie najchętniej odwiedzana atrakcji Gori. Wcześniej jednak, bo w 1937 r. w domu rodzinnym Stalina zorganizowano izbę pamięci ku czci żyjącego jeszcze przecież wodza. Kult Stalina w Gori był silny jeszcze przed II wojną światową. Dwupiętrowy budynek mieszczący ekspozycję muzeum zaprojektował gruziński architekt Archil Kudiani.

Przed budynkiem stoi pomnik Stalina spod dłuta Silovana Kakabadze oraz wagon – salonka, w którym wódz podróżował na konferencję w Jałcie i Teheranie. Salonka jest opancerzona tak, żeby zapewnić bojącemu się samolotów Stalinowi jak najbezpieczniejsze warunki podróży.

Przed wejściem do Muzeum Stalina znajdziesz dom Stalina, a raczej replikę dawnego domu dyktatora stojącą kiedyś niedaleko Gori. Aby dobrze ją wyeksponować, przeniesiono ją na centralny plac Gori i otoczono kolumnadą.

W głównej części muzeum zobaczysz dziesiątki obrazów przedstawiających Stalina, listy z podziękowaniami wysyłane mu rzekomo przez mieszkańców Związku Radzieckiego i wielką kolekcję prezentów dla Stalina z całego świata. Informacji o zbrodniach, kolektywizacji, Wielkim Głodzie na Ukrainie i milionach ofiar jego reżimu tutaj niestety nie znajdziesz.

2. Twierdza Goris Ciche

Twierdza Goris Ciche to atrakcja Gori, którą ciężko będzie Ci przegapić. Okazała forteca – a raczej jej dobrze zachowane ruiny, górują nad miastem i dominują w krajobrazie centrum. Niedawno wyremontowano ścieżkę prowadzącą na szczyt twierdzy i zaczęto poprawiać infrastrukturę turystyczną w tej części Gori.

Pierwsza udokumentowana w księgach forteca powstała w Gori w VII wieku, jednak w tej formie nie przetrwała do czasów współczesnych. Prawdopodobne jest, że tego typu budowla istniała jednak w Gori nawet w pierwszym tysiącleciu p.n.e. To, co będziesz teraz oglądał w Gori to “wersja” fortecy pochodząca z 1774 r., powstała z rozkazu Erekle II.

Twierdza w Gori była smakowitym kąskiem dla wojsk najeżdżających te tereny przez to, że zlokalizowano ją w ważnym strategicznie punkcie. W burzliwej historii przechodziła często z rąk do rąk. Władali nią m.in. Persowie, Osetyjczycy i oczywiście Kartlowie – przodkowie współczesnych Gruzinów.

Współcześnie położenie twierdzy Goris Ciche ma podstawowy atut – zapewnia świetne widoki na Gori i położone na północ od miasta pasmo Wielkiego Kaukazu. Łopocząca na wietrze, potężna flaga Gruzji dodaje miejscu powagi i sprawia, że zwiedzanie tego miejsca ma podniosły klimat. Polecam Ci się tu wdrapać dla niesamowitych widoków.

Wejście na górę nie będzie większym wyzwaniem, bo stromo robi się tylko w końcowych metrach podejścia. Wycieczkę na twierdzę możesz połączyć ze spacerem po Starym Mieście w Gori, o którym opowiadam w kolejnym punkcie tego przewodnika. Jest szansa, że trafisz na jakiegoś z bezpańskich psów (gruziński standard), które nie były nigdy w stosunku do nas agresywne. ;)

3. Stare Miasto w Gori

Myśląc o zwiedzaniu najważniejszych atrakcji Gori rzadko mówi się o Starym Mieście, bo pod taką nazwą rzadko pojawia się na blogach i w przewodnikach po Gruzji. Ja jednak polecam Ci spacer wzdłuż kilku uliczek oplatających twierdzę Goris Ciche od południa i wschodu. Niedawno remonty przywróciły tej okolicy nieco blasku – szkoda byłoby więc pominąć je w ramach zwiedzania.

Główną ulicą Starego Miasta w Gori jest Akaki Tsereteli, która przechodzi później płynnie w ulicę Shota Rustaveli i prowadzi pod Teatr Dramatyczny George Eristavi. Musi minąć jeszcze trochę czasu, żeby turyści zaczęli pojawiać się w tej okolicy. Na pewno pomogą prowadzone przez Gruzinów prace renowacyjne wokół lokalnej twierdzy.

4. Pomnik Gruzińskich Bohaterów Wojennych

Tuż pod twierdzą Goris Ciche znajdziesz osobliwy pomnik, w którego skład wchodzi osiem stalowych postaci wojowników, który rozsiedli się w kręgu na kamiennych siedziskach. Tę instalację można podziwiać w Gori od 2009 r. Pierwotnie Pomnik Gruzińskich Bohaterów Wojennych znajdował się w parku Vake w Tbilisi (w tym, nad którym można przejechać kolejką linową prowadzącą do Jeziora Żółwi).

Autorem pomnika jest gruziński rzeźbiarz Giorgi Ochiauri, który pracował nad tym dziełem aż 4 lata – od 1981 do 1985 r. Gdy pomnik znajdował się w Tbilisi, postaci były “strażnikami” znajdującego się tam Grobu Nieznanego Żołnierza. Dzisiaj postaci świetnie komponują się z potężną twierdzą wyrastającą za ich plecami.

5. Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej

W cieniu sławnego Muzeum Stalina swój spokojny żywot z dala od setek aparatów fotograficznych wiedzie inne muzeum w Gori – Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Obiekt z pewnością nie wygra nigdy nagrody za najciekawszą ekspozycję lub najlepiej zaprojektowane wnętrza. Pomimo to, gorąco polecam wizytę w tym muzeum.

Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej to dwuizbowe muzeum, które jest zbiorem zdjęć i artefaktów z czasów II wojny światowej (nazywanej na terenach byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich “Wielką Wojną Ojczyźnianą”) i kilkudniowej wojny gruzińsko-rosyjskiej z 2008 r.

Ekspozycja jest opisana głównie po gruzińsku i rosyjsku, ale czasami udaje się trafić na karteczki w języku angielskim. Nie zawsze są potrzebne, bo większość eksponatów to zdjęcia lub nadrukowane drobnym druczkiem wycinki z gazet i dokumentów, które i tak trudno zrozumieć. O wojnie opowiada się tutaj z gruzińskiej perspektywy – wrogiem jest więc III Rzesza, a sam konflikt zaczyna się w 1941, a nie w 1939 r.

Na samym końcu sali zwróć uwagę na gablotę pełną nazistowskich symboli i emblematów, które celowo umieszczono na podłodze, nie dając im prawa do eksponowania się na równi z materiałami poświęconymi Armii Czerwonej. Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej zwiedzisz w ok. 15 minut, przenosząc się trochę w czasie.

6. Katedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny

W bezpośrednim sąsiedztwie Pomnika Gruzińskich Bohaterów Wojennych stoją dwie ciekawe świątynie – Katedra Narodzenia Najświętszej Maryi Panny z niewielką dzwonnicą i otoczony pięknym ogrodem Kościół Świętych Archaniołów. Turyści tu nie zaglądają, więc możesz mieć oba miejsca tylko dla siebie.

Katedra Narodzenia Najświętszej Maryi Panny powstała na początku XIX wieku, ale trzęsienie ziemi w 1920 r. doszczętnie ją zniszczyło. Po odbudowie za czasów Związku Radzieckiego obiekt stracił funkcje sakralne i służył jako szkoła muzyczna. W ręce gruzińskiej cerkwi wrócił w latach 90. XX wieku. Przy odrobinie szczęścia będziesz mógł obserwować z ulicy dzwonnika, który będzie informował mieszkańców o zbliżającym się nabożeństwie.

7. Kościół Świętych Archaniołów

Po drugiej stronie ulicy, w otoczeniu zieleni i kwiatów, stoi niewielki Kościół Świętych Archaniołów. Nie zawsze można wejść do środka – ja spotkałem się niestety z zamkniętymi drzwiami. Jeśli poszukujesz ciekawych motywów fotograficznych, to z ogrodu kościoła będziesz mógł wykonać piękne zdjęcie twierdzy Goris Ciche.

W czasie naszego zwiedzania Gori nie dało się wejść do środka kościoła, ale już spacer po otaczającym go ogrodzie to przyjemne doświadczenie. Z tego właśnie ogrodu wypatrzyliśmy bijącego w dzwon dzwonnika na wieży sąsiedniej świątyni. Kościół mieliśmy tylko dla siebie – o ile turyści pojawiają się czasem na twierdzy, tak po tym kościołem już znacznie rzadziej.

8. Skalne miasto Uplisciche

Uplisciche to, obok Wardzi i kompleksu monastyrów Dawit Garedża, jedno z gruzińskich skalnych miast. Leży raptem kilkanaście kilometrów od centrum Gori i łatwo dostać się tam taksówką. Warto wykorzystać zwiedzanie atrakcji Gori i odwiedzić jedną z najbardziej osobliwych atrakcji Gruzji.

Wykute w stromym zboczu wzgórza, skalne miasto Uplisciche to jeden z najstarszych miejskich ośrodków na Kaukazie. Pomimo wielokrotnych najazdów wrogich wojsk i trzęsień ziemi, których doświadczała osada, zachowała się ona w niezłej formie. Zwiedzanie zajmie Ci ok. 30 minut i w jego trakcie zajrzysz do kilku skalnych komnat.

Na terenie skalnego miasta znajduje się sala królowej Tamary (Tamaris Darbazi), w której stoi kamienne siedzisko, wykorzystywane prawdopodobnie przez władców tych terenów. Podejrzewa się, że sala była wykorzystywana jako przedchrześcijańskie miejsce kultu.

Uplisciche wyrasta spośród rozległej doliny rzeki Kura, co dodaje temu miejscu niezwykłych walorów widokowych. Fotografowanie z dowolnego miejsca dostarczy odwiedzającemu ciekawych kadrów, a duża wybitność wzgórza ponad poziom otaczającego terenu pozwala na obserwowanie rzeki i okolicznych miejscowości z ciekawej perspektywy.

9. Kościół Ateni Sioni

Kościół Ateni Sioni to rzadko odwiedzana przed turystów świątynia położona w malowniczym, górskim otoczeniu, tuż przy rzece Tana. Znajduje się w miejscowości Ateni, nieco ponad 10 kilometów na południe od Gori. To idealne miejsce, jeśli poszukujesz atrakcji z dala od tłumu turystów.

Ateni Sioni został zbudowany w stylu jvari, którego pierwowzorem był wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO monastyr Jvari niedaleko Mcchety. Ogromną atrakcją kościoła są pochodzące z XI wieku freski namalowane przez nieznanych autorów, przedstawiające sceny z Biblii oraz wizerunki gruzińskich władców.

Na ścianach kościoła można znaleźć napisy w języku starogruzińskim pochodzące z IX wieku. Przy okazji zwiedzania Ateni Sioni, podejdź również do malutkiego kościoła św. Nino z pięknymi freskami. Przy odrobinie szczęścia uda Ci się zajrzeć do środka.

Gdzie zjeść w Gori? Polecane restauracje i kawiarnie

Jeśli zgłodniejesz w czasie zwiedzania Gori lub najdzie Cię ochota na filiżankę kawy, oferta gastronomiczna miasta powinna sobie poradzić z zaspokojeniem Twoich potrzeb. Oferta restauracji jest nieco lepsza niż dostępne opcje na smaczną kawę.

Większość interesujących lokali znajdziesz w centrum miasta – w okolicach Muzeum Stalina i Starego Miasta pod twierdzą Goris Ciche. Szczególnie polecam odwiedziny w restauracjach i kawiarniach, które sprawdziłem w czasie moich kilku wizyt w Gori:

• Berikoni – prawdopodobnie najlepszy wybór dla osób, które chcą zaspokoić głód daniami kuchni gruzińskiej. Umiarkowane ceny, dobra obsługa, satysfakcjonujące porcje. Blisko od twierdzy w Gori.

• Champs-Elysees – kawiarnia i restauracja przy Alei Stalina, niedaleko Muzeum Stalina. Moją tradycją jest już zaglądanie tam na śniadanie – w menu są dobre omlety i jajecznice. Napijesz się tutaj całkiem dobrej kawy i zaspokoisz większy głód. Dania są smaczne, a ceny umiarkowane.

• Shin da Gori – jedno z lepszych miejsc, aby spróbować tradycyjnych, gruzińskich dań w Gori. Trzeba się uzbroić w cierpliwość, bo restauracja jest znana z dość długiego czasu oczekiwania na realizację zamówienia. Przyjemny wystrój i smaczne jedzenie.

• Cafe 22 – ładne miejsce niedaleko Muzeum Stalina, w którym napijesz się dobrej kawy i zjesz coś słodkiego. Jeśli możesz, wybierz miejsce w pierwszej części lokalu zaraz przy wejściu – głębiej położona część jest dość ciemna i w chłodniejszej części roku nieco niedogrzana.

We wszystkich miejscach możesz płacić kartą. Jeśli chcesz uniknąć drogich przewalutowań, zastanów się nad zamówieniem darmowej karty Curve, która przy płatności kartą automatycznie wymienia środki po najtańszym możliwym kursie. Dla czytelników bloga działa bonus – 50 zł w prezencie, które dostaniesz po wykonaniu pierwszej transakcji kartą.

Jak dojechać do Gori?

Dojazd do Gori jest łatwy dzięki świetnemu położeniu miasta przy głównej drodze łączącej Tbilisi z położonymi na zachodzie miastami Gruzji – Kutaisi, Borjomi, Batumi. Dojazd samochodem do Gori będzie dla Ciebie bardzo wygodny. Do Gori dojeżdżają również liczne marszrutki zatrzymujące się na dworcu marszrutek w północnej części miasta (lokalizacja: 42.00492900, 44.119026736).

Do miasta możesz też dostać się dzięki pociągom, które dowiozą Cię do stacji kolejowej w południowej części miasta (lokalizacja: 41.974951625, 44.10924158). Mało Ci jeszcze Stalina? W holu dworca kolejowego czeka jego kolejny pomnik.

Dawniej marszrutki odjeżdżały z placu niedaleko twierdzy Goris Ciche (co było znacznie wygodniejsze dla turystów). Teraz dojście na dworzec marszrutek zajmuje więcej czasu – do przejścia jest ok. 2,5 km licząc od północnej części twierdzy. Daje się jednak nadal złapać pod twierdzą prywatne auta, które zabierają turystów do Tbilisi – rzuć okiem, czy nic tam nie stoi.

Jeśli planujesz zwiedzić więcej punktów w Gruzji, pomyśl o wynajęciu samochodu na lotnisku w Kutaisi. Polubiłem wynajmowanie aut w podróży, bo dzięki temu jestem znacznie bardziej elastyczny i mogę ułożyć plan zwiedzania pod siebie, nie dostosowując się do kursowania marszrutek. Auto pozwala też zobaczyć znacznie więcej atrakcji w krótkim czasie. Niżej zobaczysz listę dostępnych wtedy tanich aut z wypożyczalni, z której korzystamy najczęściej.

Jak dojechać do Gori z Tbilisi?

Dojazd do Gori z Tbilisi nie będzie stanowił większego problemu. Masz do dyspozycji trzy możliwości dojazdu – wybierz tę, która najbardziej odpowiada Twoim preferencjom i planom na dany dzień:

• marszrutka – małe busiki odjeżdżają z placu Didube w Tbilisi kilkanaście razy w ciągu dnia, bez problemu złapiesz więc transport o (prawie) dowolnej porze dnia. Pamiętaj, że marszrutka dowiezie Cię na nowy dworzec w Gori, nieco ponad 2 km od centrum miasta. W 2022 r. cena za przejazd wynosiła 5 GEL,

• prywatny samochód – przyjeżdżając na plac Didube w Tbilisi spotkasz kierowców, którzy będą Ci oferowali przejazd do Gori prywatnym samochodem. Jeśli jedziesz do Gori w kilka osób, taki transport może być opłacalny i wygodny – dojedziesz samochodem do ścisłego centrum miasta,

• pociąg – z Tbilisi do Gori kursuje w ciągu dnia kilka pociągów jadących w kierunku Kutaisi i Batumi. Rozkład jazdy sprawdzisz na stronie Kolei Gruzińskich, a bilety kupisz przez Internet lub w kasie biletowej na stacji kolejowej w Tbilisi. W 2022 r. bilet z Tbilisi do Gori kosztował 11 GEL.

Aby ubarwić sobie przeżycia w czasie podróży, polecam Ci przyjazd do Gori porannym pociągiem z Tbilisi i późniejszy powrót do stolicy marszrutką. Za oknami pociągu będą czekać piękne widoki na dolinę rzeki Kura – to ciekawa wartość dodana tej podróży.

Działa to trochę jak BlaBlaCar i jest bardzo wygodne. Za przejazd z centrum Gori do Tbilisi zapłaciliśmy po 5 GEL od osoby – dokładnie tyle, ile kosztuje marszrutka. Do Tbilisi dojechaliśmy znacznie szybciej, a kierowca podwiózł nas na plac Didube.

Jednodniowe wycieczki z Tbilisi – gdzie jeszcze pojechać?

Wyjazd do Gori i pobliskiego skalnego miasta Uplisciche to świetny pomysł na jednodniową wycieczkę z Tbilisi. Wyjeżdżając z Tbilisi rano, powinieneś zdążyć wrócić do miasta późnym popułudniem, zwiedzając wcześniej wszystkie najważniejsze atrakcje Gori. Pamiętaj też o tym, żeby znaleźć czas na najważniejsze atrakcje Tbilisi. ;)

Jeśli myślisz o innych możliwościach jednodniowych wycieczek z Tbilisi, polecam Ci zainteresowanie się kierunkami, które zrobiły na mnie duże wrażenie:

• klasztor Cminda Sameba – jeden z najbardziej znanych widoków z Gruzji, z niewielkim klasztorem na szczycie góry i okazałym Kazbekiem w tle. Dotrzesz tutaj malowniczą Gruzińską Drogą Wojenną,

• Dawit Garedża – kompleks monastyrów wykutych w skałach na granicy między Gruzją a Azerbejdżanem (co jest przedmiotem sporu między krajami). Droga do Dawit Garedża wiedzie przez piękne, półpustynne tereny z samotną miejscowością Udabno,

• Mccheta i monastyr Jvari – wycieczka do pierwszej stolicy Gruzji z pochodzącym z XI wieku kościołem Sweti Cchoweli oraz pobliskim monastyrem Jvari – wpisanymi na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

• Signagi i monastyr Bodbe – wyjazd do malowniczo położonego miasteczka w winiarskim regionie Kachetii, z zachowanymi okazałymi murami obronnymi i położonym niedaleko klasztorem Bodbe.

• Borjomi – popularne gruzińskie uzdrowisko znane ze swojej leczniczej wody Borjomi, którą można kupić w wielu krajach świata. Uroczo położone w Wąwozie Bordżomskim miasteczko ze słynnym Parkiem Centralnym.

Dzięki artykułowi poznałeś właśnie najciekawsze atrakcje i miejsca, które zobaczyć w Gori. Jak się okazało, Gori to nie tylko Muzeum Stalina i leżące niedaleko skalne miasto Uplisciche. To nieduże miasto ma do zaoferowania sporo pomysłów na spędzenie tutaj kilku godzin w ramach jednodniowej wycieczki z Tbilisi. Mam nadzieję, że Twoje zwiedzanie Gori będzie udane. Miłej podróży!